YAŞIN YÜKÜ: KAMU SEKTÖRÜNDE 50 YAŞ ÜSTÜ ÇALIŞANLARIN YAŞ AYRIMCILIĞI DENEYİMLERİ

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 68, 555 - 577, 30.09.2025

Büşra Yüksel Güngör , Gizem Burcu Karaali

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1629448

Öz

Ayrımcılık, bireylerin ya da grupların cinsiyet, yaş, etnik köken, inanç, engellilik durumu veya benzeri özellikleri temel alınarak dışlanması, değersizleştirilmesi ya da farklı muameleye maruz kalması anlamına gelmektedir. Ayrımcılık farklı biçimlerde meydana gelebilmekte ve toplumsal yaşam içerisinde çeşitli alanlarda ortaya çıkabilmektedir. Çalışma hayatında ayrımcılık bireylerin sahip olduğu özelliklere yönelik olarak değişik biçimlerde gelişmektedir. Çalışma hayatında yaş ayrımcılığı, bireyin salt kronolojik yaşı nedeniyle farklı muamele görmesi durumudur. Yaş ayrımcılığı farklı yaş gruplarını etkilemekle birlikte; genellikle daha ileri yaşlardaki çalışanlar tarafından daha yoğun hissedilmektedir. Bu çalışma, kamu kurumlarında çalışan 50 yaş ve üzeri çalışanların iş hayatında karşılaştıkları yaş ayrımcılığı deneyimlerini incelemektedir. Nitel bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle 50 yaş ve üzerinde 24 kamu çalışanının deneyimleri derinlemesine incelenmiştir. Bulgular, kamu sektöründe yaş ayrımcılığının özellikle emeklilik baskısı, yok sayılma/pasif göreve alınma, deneyimin göz ardı edilmesi, niteliğinin altında görevler verilmesi ve iş yükünün azaltılması şeklinde ortaya çıktığını göstermektedir. Bununla birlikte, elde edilen sonuçlar ışığında yaşlı çalışanların iş yaşamındaki konumlarını güçlendirmeye ve yaş ayrımcılığı ile mücadeleye yönelik çeşitli politika önerileri sunulmuştur. Bu sayede hem çalışan memnuniyetinin hem de kurumsal verimliliğin artırılmasına katkı sağlanabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık , Yaş Ayrımcılığı , 50 Yaş Üstü Çalışanlar , İşgücünün Yaşlanması , Kamu Sektörü.

Etik Beyan

Etik kurallara uyulmuştur.

THE BURDEN OF AGE: EXPERIENCES OF AGE DISCRIMINATION AMONG PUBLIC SECTOR EMPLOYEES OVER 50

Öz

Discrimination refers to the exclusion, devaluation, or differential treatment of individuals or groups based on characteristics such as gender, age, ethnicity, beliefs, disability, or similar attributes. While discrimination can manifest in various forms and across diverse domains of social life, its expression in the workplace is often shaped by individual characteristics. Age discrimination, in particular, entails treating individuals differently solely on the basis of their chronological age. Although it can affect employees across all age groups, it is often more acutely experienced by older workers. This study investigates the age discrimination experiences of public sector employees aged 50 and above. Designed as a qualitative inquiry, the research employed semi-structured interviews to examine the experiences of 24 participants in depth. The findings reveal that age discrimination in the public sector frequently manifests in the form of pressure to retire, being ignored/put into passive roles, disregard for professional experience, the assignment of tasks that are not aligned with professional competencies and reducing workload. Drawing on these findings, the study proposes a set of policy recommendations aimed at strengthening the position of older employees in the workplace and combating age-based discrimination. These measures are expected to contribute not only to enhanced employee well-being but also to improved institutional performance.

Anahtar Kelimeler

Discrimination , Age Discrimination , Employees Over 50 , Aging of the Workforce , Public Sector

