Açık ve Uzaktan Öğrenmede Özel Gereksinimli Öğrencilerin Kullandıkları Web Sayfası ve Öğrenme Ortamına Yönelik Kullanıcı Deneyimlerinin ve Gereksinimlerinin İncelenmesi: Anadolu Üniversitesi Örneği

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 327 - 356, 30.08.2021

Muhammet Recep Okur Hakan Kılınç Gizem Yıldız

https://doi.org/10.19126/suje.930534

Cited By: 2

Öz

E-öğrenme sistemleri esnek yapısıyla özel gereksinimli öğrenciler için zamandan ve mekândan bağımsız öğrenme ortamları sunmaktadır. Bu ortamların özel gereksinimli öğrenciler için etkili olabilmesinde onların bireysel gereksinimlerini dikkate alan tasarımlar kritik role sahiptir. Bu araştırmanın amacı Türkiye’de özel gereksinimli üniversite öğrencilerinin büyük kısmına hizmet sunan Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi “Engelsiz Açıköğretim Fakültesi (AÖF)” web sayfası ve çevrimiçi öğrenme ortamı olarak “e-Kampüs” sistemine yönelik kullanıcı deneyimlerinin belirlenmesidir. Bu bağlamda destek gereksinimlerinin, güçlüklerin ve çözüm önerilerinin ortaya konması çalışma amaçları arasındadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel ve nicel veri toplama tekniklerinin işe koşulduğu durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın nicel aşamasına 9513 özel gereksinimli öğrenci, nitel aşamasına 20 görme yetersizliği olan öğrenci olmak üzere toplam 9533 öğrenci katılmıştır. Araştırma bulgularına göre özel gereksinimli öğrenciler kullandıkları web sayfası ve e-Kampüs sisteminin kullanımının kolay olduğunu, aradıkları içerikleri kolaylıkla bulabildiklerini, web sayfasından diğer hizmetlere (AKADEMA, Otomasyon vb.) erişebildiklerini ve faydalı içerikler (önlisans ve lisans programları) sunulduğunu bildirmiştir. Öte yandan güçlük yaşanan konular arasında mobil uygulama giriş ekranını kullanımı, çağrı merkezine erişimde ve e-Kampüs’te bazı içeriklere erişim gibi durumlara yer verilmiştir. Görme yetersizliği olan katılımcılar canlı derslere erişimin kolaylaştırılması, çevrimiçi sınavlarda metinlerin büyütülmesi ve ek süre verilmesi, giriş sayfasına sesli yönlendirmelerin eklenmesi ve sesli anlatımların artırılması konularına ilişkin gereksinimler noktasında destek talep etmişlerdir. Çalışmada katılımcıların gereksinim duyduğu bu destek alanları ve sözü edilen güçlüklerin giderilmesine yönelik çözüm önerileri bulgular ve ilgili alanyazın temelinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Açık ve uzaktan öğrenme, özel gereksinimli öğrenci, kullanıcı deneyimi, erişilebilirlik

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Katılımcı öğrencilere ulaşmada yardımlarını esirgemeyen Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi ile Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezine teşekkür ederiz.

Examination of User Experiences and Needs for the Web Page and Learning Environment Used by Students with Special Needs in Open and Distance Learning: The Case of Anadolu University

Öz

E-learning systems with its flexible structure offer learning environments independent of time and place for students with special needs. The effectiveness of these environments for students with special needs depends on the creation of designs that consider their individual needs. The aim of this research is to reveal the needs, difficulties, and solution suggestions by determining the user experiences for the "e-Campus" system as the web page of the Anadolu University Open Education System "Barrier-Free Open Education Faculty (OEF)", which provides services to most university students with special needs in Turkey, and the online learning environment. For this purpose, a case study design, in which qualitative and quantitative data collection techniques are used together, was used. A total of 9533 students, including 9513 students with special needs and 20 visually impaired students, participated in the quantitative stage of the study. According to the findings of the research, students with special needs reported that the web page and e-Campus system they use are easy to use, they can easily find the content they are looking for, they can access other services from the web page and offer useful content. On the other hand, difficulties in using the mobile application login screen, accessing the call center, and accessing some content on the e-Campus were mentioned among the issues encountered. The visually impaired participants requested support for facilitating access to live lectures, enlarging the texts in online exams, and giving additional time, adding voice prompts to the entry page, and increasing audio narrations. In line with these supports required by the participants and the literature, solution suggestions to overcome the difficulties were discussed

