The Repairs Carried Out at the “Harem” Section of the New Edirne Palace in the Year of 1171 H. (1757-58 A.D.)

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 1, 133 - 151, 30.04.2020

Murat Kocaaslan

https://doi.org/10.29135/std.666714

Cited By: 1

Öz

Mustafa II preferred Edirne to Istanbul throughout his reign and had lived in Edirne. However, this choice had constituted a significant cause for his dethroning, and had been dethroned in the year of 1703 and Ahmed III was come to the throne in his place. Ahmed III, swearing that nobody would live in Edirne unless and until a military campaign was launched, had moved to İstanbul. Upon the above-mentioned swearing made by Sultan Ahmed, the Edirne Palace had been vacant for a long time and experienced a life far from its former glorious days. However, a very short time after Mustafa III ascended to the throne, the Sultan, stating that reputation of the Palace was lost because of the Sultans’ failing to visit Edirne since Ahmed III, and that fell into the time of silence and become as a ruin, and added that he would not accept its being left in such a ruined and desolated condition, and further more pointed out that its such abandoned situation caused defamation to the glory of the state, proclaimed that the Edirne Palace should be repaired and restored as soon as possible. In the present Essay, it has been focused on the repair and restorations at the Harem sections from those which had begun at “Sarây-ı Cedîd-i Amire” (the New Palace in Edirne) in the year of 1171 (1757-58) after the above decision of Mustafa III. What has been tried to do herein is to determine the content of repairs made in the Harem and at which locations had been worked. Besides the rooms mentioned in the historical records has been compared with the palace’s plan drawn up by Avadis Benliyan and new findings have been revealed. 

Anahtar Kelimeler

Edirne New Palace, harem, Mustafa III, repair, Sarây-ı Cedîd-i Amire

Edirne Yeni Saray’ın Harem Bölümünde H 1171 (M 1757-58) Yılında Yapılan Onarımlar

Öz

II. Mustafa, saltanatı süresince Edirne’yi İstanbul’a tercih etmiş ve bu kentte ikamet etmiştir. Ancak bu tercihi tahttan indirilmesinde önemli bir neden teşkil etmiş ve 1703 yılında tahttan indirilmiş, yerine III. Ahmed tahta çıkmıştır. Tahta çıkan III. Ahmed sefer olmadıkça Edirne’de kimsenin oturmayacağına dair yemin ederek, İstanbul’a taşınmıştır. Sultan Ahmed’in bu yemini sonrasında Edirne Sarayı uzun bir süre terkedilmiş ve eski görkemli günlerinden uzak bir süreç yaşamıştır. Ancak III. Mustafa tahta çıktıktan kısa bir süre sonra, III. Ahmed’ten beri Edirne’ye padişahların gelmemesinden dolayı sarayın itibarının düştüğünü, bir sükût dönemi yaşadığını ve harabe haline geldiğini ifade ederek, böyle harab-zâr kalmasının kabul edilemeyeceğini, üstelik bu durumun da devletin şanına halel getirdiğini belirterek, bir an evvel tamir edilmesi gerektiğini bildirmiştir. Bu makalede de III. Mustafa’nın bu kararı sonrasında 1171 (1757-58) tarihinde Sarây-ı Cedîd-i Amire’de başlatılan tamiratlardan harem bölümündekilere odaklanılmaktadır. Bu çalışmada amaçlanan, haremdeki tamiratların mahiyetini ve hangi mekanlarda çalışıldığını tespit etmektir. Aynı zamanda kayıtlarda adı geçen odalar, Avadis Benliyan tarafından çizilen sarayın planında geçen oda isimleri ile karşılaştırılmış ve yeni bulgular ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Edirne Yeni Saray, harem, III. Mustafa, Sarây-ı Cedîd-i Amire, tamirat

Kaynakça

• Ahmed Bâdî Efendi (2014), Riyâz-ı Belde-i Edirne: 20. Yüzyıla Kadar Osmanlı Edirne’si, C. 1/1, (Yay. Haz. Niyazi Adıgüzel ve Raşit Gündoğdu), Edirne: Trakya Üniversitesi Yayını.
• Ayverdi, E. H. (1989), Osmanlı Mi’mârîsinde Fâtih Devri 855-886 (1451-1481), C. III. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti İstanbul Enstitüsü.
• Demir, Ö. (1999), Belgelerle Sarayı-ı Cedîd-i Âmire-i Edrine, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ebu El-Hac, Rifa’at Ali (2011), 1703 İsyanı Osmanlı Siyasasının Yapısı, (Çev. Çağdaş Sümer), İstanbul: Tan Kitabevi Yayınları.
• Eldem, S. H. (1974), Köşkler ve Kasırlar, C. II, İstanbul: Devlet Güzel Sanatlar Akademisi.
• Evliyâ Çelebi b. Derviş Mehemmed Zillî (1999), Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 305 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu-Dizini, III. Kitap, (Haz. Seyit Ali Kahraman ve Yücel Dağlı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kazancıgil, R. (1994), Edirne Sarayı ve Yerleşim Planı, Edirne: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Osman, Rifat (1989), Edirne Sarayı, (Yay. Süheyl Ünver), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özer, M. (2013), Edirne Yeni Saray’ın Avadis Benliyan Tarafından Hazırlanan 1905 Tarihli Vaziyet Planı Hakkında Düşünceler, 14th International Congress of Turkish Art Proceedings, Paris, 559-566.
• Özer, M. (2017), Osmanlının Kayıp Sarayı- Edirne Devletin Diğer Merkeziydi, Atlas Tarih Dergisi, Şubat-Mart, 45, s. 80-81.
• Sağlam, N. (2012), Ahmed Vâsıf Efendi ve Mehâsinü’l-âsâr ve Hakā’iku’l-ahbār’ı 1166-1188/1752-1774 (İnceleme ve Metin), Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı.
• Sayger, C. & Desarnod, A. (1834), Album d’un voyage en Turquie fait par orde de sa Majesté l’empereur Nicolas I, 1829 et 1930, Paris: Imprimérie de Firmin Didot Frères.
• Şehsuvaroğlu, H. Y. (1961), Edirne’de Fatih’in Sarayı, TTOK. Belleteni, S. 232-233, Mayıs-Haziran, 10-11.
• Tosun, M. (2014), Şan-ı Devlet-i Aliyye’yi Korumak ya da Edirne Sarayı’nı Tamir Etmek, History Studies, International Journal of History, V. 6, I. 6, 183-194.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988), Osmanlı Devletinin Saray Teşkilâtı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Arşiv Kaynakları:
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi [BOA.]
• Bab-ı Defteri Başmuhasebe Kalemi Evrakı [D.BŞM.] 5477
• Bâb-ı Defterî, Başmuhasebe Bina Eminliği [D.BŞM.BNE.d.]16098, 16136, 15933
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi [TSMA.] D.nr. 9566