Öğretmenlerin Öznel İyi Oluşları İle Mesleki Dayanıklılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 3, 506 - 521, 30.12.2019

Abdullah Çetin

https://doi.org/10.19126/suje.533847

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmanın amacı
öğretmenlerin öznel iyi oluş algı ve mesleki dayanıklılık inanç düzeylerini
belirleyerek bu iki değişken arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Araştırmada
nicel araştırmalardan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. 2017-2018
eğitim-öğretim yılında Şanlıurfa ilinde görev yapan öğretmenler araştırmanın
evrenini oluştururken örneklemini araştırmanın evreninden seçkisiz örneklem
yoluyla seçilen farklı okul türlerinde görev yapan 346 öğretmen oluşturmuştur.
Araştırmada veriler “Kişisel Bilgi Formu”, “Öğretmen Öznel İyi Oluş Ölçeği
(ÖÖİOÖ)” ve “Öğretmen Adayları Mesleki Dayanıklılık İnanç Ölçeği (ÖMDÖ)”
kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 21 paket
programı kullanılmıştır.  Öğretmenlerinin
öznel iyi oluş ve mesleki dayanıklılık algı düzeylerinin frekans, aritmetik
ortalama ve standart sapmaları değerleri hesaplanmıştır. Öğretmenlerinin öznel
iyi oluş ve mesleki dayanıklılık algı düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya
çıkaramak için Pearson-Moment Çarpımı Korelâsyonu yöntemi kullanılmıştır.
Öğretmenlerin öznel iyi oluşunun mesleki dayanıklılığı yordayıp yordamadığına
ilişkin ise çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda
öğretmenlerin öznel iyi oluş algı düzeylerinin ve mesleki dayanıklılık
inançlarının her ikisinin de “çok yüksek” düzeyde olduğu görülmüştür.
Öğretmenlerin öznel iyi oluşları ile mesleki dayanıklılıkları arasında orta
düzeyde pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.
Öğretmenlerin öznel iyi oluşu, mesleki dayanıklılığı anlamlı bir şekilde
yordayıp toplam varyansın %72’sini açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mutluluk, öznel iyi oluş

An Analysis of the Relationship between Teachers’ Subjective Wellbeing and Their Occupational Resilience

Öz

This research aims to determine teachers’ perception levels regarding
subjective well-being and their occupational resilience, and reveal the
relationship between these two variables. Having a relational survey design,
the research was carried out with teachers working at schools located within
the province of Şanlıurfa in Turkey. The sample held a total of 346 teachers
who work at different school types during the 2017-2018 academic year. Among
the participants, 163 were women and 183 were men. This research deployed
“Personal Information Form”, “Teacher Subjective Wellbeing Questionnaire
(TSWQ)” and “Occupational Resilience Beliefs Scale for Teacher Candidates” as
data collection tools. The research data were analyzed through the use of SPSS
21 statistical package program. Frequency, arithmetic mean and standard
deviation values were calculated in order to determine the teachers’ perception
levels regarding the subjective well-being and their occupational resilience.
Pearson-Moment Product Correlation method was used to identify whether there
was a significant relationship between the teachers' subjective well-being and
their occupational resilience perception levels. Besides, multiple regression
analysis was performed to determine as to whether the teachers’ subjective
well-being predicted their occupational resilience. Research findings revealed
that the teachers’ perception levels regarding subjective well-being and
occupational resilience beliefs were quite high. A medium, positive and
significant relationship was noted between the teachers’ subjective well-being
and their occupational resilience. The subjective well-being of the teachers
was found to significantly predict the occupational resilience and explains 71%
of the total variance.

