Öz
According to an archive document, construction of Yemiş Kapanı Khan which was suggested and requested by the great architect Mimar Sinan, and allowed by Sultan Selim II, according to another document was started under mastery of architecs Davud Ağa and Hüseyin Çavuş in 1588 on October 19. The structure was ruined by the earthquake in 1752, destroyed in 1937 and the area was stated as a public park in 1967. After being registered to inventory of cultural assets in 1976, after a great deal of time, important findings have been obtained via excavations through the area between 2014-2016. In this study, based on the findigs of the excavation and according to some photographs which shows the building during first quarter of the 20th century and also comparing to the well known examples of the Ottoman khans (city inns), it is deduced that: Yemiş Kapanı Khan is a courtyard khan with a fountain located at the center, and is a square planned building. Beside, based on those finding and evidencee, it is understood that the north side of the courtyard ground floor and the wholl courtyard sides of the upper floor were portico galleres (riwaq). Furthermore, it is understood that there were shop places open to the outside of the building. Finally, in the article, restitution plans for the original condition of the building also presenting.
Anahtar Kelimeler
trade architecture city khan Ottoman architecture Ottoman bazaar Edirne
Kaynakça
- Ahunbay, Zeynep (2012). Selimiye Mosque and Its Social Complex. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Çerkez, Murat. (2005). Merzifon’da Türk Devri Mimari Eserleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi.
- Daş, Ertan. (2010). Alaşehir Kurşunlu Han Kazı ve Temizlik Çalışmaları. XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (14-16 Ekim, 2009 Denizli) Bildirileri, 197-212, İstanbul: Pamukkale Üniversitesi Yay.
- Dündar, Abdülkadir. (2002). XVI. Yüzyıl Bazı Osmanlı Mimarları. A.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIII / 1, 231-262. (DOI: 10.1501/Ilhfak_0000000089)
- Erdoğan, Muzaffer. (1955). Mimar Davud Ağa’nın Hayatı ve Eserleri. Türkiyat Mecmuası, 12, 179-204.
- Ersoy, Bozkurt. (1991). İzmir Hanları, Ankara.
- Ersoy, Bozkurt. (1995). İşlevleri Yönünden Şehir-içi Hanları, Türkiye İş Bankası Kültür ve Sanat Dergisi (26), 17-20.
- Ersoy, Bozkurt. (2017). İstanbul Muhsinzâde Hanı Üzerine Bir Restitüsyon Denemesi, TÜBA-KED (15), 95-106.
- Kuran, Aptullah. (1986). Mimar Sinan. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Kuyulu, İnci. 1992, Karaosman-Oğlu Ailesine Ait Mimari Eserler, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Meriç, Rıfkı Melul. (1963). Türk San’atı Tarihi Vesikaları (Mimariye Ait Vesikalar). Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri (I), 745-763.
- Nayır, Zeynep. (1975). Osmanlı Mimarlığından Sultan Ahmet Külliyesi ve Sonrası (1609-1690), İstanbul.
- Sönmez, Zeki. (1988). Mimar Sinan İle İlgili Tarihi Yazmalar-Belgeler. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları.
- Türkmenoğlu, İbrahim. (2015). Edirne Selimiye Külliyesi Yemiş Kapanı Kazısı. 23. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 333-344.
Öz
17 Mart 1573 tarihli bir arşiv belgesinden anlaşıldığı üzere, inşası Mimar Sinan tarafından istenip, Sultan II. Selim tarafından da uygun görülen Yemiş Kapanı Hanı’nın yapımına -başka bir belgeden anlaşıldığına göre- Hassabaşı Mimarı Davud Ağa ile Mimar Hüseyin Çavuş tarafından 19 Ekim 1588 tarihinde başlanmıştır. 30 Temmuz 1752 depremiyle harap olan ve 1937 yılında yıkılan yapının yeri 1967 yılında park haline getirilmiştir. 1976’da tescil edildikten sonra nihayet 2014 - 2016 yılları arasında bu alanda kazılar yapılmış, hanın yıkılmadan önceki özgün durumu hakkında fikir veren önemli bulgular elde edilmiştir. Çalışmamızda, kazı bulguları ve yapının 20. yüzyılın ilk çeyreğine ait bazı fotoğrafları temel alınarak, Osmanlı Dönemi şehir içi hanlarının iyi bilinen örnekleri de göz önünde bulundurularak yapılan değerlendirme sonucunda Yemiş Kapanı’nın kare planlı, ortasında şadırvan bulunan avlulu bir han olduğu, zemin kat avlusunun kuzey kanadının ve üst kat avlu kanatlarının tamamının revaklı olduğu, ayrıca yapı bünyesinde dışa açılan dükkan mekanları bulunduğu anlaşılmış; özgün duruma ilişkin üst ve alt kat restitüsyon planları ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Ticaret yapıları şehir-içi hanları Edirne Osmanlı mimarisi kapan
Kaynakça
- Ahunbay, Zeynep (2012). Selimiye Mosque and Its Social Complex. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Çerkez, Murat. (2005). Merzifon’da Türk Devri Mimari Eserleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi.
- Daş, Ertan. (2010). Alaşehir Kurşunlu Han Kazı ve Temizlik Çalışmaları. XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (14-16 Ekim, 2009 Denizli) Bildirileri, 197-212, İstanbul: Pamukkale Üniversitesi Yay.
- Dündar, Abdülkadir. (2002). XVI. Yüzyıl Bazı Osmanlı Mimarları. A.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIII / 1, 231-262. (DOI: 10.1501/Ilhfak_0000000089)
- Erdoğan, Muzaffer. (1955). Mimar Davud Ağa’nın Hayatı ve Eserleri. Türkiyat Mecmuası, 12, 179-204.
- Ersoy, Bozkurt. (1991). İzmir Hanları, Ankara.
- Ersoy, Bozkurt. (1995). İşlevleri Yönünden Şehir-içi Hanları, Türkiye İş Bankası Kültür ve Sanat Dergisi (26), 17-20.
- Ersoy, Bozkurt. (2017). İstanbul Muhsinzâde Hanı Üzerine Bir Restitüsyon Denemesi, TÜBA-KED (15), 95-106.
- Kuran, Aptullah. (1986). Mimar Sinan. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Kuyulu, İnci. 1992, Karaosman-Oğlu Ailesine Ait Mimari Eserler, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Meriç, Rıfkı Melul. (1963). Türk San’atı Tarihi Vesikaları (Mimariye Ait Vesikalar). Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri (I), 745-763.
- Nayır, Zeynep. (1975). Osmanlı Mimarlığından Sultan Ahmet Külliyesi ve Sonrası (1609-1690), İstanbul.
- Sönmez, Zeki. (1988). Mimar Sinan İle İlgili Tarihi Yazmalar-Belgeler. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları.
- Türkmenoğlu, İbrahim. (2015). Edirne Selimiye Külliyesi Yemiş Kapanı Kazısı. 23. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 333-344.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | ARAŞTIRMA |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Nisan 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 27 Sayı: 1 |
