Production of Glazed Ceramics Ornamented with Mould Press-Carving Technique

Yıl 2013, Cilt: 22 Sayı: 2, 61 - 75, 09.09.2014

Nurşen Özkul Fındık

Öz

This article consists of a group of ceramics less known in Turkish ceramic art history, with white pasted, glazed, and ornamented with mould pressed-carving technique. Samples with the same features are found in the archaeological excavations, imported from different regions such as Iran and Syria. Ceramics with these attributes have been produced in Anatolia/Hasankeyf for a short while and with limited amounts. The findings within this concept establish a specific ceramic group both with their fritted white paste and mould pressed-carving ornament techniques.

Small tableware such as bowl, plate found at the ceramic atelier revealed in Hasankeyf excavations at the place where named as the Bay Palace (Sahil Sarayı) and consisting of two complexes, displays similar features with XII-XIII. century Iranian and Syrian fritted paste-mold press technique cups. Also broken pieces and kiln material, proves that glazed ceramics with mould-press technique had been produced in Hasankeyf too.

Anahtar Kelimeler

-

Kalıp Baskı-Oyma Tekniğinde Bezemeli Sırlı Seramik Üretimi

Öz

Bu çalışmanın konusunu Türk seramik sanatı tarihi içinde fazla bilinmeyen beyaz hamurlu, sırlı, kalıp baskı-oyma tekniğinde bezemeli, bir grup seramik oluşturmaktadır. Arkeolojik kazılarda İran ve Suriye gibi farklı merkezlerden ithal olarak gelmiş, benzer özellikte parçalar ele geçmektedir. Bu nitelikteki, seramikler kısa bir süre ve kısıtlı miktarda Anadolu’da/Hasankeyf’te de üretilmiştir. Bu kapsamdaki buluntular hem fritli beyaz hamur teknolojisi hem de kalıp baskı-oyma-bezeme teknikleri ile kendine özgü bir seramik grubu oluşturmaktadır.

Hasankeyf kazılarında Sahil Sarayı olarak adlandırılan ve iki kompleksden oluşan alanda ortaya çıkarılan seramik atölyesinde ele geçen kase, tabak gibi küçük sofra kapları, fritli hamurlu-kalıp baskı tekniğindeki XII-XIII. yüzyıl İran ve Suriye kaplarıyla benzer özellikler taşımaktadır. Ayrıca bozuk, kırık parçalar ve fırın malzemeleri, kalıp baskı tekniğinde sırlı seramiklerin Hasankeyf’te de üretildiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hasankeyf, frit, seramik, kalıp baskı, sır

Kaynakça

• Arslan, B.B. (2007), Beylikler Döneminde Milet’te Seramik Üretimi, Konya Kitabı X, Özel Sayı, Konya, 87-98. Bulut, 2007, 184 Karamağaralı, 2007, 143,151 Çeken, 2007b, 112 Watson 2004:56;Porter 1981:7.
• Avissar, M.S., Stern, M., Edna, J. (2005), Pottery Of The Crusader, Ayyubıd, And Mamluk Perıods In Israel, Israel.
• Bulut, L. (2007), Samsat Kazısı Buluntuları, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 173-197, İstanbul.
• Çeken, M. (2007a), Anadolu’da Bir Seramik Üretim Merkezi:Hasankeyf (Fırın ve Atölyeler), 7, Byzas, 469- 488.
• Çeken, M. (2007b), Kubad Abad Sarayı Kazısı Selçuklu Seramikleri, Anadolu’da Türk
• Devri Çini ve Seramik Sanatı, 111-119, İstanbul. Fehervari, G. (2000), Ceramics of the Islamic World in theTareq Rajab Museum, New York.
• Grube, E.J. (1976), Islamic Pottery of the Eight to the Fifteenth Century in The Keir Collection, London.
• Grube, E.J. (1994), Iranian Stone-Paste Pottery of the Seljuq Period, Cobalt and Lustre the First Centuries of Islamic Pottery, New York, 147-154
• Gök Gürhan, S. (2011), Bir Seramik Definesinin Öyküsü, Saruhanoğlu Beyliği’nin
• Mirası, Manisa Gülgün Hatun Hamamı Seramikleri, Manisa. Henderson, J., Challis, K. v.d. (2005), Experiment and Innovation:Early Islamic
• Industry at al-Raqqa, Syria, Antiquity 79, 130-145. Karamağaralı, N. (2007), Ahlat Sırlı Seramikleri, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 135-153, İstanbul.
• Lane, A. (1939), Glazed Relief Ware of the Ninth Century A.D., Ars Islamica, Vol. VI, 65.
• Moore, J. (1993), Tille Höyük I, Brıtısh Instıtute Of Archaeology, Ankara.
• Morgan, P. (1994), Iranian Stone-Paste Pottery of the Saljuq Period.Types and Techniques, Cobalt and Lustre the First Centuries of Islamic Pottery, New York, 248
• Mason, R.B. (1995), New Looks at Old Pots: Results of Recent Multıdısciplinary
• Studies of Glazed Ceramics From the Islamic World, Muqarnas, 12, 1-10. Mason, R.B. (1999), Between Basra And Samarra:Petrographic Analysis, Ar-Raqqa I, 142.
• Porter, V. (1981), Medieval Syrian Pottery, Oxford.
• Porter, V., Watson, O. (1987), Tell MinisWares, Syria And Iran Three Studies In
• MedievalCeramics, (Ed. J.Allan- C. Roberts), Oxford Studies In Islamic Art IV, Oxford, 175-248, Özkul Fındık, N. (2008), Hasankeyf Seramikleri (2004-2006), Ankara.
• Özkul Fındık, N. (2013), Rakka Seramikleri Ve Hasankeyf’teki Taklitleri Üzerine Bir
• Analiz, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos 2013, 29, 272.
• Tuna, T. (2002), Ebul Kasım Çini Defteri’nin Teknolojik Analizi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik ve Cam Anasanat Dalı, İstanbul.
• Watson, O. (2004), Ceramics From Islamic Lands; Kuwait National Museum, The Al
• Sabah Collection, London. Wilkinson, C.K. (1973), Nişapur:Pottery Of The EarlyI slamic Period, New York.
• Wulff ,H.E. (1976), The Traditional Crafts of Persia, Massachusetts.
• Yılmaz, G. (2001), Hasankeyf Kazılarında 2007-2009 Yıllarında Bulunan Aydınlatma ve Depolama İşlevli Sırlı Kaplar, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), G.Ü.