Isparta’da Bulunan Beş Karamanlıca Kitabenin İncelenmesi

Yıl 2014, Sayı: 32, 155 - 176, 19.01.2015

Doğan Demirci

Öz

Zamanla, Anadolu’da yaşayan Yunanlıların bir bölümü, bazı Türk geleneklerini benimseyip Türkçe Dilini öğrenmişler ve yazılarını Yunan Harfleri ile Türkçe olarak yazmışlardır. Bu topluluğa Karamanlı veya Karamanlılar denmiştir. Karamanlılar Anadolu’daki Ortodoks Hıristiyanlardı. Özellikle Karaman, Konya, Kayseri, Nevşehir, Antalya, Isparta, Burdur, Aydın vb. şehir ve bölgelerde yaşadılar. Yunan alfabesiyle yazılmış Karamanlıca en erken eserler, 16'ncı yüzyıldan itibaren görülür; matbaanın devreye girmesiyle 17, 18 ve 19'ncu yüzyıllarda yayımlanan eser sayısı oldukça artmıştır. Günümüzde, Orta Anadolu'da; evlerin duvarları, kilise, mezar taşı, çeşme, hamam vs. gibi bazı yapılarda Yunan harfleriyle yazılmış Karamanlı Türkçesi kitabelere rastlanır. Karamanlı Rumları Lozan antlaşması gereği nüfus mübadelesine tabi tutularak 1924 yılında Yunanistan'a gönderilmiştir. Şimdi nüfusları yaklaşık üç milyon kadar olan bu insanların torunları, hala Yunanistan’da hayatlarını devam ettirmektedirler

Anahtar Kelimeler

Karamanlıca, Kitabe, Gayrimüslim, Gelenek, Eser, Anadolu

Review of Five Caramanian Inscriptions in Isparta

Öz

Over time, part of the Greek population who lived in Anatolia adopted some
Turkish traditions and learned the Turkish language and wrote their texts in Turkish
with Greek letters. These people are called Caramanian or Caramanlis. Caramanians
were Orthodox Christian in Anatolia and lived in particular in certain cities and
regions in Anatolia, for instance Karaman, Konya, Kayseri, Nevşehir, Isparta, Antalya,
Burdur and Aydın, among others. Early Caramanian printed works are seen starting
from the 16th century and in the 18th and 19th centuries, the number of printed
Caramanian works increased. Today, Turkish inscriptions with Greek letters are
encountered on house walls, churches, tombstones, fountains, baths etc in various
parts of Central Anatolia. The Caramanians were sent to Greece in 1924, in the
population replacement of the Lausanne Peace Treaty. The descendants of these
people number approximately three million now in Greece.

Anahtar Kelimeler

Caramanian, İnscription, Non-Muslim, Tradition, Work, Anatolia

Kaynakça

• ANZERLİOĞLU, Yonca, “Tarihi Verilerle Karamanlı Ortodoks Türkler”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 51, s. 171-188.
• AYDIN, Mehmet, “Türk Ortodoks Hıristiyanları ve Türk Ortodoks Patrikhanesi’nin Kuruluşu”, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi., S. 8, Konya, 2009, s. 7-22.
• BALTA, Evangelia, “Karamanlıca Kitapların Dönemlerine Göre İncelenmesi ve Konularına Göre Sınıflandırılması”, Müteferrika Dergisi, Sayı 13, Yaz, İstanbul, 1998, s. 3-19.
• BALTA, Evangelia, “Karamanlıca Kitapların Önsözleri”, Çev. H. Milas, Tarih ve Toplum, S. 74, 1990, İstanbul, s. 18-20.
• DEMİR, Necati, “Türkiye’de Bulunan Grek Harfli Türkçe Kitabeler ve Karaman Türklerinin Dili”, Zeitschrift für die Welt der Türken, S.2, München, 2010, s. 3-23.
• DEMİRCİ, Doğan, Isparta Evleri, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, no:7, Isparta, 2011.
• ECKMANN, Janos, “Anadolu Karamanlı Ağızlarına Ait Araştırmalar”, I. Phonetica, AÜDTCFD, S. 8, Ankara, 1950, s. 165-200.
• ERÖZ, Mehmet, Hıristiyanlaşan Türkler, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, İstanbul, 1983.
• EYİCE, Semavi, “Sallaville, Sévérien – Eugéne Dalleggio, Karamanlidika, Yunan Harfleri ile Türk Dilinde Basılmış Kitapların Analitik bibliyoğrafyası 1”, 1584- 1850”, Belleten, C. 16, S. 102, TDK, Ankara, 1962, s. 369-374.
• HAZAR, Mehmet - ÖZDEM, Oğuz, “Grek Asıllı Karamanlı Türkçesi’nin Kullanımı Üzerine”, Ed: Prof. Dr. Atabey Kılıç-Sibel Üst, Turkish Studies, S.3/6, Ankara, 2008, s.337-353.
• KAHYA, Hayrullah - KILIÇARSLAN, Mustafa, “Karamanlıcada İ/E Meselesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 2 / 8, 2009, s. 201-211.
• KAHYA, Hayrullah, “Grek Harfli Osmanlı Türkçesi Bir Eser: İspat-ı Mesihiye Üzerinde Dil İncelemesi”, Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2003.
• KAHYA, Hayrullah, “Karamanlıca Bir Esere Göre Arapça ve Farsça Kelimeler”, Turkish Studies, S. 3/3, İstanbul, 2008, s. 480-501.
• KAHYA, Hayrullah, “Yonca Anzerlioğlu, Karamanlı Ortodoks Türkler, Phoenix Yayınları, Ankara 2003, 376 s.”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 1/4, İstanbul, 2008, s. 648-652.
• KAHYA, Hayrullah – KILIÇARSLAN, Mustafa, “Yunanca–Osmanlıca/Karamanlıca Bir Sözlük: Leksikon Ellinoturkikon”, Turkish Studies, S. 4/4, İstanbul, 2009, s. 725-742.
• KOURTİDİS, Aristotelis, "Küçük Asyalıların Dili ve Öğrenme Tutkusu", Çev. Ari Çokona, Toplumsal Tarih Dergisi, Ağustos 2009, S. 188, İstanbul, s. 1-33.
• PEKAK, Sacid, “Kappadokya'da Post-Bizans Dönemi Dini Mimarisi1: Nevşehir ve Çevresi”, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1998, s. 1-45.
• STATHİS, Pinelophi - BERKOL, Bülent, “Karamanlıca Kaynakça” , Tarih ve Toplum Dergisi, S. 11, İstanbul, 1989, s. 57.121-60.124.
• ÜSTTEN, Aliye Uslu – UZUN, Yasemin, “Türk Eğitim Sisteminde Türkçenin Yeri ve Önemi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 30, S. 3, Ankara. 2010, s. 939-954.