TARİHİ ESER BİLİNCİ, İLGİSİ VE FARKINDALIĞI: NEVŞEHİR ÖRNEĞİ

Yıl 2010, Cilt: 19 Sayı: 1, 23 - 43, 28.12.2011

Sedat Bayrakal

Öz

Bu araştırma, Nevşehir merkez ve merkeze bağlı Çat, Göreme, Nar ve Uçhisar
kasabalarında yaşayan ve 506 kişiye uygulanan 35 soruluk anketin sonuçlarını
içermektedir. Evren büyüklüğü 86.000’dir. Araştırmanın konusunu, Nevşehir ölçeğinde,
tarihi eser ilgisi, bilinci, koruması ve farkındalığı ile Sanat Tarihi’nin tanıtılması
oluşturmaktadır.
Katılımcıların yaşının artmasına bağlı olarak tarihi eser koruma duygusunun da
arttığı; eğitim düzeyi yükseldikçe Sanat Tarihi’ni tanıma, tarihi eserlere ilişkin kitap,
dergi okuma ve basını takip etme, müze gezme oranlarının yükseldiği; Nevşehir’de
oturma süresinin artmasına bağlı olarak çevredeki eser adlarının daha fazla hatırlandığı;
bu tarihi anıtları hatırlamada, kent merkezinde yer alması ve anıtsal olması nedeniyle
Damat İbrahim Paşa (Kurşunlu) Külliyesi’nin etkili olduğu, din olgusunun tarihi esere
ilgi çekmede önemli bir etken olduğu araştırmamızın vardığı sonuçlardan bazılarıdır.
Ayrıca, tarihi eserlerin daha çok düzensiz aralıklarla gezildiği; halkın Nevşehir
Müzesi’nden çok başka illerin müzelerini gezdiği; çoğunluğun Nevşehir genelinde
yapılan kazılardan habersiz olduğu; kentsel yenileme projeleri hayata geçirilirken tarihi
eserlerin korunmasına dikkat edilmesi gerektiği; Sanat Tarihi’nin incelediği konuların
bilinmekle beraber, bazen Arkeoloji ile karıştırıldığı da saptanmıştır.
Anket ışığında, Sanat Tarihi içerikli yazı kaleme almak, alışık olmadık bir
uygulamadır. Doğrudan halktan alınan cevaplara göre yorum yapmak da öyledir.
Muhtemelen, bu türden çalışmalara halkı katmak ve onları bilinçlendirmek, tarihi eser
tahribatını engelleyemese de yavaşlatır. Bu anlamda pilot çalışmamızın tutup
tutmadığını, yeni bir şeyler söylenip söylenmediğini, bu konuyla ilgili yeni araştırmalara
ihtiyaç duyulup duyulmadığını zaman söyleyecek. Ancak bu geçen zamanda, nice tarihi
eserimiz yitip gidecek. Yitip giden her tarihi eser de Sanat Tarihi kitabından koparılmış
birer yaprak olacak.

Anahtar Kelimeler

Tarihi eser bilinci, tarihi eser korunması, Sanat Tarihi, Nevşehir, anket

Kaynakça

• ARIK, Oluş (2009). “Selçuklu Dönemi Mimarisine Genel Bakış”, Anadolu Selçuklu Şehirleri ve Uygarlığı Sempozyumu, 7-8 Ekim 2008, Bildiriler (Ed: A.Esen- H.Karpuz-O.Eravşar), Konya: 41-49.
• MÜLAYİM, Selçuk (2010). XII. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Sempozyumu, 15-17 Ekim 2008 (Ed: A. O. Uysal -A. Yavaş- M.Dündar- O.Koçyiğit), İzmir: 511-512’deki sempozyum değerlendirme konuşması.