Fen Bilimleri Öğretmenlerinin 5. Sınıf Düzeyinde Rehberli Araştırma Sorgulamaya Dayalı Öğretim Yaklaşımını Uygulama Durumları

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 415 - 444, 30.08.2020

Tolga Saka Ahmet Zeki Saka

https://doi.org/10.19126/suje.597482

Öz

Bu çalışmanın amacı, fen bilimleri öğretmenlerinin 5. sınıf düzeyinde rehberli araştırma sorgulamaya dayalı öğretim yaklaşımını uygulama düzeyleri ile ilgili mevcut durumlarının belirlenmesidir. Bu amaca ulaşmak için çalışma kapsamında açıklayıcı/tanımlayıcı durum çalışması kullanılmıştır. Çalışma, Kars Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı üç farklı ortaokulda görev yapan 0-3, 4-10 ve 10 yıl üzeri mesleki deneyime sahip 3 fen bilimleri öğretmeni ile yürütülmüştür. Fen bilimleri öğretmenlerinin rehberli araştırma sorgulamaya dayalı öğretim yaklaşımını uygulama düzeyine yönelik veriler, yapılandırılmış görüşme formundan ve öğretmenlerin 5. sınıf düzeyindeki derslerinin video kayıtlarından yararlanılarak toplanmıştır. Bu kapsamda elde edilen veriler, Çavaş, Kesercioğu ve Huyugüzel-Çavaş (2011) tarafından ön plana çıkarılan Araştırma Sorgulamaya Dayalı Öğretim Yaklaşımını uygulama sürecinde yapılması gereken davranışlara göre analiz edilmiştir. Çalışmanın sonunda öğretmenlerin, rehberli araştırma sorgulamaya dayalı öğretim yaklaşımı hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadıkları ve derslerinde bu öğretim yaklaşımını kullanamadıkları sonucuna varılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar kapsamında, fen bilimleri öğretmenlerine, öğretmen eğitimcilerine ve Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) yetkililerine yönelik olarak sunulan öneriler ile sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rehberli araştırma sorgulamaya dayalı öğretim yaklaşımı, fen bilimleri öğretmeni, mesleki deneyim

The Status of Science Teachers Regarding the Application of Guided Research Inquiry-Based Teaching Approach at 5th Grade Level

Öz

The aim of this study is to determine the current status of science teachers regarding the application of guided research inquiry-based teaching approach at 5th grade level. In order to achieve this aim, descriptive case study is used in the research. The study is carried out with three science teachers working in three different secondary schools affiliated to Kars National Education Directorate with 0-3, 4-10 and 10-year professional experience. The related data about the guided research inquiry-based teaching approach application levels of science teachers are collected by using structured interview form and video recordings of teachers' 5th grade level courses. In this context, the obtained data are analyzed according to the behaviors that should be displayed during the application process of research inquiry-based teaching approach, which is highlighted by Çavaş, Kesercioğu and Huyugüzel-Çavaş (2011). According to the findings of the research, it is concluded that teachers do not have enough knowledge about the guided research inquiry-based teaching approach, and they cannot use this teaching approach in their courses. In light of present findings of the study, related suggestions are given to science teachers, teacher educators and officials of the Ministry of National Education (MNE).

Anahtar Kelimeler

Guided research inquiry-based teaching approach, science teacher, professional experience

