Antalya İli Aylık ve Yıllık Yağışlarının Zaman Serisi Modellemesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 9 - 15, 25.09.2020

Elif Gülen Kır Veysel Güldal

Öz

Antalya ilinde kaydedilen aylık ve yıllık yağış yüksekliği zaman serilerinin stokastik yöntemlerle modellenmesi bu çalışmada ele alınmıştır. 1933 - 2018 tarihleri arasında toplamda 86 yıllık ve 1032 aylık yağış verileri üzerinde çeşitli zaman serisi modelleri geliştirilmiştir. Yıllık yağış serisine ait korelogramların, zaman serisinde önemli korelasyonların olmadığını ve serinin beyaz gürültü serisine benzer davrandığını göstermiştir. Aylık yağış serisinin korelogramları ise, beklenildiği gibi zaman serisinde sezonluk bir periyodikliğin olduğunu göstermiş ve sezonluk ARIMA modeli ile aylık yağış yüksekliği serisi simüle edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zaman Serisi, Modelleme, Yağış, Antalya

Kaynakça

• Akaike, H., 1974. A New Look at the Statistical Model Identification. IEEE Transactions on Automatic Control, 19 (6): 716–723.
• Baran, T., Bacanlı, Ü.G., 2006. Uygun Stokastik Model Seçim Ölçütlerinin Değerlendirilmesi. İMO Teknik Dergi, 3987-4002.
• Bayazıt, M., 1981. Hidrolojide İstatistiksel Yöntemler. İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Matbaası, 166s., İstanbul.
• Büyükyıldız, M., 2004. Orta Anadolu Kapalı Havzasının Yıllık Ortalama Akımlarının Stokastik Modellemesi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 19(1), 13-28.
• Haktanır, T., Kara, M.B., Açanal, N., 2019. Sentetik Aylık Akarsu Akımları İçin Çok Serili Ar(0)+Arma(1,1) Modeli. 10. Ulusal Hidroloji Kongresi, 149-162, Muğla.
• Hurvich, C.M., Tsai, C.-L. 1989. Regression and Time Series Model Selection in Small Samples. Biometrika, 76 (2): 297–307
• Güldal, V., Tongal, H., 2010. Sınır Otogressif (TAR) Modelleriyle Akım Serilerinin Analizi. VI. Ulusal Hidroloji Kongresi, 731-744, Denizli.
• Güldal, V., Tongal, H., 2011. Akarsu Akımlarında Volatilitenin Non-Lineer Varyans Modelleri ile İncelenmesi: Köprüçay Nehri Örneği. İMO Teknik Dergi, 353, 5471-5485.
• İçağa, Y., 2001. Akarçay Aylık Akımlarının Modellenmesi. III. Ulusal Hidroloji Kongresi, 637–640, İzmir.
• Keskin, M.E., Taylan, E.D., Aydın, T., 2015. Dalaman Çayı Akımlarının Yıllık Zaman Serileri İle Modellenmesi. VIII. Ulusal Hidroloji Kongresi, 573-581, Şanlıurfa.
• Kurak, M., 2013. İzmir'e Su Sağlayan Kuyularda Yeraltı Suyu Seviye Salınımlarının Stokastik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 143s, İzmir.
• Özçelik, C., 2007. Aylık Akışlar İçin Genelleştirilmiş Periyodik Bileşen Modelleri. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 223s, İzmir.
• Salas, J.D., Delleur, J.W., Yevjevich, V., Lane, W.L., 1980. Applied Modeling of Hydrologic Time Series. Water Resources Publications, 484p, Colorado.
• Şarlak, N., Şorman, A.Ü., 2007. Gamma Otoregresif Modeller ve Kızılırmak Havzasına Uygulama. İMO Teknik Dergi, 18(90), 4219 -4227.
• Taş, E., 2018. Günlük Akımların Stokastik Modellemesi Üzerine Bir Uygulama. Uluslararası V. Baraj Güvenliği Sempozyumu, İstanbul.
• Taylan, E.D., 2008. Akdeniz Bölgesindeki Akımların Tahmini İçin Akıllı Sistemlerin Uygulanması. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 181s, Isparta.
• Tongal, H., 2012. Akarsu Akımlarının Nonlineerlik, Stokastik ve Belirsizlik Özelliklerinin Matematiksel Tabanlı Metotlarda İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 231s, Isparta.