Kaynakça

• Allen, J. O., Solway, E., Kirch, M., Singer, D., Kullgren, J. T., Moïse, V. and Malani, P. N. (2022). Experiences of everyday ageism and the health of older US adults. JAMA Network Open, 5(6), e2217240. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2022.17240
• Altan, Ö. Z. ve Şişman, Y. (2003). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar, Kamu İş Dergisi (7)2, ss. 1-36.
• Arıcı, K. (2005). Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Yeni Bir Sorun: Yaşlı İşçiler. Ankara: Legal Yayıncılık Hukuk Kitapları Serisi.
• Bae, S. and Choi, M. (2022). Age and workplace ageism: A systematic review and meta-analysis. Journal of Gerontological Social Work, 66(6), 724–738. https://doi.org/10.1080/01634372.2022.2161685.
• Baybora, D. (2007). Çalışma Yaşamında Yaş Ayrımcılığı, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Butler, R. N. (1969). Age-ism: Another form of bigotry. The Gerontologist, 9(4), 243–246.
• Cary, L. A., Chasteen, A. L. and Remedios, J. (2017). The ambivalent ageism scale: Developing and validating a scale to measure benevolent and hostile ageism. The Gerontologist, 57(2), e27–e36. https://doi.org/10.1093/geront/gnw118
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3rd ed.). Sage Pub.
• Ecevit, Y. (2021). Toplumsal cinsiyet eşitliğinin temel kavramları. Ankara: CEID Yayınları.
• Gee, G. C., Pavalko, E. K. and Long, J. S. (2007). Age, cohort and perceived age discrimination: Using the life course to assess self-reported age discrimination. Social Forces, 86(1), 265–290. https://doi.org/10.1093/sf/86.1.265.
• Giorgi, A. (2009). The Descriptive phenomenological method in psychology: A modified Husserlian approach. Duquesne University Press.
• Gutterman, A. S. (2022). Ageism: Where it comes from and what it does. Oakland, CA: Older Persons' Rights Project.
• Irmak, H. S. (2020). Toplumdaki yaşlılık algısı. Deniz. Say Şahin (Ed.), Yaşlılık sosyolojisi (ss. 173–190). Bursa: Ekin Kitabevi.
• Lyons, A., Alba, B., Heywood, W., Fileborn, B., Minichiello, V., Barrett, C., Hinchliff, S., Malta, S. and Dow, B. (2018). Experiences of ageism and the mental health of older adults. Aging & Mental Health, 22(11), 1456–1464. https://doi.org/10.1080/13607863.2017.1364347.
• Malinen, S. and Johnston, L. (2013). Workplace ageism: Discovering hidden bias. Experimental Aging Research, 39(4), 445–465. https://doi.org/10.1080/0361073X.2013.808111.
• Marchiondo, L. A., Gonzales, E. and Williams, L. J. (2019). Trajectories of perceived workplace age discrimination and long-term associations with mental, self-rated and occupational health. The Journals of Gerontology: Series B, 74(4), 655–663. https://doi.org/10.1093/geronb/gbx095.
• Mcevoy, G. M. and Cascio, W. F. (1989). Cumulative evidence of the relationship between employee age and job performance. Journal of Applied Psychology, 74(1), 11–17.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological Research Methods. Sage.
• Ng, T. W. H. and Feldman, D. C. (2008). The relationship of age to ten dimensions of job performance. Journal of Applied Psychology, 93(2), 392–423. https://doi.org/10.1080/0361073X.2013.808111
• Ng, T. W. and Feldman, D. C. (2012). Evaluating six common stereotypes about older workers with meta‐analytical data. Personnel psychology, 65(4), 821-858.
• North, M. S. and Fiske, S. T. (2016). Resource scarcity and prescriptive attitudes generate subtle, intergenerational older‐worker exclusion. Journal of Social Issues, 72(1), 122–145.
• Palmore, E. B. (2004). Research note: Ageism in Canada and the United States. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 19(1), 41–46. https://doi.org/10.1023/B:JCCG.0000015098.62691.ab.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. M. Bütün ve S. Beşir Demir (Ed.), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Salthouse, T. A. and Maurer, T. J. (1996). Aging, job performance, and career development. Handbook of the psychology of aging, 4, 353-364.
• Scheiber, N. (24 Mart 2014). The brutal ageism of tech: Years of experience, plenty of talent, completely obsolete. The New Republic. Erişim Tarihi: 22 Aralık 2024. http://www.newrepublic.com/article/117088/silicons-valleys-brutal-ageism.
• Şentürk, Ü. (2022). Yaşlılık Sosyolojisi, 3. B., Bursa: Dora Yayınevi.
• Taylor, P. E. and Walker, A. (1994). The ageing workforce: Employers' attitudes towards older people. Work, employment and society, 8(4), 569-591.
• Topalhan, T. ve Öğütoğulları, E. (2005). İleri Yaştaki İşsizler İçin İşgücü Politikaları Uygulamaları, Karatahta İş Yazıları Dergisi, 2, 65-83.
• Topgül, S. (2016). Çalışma Yaşamında Yaş Ayrımcılığı mı Yaş Ayrımcılığı mı?, Sosyoloji Dergisi, s. 3, 373-391.
• van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. Althouse Press.
• WHO. (2021). Global report on ageism. Geneva: World Health Organization. Erişim tarihi:11.01.2025. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/340208/9789240016866-eng.pdf.
• Wilson, M. and Kan, J. (2006). Barriers to entry for the older worker. Auckland, New Zealand: University of Auckland Business School.