Kaynakça

• Abell, S. K. and Roth, M. (1992). Constraints to teaching elementary science: A case study of a enthusiast student teacher. Science Education, 76(6), 581-595.
• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.
• Akçadağ, T. (2010). Öğretmenlerin ilköğretim programındaki yöntem teknik ölçme ve değerlendirme konularına ilişkin eğitim ihtiyaçları. Ahmet Yesevi Üniversitesi Bilig Dergisi, 53(1), 29-50.
• Ann Haefner, L. and Zembal‐Saul, C. (2004). Learning by doing? Prospective elementary teachers' developing understandings of scientific inquiry and science teaching and learning. International Journal of Science Education, 26(13), 1653-1674.
• Banchi, H. and Bell, R. (2008). The many levels of inquiry. Science and Children, 46(2), 26-29.
• Bayır, E. ve Köseoğlu, F. (2013). Kimya öğretmen adaylarında sorgulayıcı-araştırma odaklı öğretime ilişkin anlayış oluşturma. Asian Journal of Instruction, 1(2), 29-43.
• Bayram, Z. (2015). Öğretmen adaylarının rehberli sorgulamaya dayalı fen etkinlikleri tasarlarken karşılaştıkları zorlukların incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 15-29.
• Blanchard, M. R., Southerland, S. A. and Granger, E. M. (2009). No silver bullet for inquiry: Making sense of teacher change following an inquiry‐based research experience for teachers. Science Education, 93(2), 322-360.
• Bostan-Sarıoğlan, A., Can, Y. ve Gedik, İ., (2016). 6. sınıf fen bilimleri ders kitabındaki etkinliklerin araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımına uygunluğunun değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,16(3), 1004-1025.
• Bozan, M. ve Küçüközer, H. (2008). Fen ve Teknoloji öğretmenlerinin fen etkinliklerine ve problem çözmeye ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 7(2), 218-231.
• Budak, E. ve Köseoğlu, F. (2007, Haziran). Sorgulayıcı-araştırmaya dayalı çalışma atölyesi ile kimya öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve ders planı hazırlama yetkinliklerinin geliştirilmesi. 1. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi’nde sunulanbildiri, Maçka/İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., Şekercioğlu, G. ve Çokluk, Ö. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Campbell, T., Zhang, D. and Neilson, D. (2011). Model based inquiry in the high school physics classroom: An exploratory study of implementation and outcomes. Journal of Science Education and Technology, 20(3), 258-269.
• Chabalengula, V. M. and Mumba, F. (2012). Inquiry based science education: A scenario on Zambia’s high school science curriculum. Science Education International, 23(4), 307-327.
• Colburn, A. (2000). An inquiry primer. Sciencescope, 23(6), 42-44.
• Coşkun, K., Metin, M., Birşiçi, S. ve Kaleli Yılmaz, G. (2010, Kasım). Farklı mesleki deneyime sahip sınıf öğretmenlerinin mesleki yeterlilik ile ilgili algılamaları. In Z. Kaya, U. Demiray, D. Ergür, U. Tanyeri, ve N. Akkuş (Ed.), International Conference on New Trends in Education and Their Implications (Vol. 11, pp. 380-385). Antalya: Pegem academy publishing.
• Crawford, B. A. (1999). Is it realistic to expect a preservice teacher to create an inquiry-based classroom? Journal of Science Teacher Education, 10(3), 175-194.
• Crawford, B. A. (2000). Embracing the essence of inquiry: New roles for science teachers. Journal of Research in Science Teaching, 37(9), 916-937.
• Creswell, J.W. (2007). Qualitative inquiry and research desing:Choosing among five traditions (2rd ed.). London:Sage.
• Çalışkan, H. (2008). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının derse yönelik tutuma, akademik başarıya ve kalıcılık düzeyine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çavaş, B., Kesercioğlu T., Huyugüzel-Çavaş, P. ve Özdem, Y. (2011). Öğretmen kılavuz kitabı. http://www.icaseonline.net/deu-profiles/wp-content/uploads/2012/03/Kilavuz_ Kitap.pdf adresinden 21.05.2012 tarihinde erişilmiştir.
• Çelik, K. (2012). Canlılarda üreme, büyüme ve gelişme ünitesinin araştımaya dayalı öğrenme yöntemi ile işlenmesinin öğrencilerin akademik başarılarına, bilimsel süreç becerilerine ve fen ve teknolojik dersine yönelik tutumlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Dindar, H. ve Yaman, S. (2003). İlköğretim okulları birinci kademede fen bilgisi öğretmenlerinin eğitim araç-gereçlerini kullanma durumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 167-176.
• Duban, N. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersinin sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımına göre işlenmesi: Bir eylem araştırması (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Erdem, A. ve Ersoy, Y. (2009, Mayıs). Bir grup fen bilgisi/fizik öğretmenin öğretim programında belirlenen yeni rollerini algılaması ve gereksinimleri. Paper presented at the The 1st International Congress of Educational Research, Çanakkale, Turkey.
• Fansa, M. (2012). Araştırma dayalı öğrenme yönteminin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin maddenin değişimi ve tanınması ünitesindeki akademik başarı, fen dersine karşı tutum ve bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Freedman, M. P. (1997). Relationship among laboratory instruction, attitude toward science, and achievement in science knowledge. Journal of Research in Science Teaching, 34(40), 343-357.
• Furtak E. (2006). The problem with answers: An exploration of guided scientific inquiry teaching. Science Education, 90(3), 453–467.