Anahtar Kelimeler

Happiness, subjective well-being, occupational resilience

Kaynakça

• KaynaklarAsıcı, E ve İkiz, F. E. (2018). Okulda öznel iyi oluşun okul iklimi ve öz-yeterlik açısından yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Çevrimiçi Baskı doi: 10.16986/HUJE.
• Aykaç, F. (2016). Mobbing, öznel iyi oluş ve mesleki doyum: Psikolojik danışmanlar üzerinde bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Tokat
• Cenkseven Önder, F. ve Sarı, M. (2009). Öğretmenlerde öznel iyi olmanın yordayıcıları olarak okul yaşam kalitesi ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1205-1236
• Cenkseven Önder, F. ve Mukba, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde umut ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide yaşam amacının aracı rolü, International Journal of Social Science 62,103-116, Doi: http:// dx.doi.org/ 10.9761/JASSS7246
• Chan, D. W. (2003). Hardiness and its role in the stres-burnout relationship among prospec¬tive Chinese teachers in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 19, 381-395.
• Creswell, J. W. (2014). Research Design Qualitatitive, Quantitative, and Mixed Methods Approaches London: Sage Publications
• Crowley, B. J., Hayslip, B., ve Hobdy, J. (2003). Psychological hardiness and adjustment to life events in adulthood. Journal of Adult Development, 10(4), 237-248.
• Çelik Balcı, S. ve Serter, G. (2017). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişkilerinde affetmenin öznel iyi oluşları üzerindeki rolü, Journal of Human Sciences14(4) 3990-4001
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Çetin, A. (2017). Özel dershanelerden resmi okullara atanan ilköğretim fen bilimleri öğretmenleri üzerine bir durum çalışması.Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana
• Çetin, F., Turgut, H. ve Sözen, H. C. (2015). Öznel iyi oluşun yordanmasında sabit kişilik örüntüsü: Psikolojik sermayenin aracılık rolü, Türk Psikoloji Dergisi 30(76), 68-75
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları, Ankara: Pegem Akademi
• Demirci, İ. ve Şar, A. H. (2017). Kendini Bilme ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 2710-2728
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: Thescience of happiness and a proposalfor a national index. AmericanPsychologist, 55, 34-43.
• Diener, E. (2006). Guidelines for national indicators of subjective well-beingandill-being. Journal of Happiness Studies, 7, 397-404.
• Diener, E. ve Scollon, C.N. (2014). The Generalist’s Corner The What, Why, When, and How of Teaching the Science of Subjective Well-Being. Teaching of Psychology 41(2) 175-183 DOI: 10.1177/0098628314530346
• Diener, E. ve Ryan, K. (2009). Subjective well-being: a general overview. South African Journal of Psychology, 39(4), 391-406.
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Dzokoto, V., Hicks, T. Ve Miller, E. (2007). Student life style and emotional well-being at a historically black university. Education, 27(4), 511-522.
• Edwards, C. H. (2000). Grade inflation: The effects on educational quality and personal wellbeing. Education, 120(3), 538-546.
• Ergün, E. ve Sezgin Nartgün, Ş. (2017). Öğretmen öznel iyi oluş ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 385-397.
• Eryılmaz, A. ve Öğülmüş S. (2010). Ergenlikte öznel iyi oluş ve beş faktörlü kişilik modeli Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 11(3), 189-203
• Eryılmaz, A ve Aypay, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşu ile kimlik statüsü ilişkisinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 167-179
• Eryılmaz, A. (2010). Ergenlerde öznel iyi oluşu artırma stratejilerini kullanma ile akademik motivasyon arasındaki ilişki, Klinik Psikiyatri, 13, 77-84
• Gökmen, B. (2014). Özel Eğitim Okulu Yöneticilerinin Psikolojik Dayanıklılık ve İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (İstanbul Örneği).Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gündoğdu, R ve Yavuzer, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 115 – 131
• Kamya, H. A. (2000). Hardiness and spiritual well-being among social work students: Implications for social work education. Journal of Social Work Education, 36(2), 231-240.
• Kan, A. (2009). Ölçme sonuçları üzerinde istatistiksel işlemler. (Ed. H. Atılgan) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme İçinde (397-456). Ankara: Anı Yayınları.
• Karakuş, S. ve Ünsal, S. (2017). Özel eğitim öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık ile mesleki sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, International Journal Of EurasiaSocialSciences, 8(29), 831-850
• Karasar, N., 2005. Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayını
• Kim-Prieto, C., Diener, E., Tamir, M., Scollon, C., Diener, M. (2005). Integrating the diverse definitions of happiness: A time-sequential framework of subjective well-being. Journal of happiness Studies, 6, 261-300.