Anahtar Kelimeler

Open and distance education, student with special needs, user experience, online accessibility

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Anderson, G. (1990). Fundamentals of educational research. Bristol: The Falmer Press.
• Baird, D. E., & Fisher, M. (2005). Neomillennial user experience design strategies: Utilizing social networking media to support “always on” learning styles. Journal of Educational Technology Systems, 34(1), 5-32.
• Boeije, H. (2010). Analysis in qualitative research. SAGE Publication.
• Bozkurt-Sani, S. (2017). Özel eğitimde dijital destek: Yardımcı teknolojiler. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 37-60.
• Bühler, C., & Fisseler, B. (2007). Accessible e-learning and educational technology-extending learning opportunities for people with disabilities. Conference ICL2007, September 26 -28, 2007, Villach, Austria. https://telearn.archives-ouvertes.fr/file/index/docid/257138/filename/242_Final_Paper.pdf
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-151.
• Carneiro, L., Rebelo, F., Filgueiras, E., & Noriega, P. (2015). Usability and user experience of technical aids for people with disabilities? A preliminary study with a wheelchair. Procedia Manufacturing, 3, 6068-6074.
• Chmiliar, l. (2010). Multiple-case designs. In A. J. Mills, G. Eurepas & E. Wiebe (Eds.), Encyclopedia of case study research (pp 582-583). USA: SAGE Publications.
• Cho, J. D. (2021). A study of multi-sensory experience and color recognition in visual arts appreciation of people with visual impairment. Electronics, 10(4), 470-507.
• Cooper, M., Colwell, C., & Jelfs, A. (2007). Embedding accessibility and usability: considerations for e-learning research and development projects. ALT-J, 15(3), 231-245.
• Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approach. (4th Edition). SAGE Publications.
• Demetriadis, S., & Pombortsis, A. (2007). E-lectures for flexible learning: A study on their learning efficiency. Educational Technology & Society, 10(2), 147–157.
• Durmuş, S. ve Çağıltay, K. (2012). Kamu kurumu web siteleri ve kullanılabilirlik. M. Z. Sobacı ve M. Yıldız (Ed.) E-devlet kamu yönetimi ve teknoloji ilişkisinde güncel gelişmeler (s. 293-322.) içinde. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/294091354_KAMU_KURUMU_WEB_SITELERI_VE_KULLANILABILIRLIK
• Edyburn, D. L. (2001). Models, theories, and frameworks: Contributions to understanding special education technology. Special Education Technology Practice, 4(2), 16-24.
• Emre, İ. E., Akadal, E., & Gülseçen, S. (2018). Örgün ve uzaktan eğitim öğrencileri için kullanılabilirlik araştırması: Marmara Üniversitesi web sitesi. Uluslararası Yönetim Bilişim Sistemleri ve Bilgisayar Bilimleri Dergisi, 2(1), 12-22.
• Güler, E. (2018). Açık ve uzaktan öğrenme ortamlarında esneklik. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 75-95.
• Hassenzahl, M. (2013). User experience and experience design. The encyclopedia of human-computer interaction, 2. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Marc-Hassenzahl/publication/259823352_User_Experience_and_Experience_Design/links/56a7352d08ae997e22bbc807/User-Experience-and-Experience-Design.pdf
• Henry, S. L., Abou-Zahra, S., & Brewer, J. (2014, April). The role of accessibility in a universal web. In Proceedings of the 11th Web for all Conference. MIT Open Access Articles. https://dl.acm.org/doi/10.1145/2596695.2596719
• Heward, W. L., Alber, S. R., & Konrad, M. (2006). Exceptional children: An introduction to special education. Pearson Education/Merrill/Prentice Hall. International Standards Organization (ISO): Standard 924 (2000). Ergonomic Requirements for Office Work with Visual Display Terminals. ISO, Geneva (1992–2000)
• King, A., Evans, D. G., & Blenkhorn, P. (2005). The evaluation of a web browser for blind people. In Pruski, A., Knops, H. (Eds.) Assistive Technology: From Virtuality to Reality (pp. 637–641). IOS Press, Amsterdam.
• Kuniavsky, M. (2010). Smart things: ubiquitous computing user experience design. Elsevier.