• Garcia-Carmona, A., Criado, A. M. and Cruz-Guzman, M. (2017). Primary pre-service teachers’ skills in planning a guided scientific inquiry. Research in Science Education, 47(5), 989-1010.
• Gökçek, T. (2009). Durum çalışması değerlendirilmelerinin uygulaması. İlköğretim Online, 8(2), 1-3.
• Gönen, S. ve Kocakaya, S. (2006). Fizik öğretmenlerinin hizmet içi eğitimler üzerine görüşlerinin. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 37-44.
• Gültekin, M., Çubukcu, Z. ve Dal, S. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili hizmetiçi eğitim gereksinimleri. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 131-152.
• Hançer, A. H., Şensoy, Ö. ve Yıldırım, H. İ. (2003). İlköğretimde çağdaş fen bilgisi öğretiminin önemi ve nasıl olması gerektiği üzerine bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 80-88.
• Howe, C. A. and Jones L. (1998). Engaging children in science (2nd ed.). New Jersey: Prentice- Hall.
• İlğan, A. (2013). Öğretmenler için etkili mesleki gelişim faaliyetleri [Özel Sayı]. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41-56.
• Johnson, C. C., Kahle, J. B. and Fargo, J. D. (2007). A study of the effect of sustained, whole‐school professional development on student achievement in science. Journal of Research in Science Teaching, 44(6), 775-786.
• Joyce, B. and Showers, B. (1980). Improving inservice training: The messages of research. Educational Leadership, 37(5), 379–385.
• Kapanadze, M., Bolte, C., Schneider, V. and Slovinsky, E. (2015). Enhancıng scıence teachers’contınuous professıonal development ın the fıeld of ınquıry based scıence educatıon. Journal of Baltic Science Education, 14(2), 254-266.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 70-97.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (15. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, G. ve Yılmaz, S. (2016). Açık sorgulamaya dayalı öğrenmenin öğrencilerin başarısına ve bilimsel süreç becerilerinin gelişimine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 300-318.
• Keys C. W. and Bryan, L. A. (2001). Co-constructing inquiry-based science with teachers: Esential research for lasting Reform, Journal of Research in Science Teaching, 38 (6), 631-645.
• Kowalczyk l. D. (2003). An analysis of K-5 teachers’ beliefs regarding the uses of direct instruction, the discovery method and the ınquiry method in elementary science education (Unpublished doctoral dissertation). University of Pennsylvania, USA.
• Köksal, E. A. ve Berberoğlu, G. (2014). The effect of guided-inquiry instruction on 6th grade Turkish students' achievement, science process skills, and attitudes toward science. International Journal of Science Education, 36(1), 66-78.
• Köksal, E. Y. (2011). Fen ve teknoloji dersinde sorgulayıcı araştırma yönteminin öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 819-848.
• Luera, G. R. and Otto, C. A. (2005). Development and evaluation of an inquiry-based elementary science teacher education program reflecting current reform movements. Journal of Science Teacher Education, 16(3), 241-258.
• Magnusson, S. J. and Palincsar, A. S. (1995). The learning environment as a site of science education reform. Theory into Practice, 34(1), 43-50.
• Magnusson, S., Krajcik, L. and Borko, H. (1999). Nature, sources and development of pedagogical content knowledge. In J. Gess-Newsome & N. G. Lederman (Eds.), Examining pedagogical content knowledge (pp. 95–132). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Maor, D. and Taylor, P. C. (1995). Teacher epistemology and scientific inquiry in computerized classroom environments. Journal of research in Science Teaching, 32(8), 839-854.
• Marshall, J. C., Horton, R., Igo, B. L. and Switzer, D. M. (2009). K-12 science and mathematics teachers’ beliefs about and use of inquiry in the classroom. International Journal of Science and Mathematics Education, 7(3), 575-596.
• Matyar, F. (2012). Fen ve teknoloji öğretiminde proje ve araştırma tabanlı öğrenme. Ö. Taşkın (Ed.), Fen ve teknoloji öğretiminde yeni yaklaşımlar içinde (s. 24-39). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Meyer, D. Z., Meyer, A. A., Nabb, K. A., Connell, M. G. and Avery, L. M. (2013). A theoretical and empirical exploration of intrinsic problems in designing inquiry activities. Research in Science Education, 43(1), 57-76.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Talim ve terbiye kurulu başkanlığı ilköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017). Öğretmen strateji belgesi. Ankara: MEB Yayınları.
• Miranda, R. J. and Damico, J. B. (2015). Changes in teachers' beliefs and classroom practices concerning ınquiry-based ınstruction following a year-long ret-plc program. Science Educator, 24(1), 23-24.
• National Research Council [NRC]. (2000). Inquiry and the national science education standards. Washington, D.C.: National Academy Press.
• Nelson, G. D. (1999). Science literacy for all in the 21st century. Educational Leadership, 57(2), 14-17.
• Önen, F., Saka, M., Erdem, A., Uzal, G. ve Gürdal, A. (2008). Hizmet içi eğitime katılan fen bilgisi öğretmenlerinin öğretim tekniklerine ilişkin bilgilerindeki değişimin tesbiti: Tekirdağ örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 45-57.
• Peeters, M. and Meijer, W. (2014). Onderzoekend leren. Hoe stel je een onderzoeksvraag op? [Inquiry-based learning. How do you formulate a research question?]. Jeugd in School en Wereld, 9, 6–9.
• Penick, J. E., (1995). New goals for biology education. Bioscience, 45(6), 52-58.