• Lucas, R. E. and Diener, E. (2004). Encyclopedia of applied pschology. (Ed. İn chief Charles Spielberger). Elsevier Academic Press, 3, 669-676.
• Maddi, S. R.,Harvey, R. H., Khoshaba, D. M., Lu, J. L., Persico, M., ve Brow, M. (2006). The personality construct of hardiness, III: Relation ships with repression, innovativeness, authoritarianism, andperformance. Journal of Personality, 74(2), 575-598.
• Myers, D. G., ve Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science 6, 10-19.
• Oosterwegel, A.,ve Oppenheimer, L. (2002). Jumping to awareness of confilictbetween self representations and its relation to psychological wellbeing. International Journal of Behavioral Development, 26, 548.
• Osmanoğlu Erginsoy, D. ve Kaya, H. İ. (2013). Öğretmen adaylarının yükseköğretime dair memnuniyet durumları ile öznel iyi oluş durumlarının değerlendirilmesi: Kafkas Üniversitesi örneği, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 45-70
• Öztürk, A. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları yaşam amaçları ve sosyal desteğin öznel iyi oluş üzerindeki yordayıcı rolü. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(5), 338-347.
• Ryff, C. D.,Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personal and Social Psychology, 69, 719-727.
• Sarı, T ve Özkan, İ. (2016). Ergenlerin öznel iyi oluşları ile algıladıkları anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29, 155-162
• Sarı, T. ve Çakır, G. (2016). Mutluluk korkusu ile öznel ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 5, Özel Sayı
• Sasmoko, S., Herisetyantri, I., Suroso, J. S., Harisno,. Ying, Y,. Rosalin, K., Chairiyani, R. P., Pane, M.M. ve Permai, S.D. (2017). Am I a well being teacher? (A review of subjective wellbeing for elementary teachers). Man in India 97(19), 293-300
• Serter Öztürk, G. ve Yamaner, E. (2017). Pozitif psikoloji bağlamında öznel iyi oluş ve spor ilişkisi: Ergenler üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi 4 (15), 413-420
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502
• Sezgin, F. (2009). Relationships between teacher organizational commitment, psychological hardiness and some demographic variables in turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(5),630-651.
• Solmaz Yalız, D. (2014). Öğretmen adaylarının öznel iyi oluş düzeyleri: Anadolu üniversitesi beden eğitimi ve spor öğretmenliği bölümünde bir araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7(35), 651-657
• Söner, O ve Yılmaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13)
• Şahin, G. N. (2011). Üniversite öğrencilerinin kendini açma, öznel iyi oluş ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Şahin, M., Aydın, B., Sarı, S.V., Kaya, S. ve Pala, H. (2012). Öznel iyi oluşu açıklamada umut ve yaşamda anlamın rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi 20(3). 827-836
• Şeker, M. (2009). Mutluluk Ekonomisi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı: 39, 115-134.
• Tagay, Ö. ve Demir, K. (2016). Öğretmen adayları için Mesleki Dayanıklılık İnancı Ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1603-1620.
• Tuzgöl D. M. (2005). Öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 23(3), 103-109.
• Tuzgöl Dost, M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi, Eğitim ve Bilim 35(158)
• Türkdoğan, T. ve Duru, E. (2012). Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasında temel ihtiyaçların karşılanmasının rolü. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(4), 2429-2446.
• Türkmen, M. (2012). Öznel iyi oluşun yapısı ve anababa tutumları, özsaygı ve sosyal destekle ilişkisi: Bir model sınaması, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 41-73
• Uche, R. D. ve Ngwu, M. E. (2017). Correlates of Subjective Well-Being Among Middle Aged Female Teachers in Public Secondary Schools of Bayelsa State, Nigeria. Advances in Social Psychology 2(1), doi: 10.11648/j.asp.20170201.11
• Uçar, T. (2014). Özel eğitim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ve mesleki sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul ili Avrupa yakası örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yakut, S. (2018). Öğretmenlerde öznel iyi oluş: KKTC örneği, Socıal Scıences Studıes Journal 4(18), 1737-1746
• Yarcheski, A., Mahon, N. E., ve Yarcheski, T. J. (2001). Social support and well-being in early adolescents. Clinical Nursing Research, 10(2), 163-181.
• Yetim, Ü. (2001). Toplumdan bireye mutluluk resimler. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yurcu, G. ve Atay, H. (2015). Çalışanların öznel iyi oluşunu etkileyen demografik faktörlerin incelenmesi: Antalya ili konaklama işletmeleri örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2).