Southern Influences on Gaziantep Mosques

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 1, 85 - 110, 17.08.2016

Şenay Özgür Yıldız

https://doi.org/10.29135/std.274254

Cited By: 1

Öz

From XIIth century Anatolian principalities have been
in close relationship with Zengids and Ayyubid, then with the Mamluks.
This relationship has led the architectural elements and motifs, seen in the
lands they ruled, to infiltrate in Anatolian architecture. It is possible to
see these “Southern influences”, in some architectural elements, motifs and
compositions used in the decoration of Gaziantep mosques, dated between
XIII-XVIII centuries .

Anahtar Kelimeler

Gaziantep mosques, Southern influences, Cultural relations, Architectural synthesis, Artistic interaction

Gaziantep Camilerinde Görülen Bazı Güneyli Etkiler

Öz

Anadolu Beylikleri XII.yy.’dan itibaren Zengî ve
Eyyubî, ardından da Memlûklarla yoğun kültürel-politik ilişkiler içinde
olmuşlardır. Bu ilişkiler söz konusu devletlerin hüküm sürmüş oldukları
topraklarda görülen mimari unsur ve motiflerin Anadolu mimarisinin içine
sızmasına neden olmuştur. “Güneyli etkiler” diyebileceğimiz bu unsurları
XIII-XVIII.yy.lar arasına tarihlenen Gaziantep camilerinin bazı mimari
elemanlarında, süslemelerinde kullanılan motif ve kompozisyonlarda görmek
mümkündür. 

Anahtar Kelimeler

Gaziantep camileri, Güneyli etkiler, Kültürel ilişkiler, Mimari sentez, Sanatsal etkileşim

Kaynakça

• ALTUN, A., 1978, Anadolu'da Artuklu Devri Türk Mimarisinin Gelişmesi, İstanbul.
• ALTUN, A., 1988, Ortaçağ Türk Mimarisinin Anahatları İçin Bir Özet, İstanbul.
• ALTUN, A.,1990, “Alaüddevle Câmii”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.2, İstanbul, 344-345.
• ASLANAPA, O., 1973, Türk Sanatı, II, Ankara.
• ASLANAPA, O., 1989, Türk Sanatı, İstanbul.
• ASLANAPA, O., 1991, Anadolu’da İlk Türk Mimarisi Başlangıç ve Gelişmesi, Ankara.
• BAYHAN, A.A., 2005, “Güneydoğu Anadolu’da Memlûk Hakimiyeti ve Bunun Maraş’a Yansımaları”, Kahramanmaraş Sempozyumu, http://eskisite.kahramanmarasbb.com/images/stories/Sempozyumlar/kahramanmaras_sempozyumu/34_Yrd_Doc_Dr_Ahmet_Ali_BAYHAN.pdf s.367-373.
• BAYHAN, A.A., 2002a, “Güneydoğu Anadolu’da Memlûk Sanatı” Türkler, C.6, Ankara, 133-143.
• BAYHAN, A.A., 2002b, “Mısır’da Memlûk Sanatı”, Türkler, C.6, Ankara, 120-132.
• BEHRENS, D.A., 1996, Islamic Architecture in Cairo, Cairo.
• BEKSAÇ, A. E., 1995, “Eyyûbîler” Maddesi, İslam Ansiklopedisi C. 12, İstanbul, 20-33.
• BLAİR, Sh. S. - BLOOM, J. M., 1994, The Art and Architecture of Islam 1250-1800, New Haven and London.
• CEZAR, M., 1977, Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul.
• CLÉVENOT, D., 2003, Splendors of Islam Architecture, Decoration and Design, New York.
• CRANE, H. İ., 2002, “Anadolu Beylik Döneminde Mimari ve Himaye”, Türkler, C.8, Ankara, s.30-37.
• CRESWELL, K.A.C., 1959, The Muslim Architecture of Egypt, II, Oxford,
• ÇAKMAK, Ş., 2001, Erken Dönem Osmanlı Mimarîsinde Taçkapılar (1300-1500), Ankara.
• ÇAM, N., 1989, Gaziantep Şeyh Fethullah Külliyesi, Ankara.
• ÇAM, N., 1990, Gaziantep Boyacı (Kadı Kemalettin) Camii, Ankara.
• ÇAM, N., 1996, “Gaziantep Mimarisi” Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, C.13, İstanbul, 469-474.
• ÇAM, N., 2006, Türk Kültür Varlıkları Envanteri Gaziantep, TTK, Ankara.
• ÇOBANOĞLU, A.V., 2013, “Mimari” Zengîler Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 44, İstanbul, 273-274.
• ERUZ, F., 2004, “Sanat” Memluklular Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 29, Ankara, 97-100.
• GÜNDOĞDU, H., 1986, Dulkadırlı Beyliği Mimarisi, Ankara.
• GÜNDOĞDU, H., 2013, “Dulkadırlı Camii Minareleri”, Kahramanmaraş Sempozyumu http://eskisite.kahramanmarasbb.com/images/stories/Sempozyumlar/kahramanmaras_sempozyumu/c2/31_Prof_Dr_Hamza_Gundogdu.pdf, s.775-785.
• HİLLENBRAND, R., 2005, İslam Sanatı ve Mimarlığı, (Çev.Çiğdem Kefesçioğlu), İstanbul.
• JONES, D. 1978, “The Elements of Decoration : Surface, Pattern and Light”, Architecture of the Islamic World, London, 144-175.
• KİNG, Geoffrey- RONALD ,Lewcock, 1978, “Key Monuments of Islamic Architecture - Arabia”, Architecture of the Islamic World, London, 209-222.
• KOCA, S., 2012, “Türk” Maddesi TDV İslam Asiklopedisi, C.41, İstanbul, 480-82.
• KOPRAMAN, K.Y., 1989, Mısır Memlükleri Tarihi, Ankara.
• KUBAN, D., 1965, Anadolu-Türk Mimarisinin Kaynak ve Sorunları I, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• LEWCOCK, Ronald , 1978, “Architects, Graftsmen and Builders: Materials and Techniques”, Architecture of the Islamic World, London , 112-143.
• ÖDEKAN, A., 1997, "Gaziantep" Maddesi, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.I, İstanbul, 647.
• ÖZDEĞER, H., 1996, “Gaziantep” Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, C.13, İstanbul, 469.
• ÖZÜDOĞRU, Ş. 2002, “Ramazanoğulları Beyliği Mimarî Eserlerinde Süslemeler”, Türkler, C.8, Ankara, 143-155.
• ŞAMAN DOĞAN, N. 2006, “Kültürel Etkileşim Üzerine: Karamanoğulları - Memluklu Sanatı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 1, Ankara, 131-149
• TURAN, O., 2009, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul.
• UYSAL, A.O., 1985, “Adana Ulu Camii”, Vakıflar Dergisi, 19, 277-284.
• UZUNÇARŞILI, İ.Hakkı, 1988, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, TTK, Ankara.
• YETKİN, S.K., 1970, Türk Mimarisi, Ankara.
• YETKİN, S.K., 1984, İslam Ülkelerinde Sanat, İstanbul.
• YİĞİT, İ., 2004, “Memlükler” Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, C.29, Ankara, s.90-97.
• WARREN, J., 1978, “Key Monuments of Islamic Architecture-Syria, Jordan, Israel, Lebanon”, Architecture of the Islamic World, London, 230-37.