• Küçükönder, N. ve Kır, İ. (2014). Uzaktan eğitim uygulamalarında açık kaynak kodlu öğrenme yönetim sistemlerinin yeniden yapılandırılmasının incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 295-304.
• Lee, M., Han, S. H., Kim, H. K., & Bang, H. (2015). Identifying user experience elements for people with disabilities. Proceedings of the 8th International Conference on Advances in Computer-Human Interactions, Pohang, Korea. Access Adress: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.681.7575&rep=rep1&type=pdf
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev: S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mills, G. E., & Gay, L. R. (2016). Educational research competencies for analysis and applications. (11th Edition). Pearson
• Mutlu, M. E. (2015). e-Öğrenme standartlarında yeni yönelimler. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 1(4), 8-35.
• Okur, M. R. ve Demir, M. (2019). Görme engelli öğrenenlerin eğitim yaşantısında karşılaştıkları sorunların belirlenmesi, açık ve uzaktan öğrenme alanı için çözüm yolları geliştirilmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 49-62.
• Özarslan, Y. (2016). Kullanıcı deneyimi ve tasarımının önemi. H. Çalışkan ve M. R. Okur (Editörler), Kullanıcı deneyimi tasarımı içinde (s. 2-17). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özgüç, C. S., & Cavkaytar, A. (2014). Teacher use of instructional technology in a special education school for students with intellectual disabilities: A Case Study. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 5(1), 51-65.
• Park, K., Goh, T., & So, H. J. (2014). Toward accessible mobile application design: developing mobile application accessibility guidelines for people with visual impairment. 한국 HCI 학회 학술대회, 31-38.
• Petrie, H., Hamilton, F., King, N., & Pavan, P. (2006, April). Remote usability evaluations with disabled people. In Proceedings of the SIGCHI conference on Human Factors in computing systems (pp. 1133-1141). Montreal, Canada. Access Adress: https://dl.acm.org/doi/abs/10.1145/1124772.1124942
• Rosa, J. R. D. S., & Valentim, N. M. C. (2020, October). Accessibility, usability and user experience design for visually impaired people: a systematic mapping study. In Proceedings of the 19th Brazilian Symposium on Human Factors in Computing Systems (pp. 1-10). Access Adress: https://dl.acm.org/doi/abs/10.1145/3424953.3426626
• Santos, O. C., Couchet, J., & Boticario, J. G. (2009, July). Personalized e-learning and e-mentoring through user modelling and dynamic recommendations for the inclusion of disabled at work and education. In Ninth IEEE International Conference on Advanced Learning Technologies (pp. 514-518), IEEE. Madrid, Spain. Access Adress: https://ieeexplore.ieee.org/document/5194291
• Schrepp, M., Cota, M. P., Gonçalves, R., Hinderks, A., & Thomaschewski, J. (2017). Adaption of user experience questionnaires for different user groups. Universal Access in the Information Society, 16(3), 629-640.
• Sönmez, H. (2016). Engelli öğrencilerin sayısal ve sembol içerikli bir dersteki başarılarının incelenmesi: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi örneği. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(4), 8-21.
• Sözer, B., Özdamar, N., & Pilanci, H. (2020). Yabancı dil öğrenimi için hazırlanan e-öğrenme ortamlarına ilişkin kullanılabilirlik araştırmalarının incelenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(4), 174-207.
• Tanyeri, U. ve Tüfekçi, A. (2010, Kasım). Bir yükseköğretim uzaktan eğitim programının görme engellilerin kullanımı açısından değerlendirilmesi: GÜUEP örneği. In International Conference on New Trends in Education and Their Implications Antalya, Turkey. Access Adress: http://www.iconte.org/FileUpload/ks59689/File/254.pdf
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
• YÖK (2021). Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. Engelli Öğrenci Sayıları Raporu. Erişim Adresi: https://istatistik.yok.gov.tr/
• Yusril, A. N. (2020). E-accessibility analysis in user experience for people with disabilities. Indonesian Journal of Disability Studies, 7(1), 107-109.