• Roehring, G. H. and Luft, J. A. (2004). Constraints experienced by beginning secondary science teachers in implementing scientific inquiry lessons. International Journal of Science Education, 26(1), 3-24.
• Roth, K. J. (2014). Primary science teaching. In N. G. Lederman & S. K. Abell (Eds.), Handbook of research in science education (Vol. 2, pp. 361–394). London: Routledge.
• Roth, W. M. (1999, April). Scientific research expertise from middle school to Professional practice. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association, Montreal, Canada.
• Sadeh, I. and Zion, M. (2012). Which type of inquiry project do high school biology students prefer: Open or guided? Research in Science Education, 42(5), 831-848.
• Saka, T. (2018). 5. sınıf fizik konularının öğretimine yönelik rehberli araştırma sorgulamaya dayalı öğretmen kılavuz materyali geliştirilmesi ve değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
• Saka, T., Akcanca, N., Kala, N., ve Sungur, S. (2018). Araştırma sorgulamayla ilgili verilen eğitimin öğretmen adaylarının planlama ve uygulama süreçlerine etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(1), 180-204. (Yayın No: 4309785)
• Smith, D. C. and Anderson, C. W. (1999). Appropriating scientific practices and discourses with future elementary teachers. Journal of Research in Science Teaching, 36(7), 755-776.
• Song, Y. and Schwenz, R. (2013). An inquiry-based approach to teaching the spherical earth model to preservice teachers using the global positioning system. Journal of College Science Teaching, 42(4), 50-58.
• Spaulding D. T. (2001). Stakeholder perceptions of ınquiry-based ınstructional practies (Unpublished doctoral dissertation). Albany State University, Georgia.
• Spector, B., Burkett, R. S. and Leard, C. (2007). Mitigating resistance to teaching science through inquiry: Studying self. Journal of Science Teacher Education, 18(2), 185-208.
• Staer, H., Goodrum, D. and Hackling, M. (1998). High school laboratory work in Western Australia: Openness to inquiry. Research in Science Education, 28(2), 219-228.
• Şen, C. H. (2010). An aptitude treatment interaction study: The effect of inquiry-based instruction and lecture instruction on high school students' physics achievement (Unpublished doctoral dissertation). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatar, N. (2006). İlköğretim fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve tutuma etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatar, N. ve Kuru, M. (2006). Fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının akademik başarıya etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 147-158.
• Tatar, N. ve Kuru, M. (2009). Açıklamalı yöntemlere karşı araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımı: ilköğretim öğrencilerinin fen bilgisi dersine yönelik tutumlarına etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 142-152.
• Toptaş, V. (2008). Geometri alt öğrenme alanlarının öğretiminde kullanılan öğretim materyalleri ile öğretme-öğrenme sürecinin bir birinci sınıfta incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,41(1), 299-323.
• Ulu, C. (2011). Fen öğretiminde araştırma sorgulamaya dayalı bilim yazma aracı kullanımının kavramsal anlama, bilimsel süreç ve üstbiliş becerilerine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Volsey, J. E. (2006). Prepering new teachers to teach science: a comparison of a traditional and experimental science methods course (Unpublished doctoral dissertation). Human Development at Fielding Graduate University, USA.
• Wajeman, C. (2009, August). Experimental procedure design activities: how to build the labwork and what is the knowledge mobilised by the students? Paper presented at the International Conference of the European Science Education Research Association, İstanbul, Turkey.
• Walker, S. (1984). Learning theory and behaviory modification. USA: British Library.
• Wallace, C. S. and Kang, N. H. (2004). An investigation of experienced secondary science teachers' beliefs about inquiry: An examination of competing belief sets. Journal of research in science teaching, 41(9), 936-960.
• Weiss, I. R., Pasley, J. D., Smith, P. S., Banilower, E. R. and Heck, D. J. (2003). Inside the classroom: A study of K-12 mathematics and science education in the United States. Chapel Hill, NC: Horizon Research.
• Windschitl, M. (2004). Folk theories of “inquiry:” How preservice teachers reproduce the discourse and practices of an atheoretical scientific method. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 481-512.
• Yıldırım, K. (2011). Uluslararası araştırma verilerine göre Türkiye’de ilköğretim fen ve teknoloji derslerindeki öğretim uygulamaları. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(1), 153-174.
• Yıldız, M. (2013). Öğretim ilke ve yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yoon, H., Joung, Y. J. and Kim, M. (2012). The challenges of science inquiry teaching for pre-service teachers in elementary classrooms: Difficulties on and under the scene. Research in Science Education, 42(3), 589–608.
• Zion, M., Cohen, S. and Amir, R. (2007). The spectrum of dynamic inquiry teaching practices. Research in Science Education, 37(4), 423-447.
• Zion, M., Schanin, I. and Shmueli, E. R. (2013). Teachers’ performances during a practical dynamic open inquiry process. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 19(6), 695-716.