Matematiğe Yönelik Tutum ile Matematik Kaygısı Arasındaki İlişkinin Meta-Analizi: Türkiye Örneği

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 498 - 521, 15.12.2022

Mehmet Ertürk Geçici Hakan Bayırlı

https://doi.org/10.19126/suje.991451

Öz

Bu araştırma, Türkiye’de matematiğe yönelik tutum ile matematik kaygısı arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalara yönelik daha geniş kapsamlı bir sonuç elde etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaca yönelik olarak, araştırmada meta-analiz yöntemi kullanılmış ve belirtilen çalışmaların sonuçları istatistiksel olarak birleştirilmiştir. Uygulanan arama kriterlerine göre 19 çalışma ile meta-analiz yapılmış ve bu 19 farklı çalışmaya yönelik olarak 21 etki büyüklüğü değeri hesaplanmıştır. Meta-analizde yer alan bu çalışmaların toplam örneklem büyüklüğünün 8874 katılımcıdan oluştuğu tespit edilmiştir. Araştırmada matematiğe yönelik tutum ile matematik kaygısı arasındaki ilişkiye ait ortalama etki büyüklüğü -.566 bulunmuştur. Fisher z’ye göre elde edilen bu değer, Pearson r değerine dönüştürüldüğünde yaklaşık olarak -.512’ye karşılık gelmektedir. Elde edilen bu etki büyüklüğü matematiğe yönelik tutum ile matematik kaygısı arasında yüksek düzeyde negatif bir ilişki olduğunu göstermektedir. Yapılan moderatör analizleri sonucunda etki büyüklükleri, öğrenim kademesi, yayın türü, yayın yılı ve örneklem büyüklüğü değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık göstermezken, araştırma yapılan bölge değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Matematiğe yönelik tutum, Matematik kaygısı, meta-analiz

A Meta-Analysis of the Relationship between Attitude toward Mathematics and Mathematics Anxiety: The Sample of Turkey

Öz

This study aims to obtain a more comprehensive result for the studies examining the relationship between attitude toward mathematics and mathematics anxiety in Turkey. To this end, this study employed the meta-analysis method, and the results of the independent studies were combined statistically. A meta-analysis was conducted with 19 studies according to the inclusion criteria, and 21 effect-size values were calculated for these 19 different studies. The study revealed that the total sample size of the studies included in the meta-analysis was 8874. In the study, the mean effect size of the relationship between attitude toward mathematics and mathematics anxiety was -.566. This value obtained according to Fisher z corresponded to approximately -.512 when converted to the Pearson r value. This effect size indicated a high-level negative relationship between attitude toward mathematics and mathematics anxiety. The moderator analysis demonstrated that while the effect sizes did not differ in terms of school level, publication type, publication year, and sample size variables, they differed in terms of the research region variable.

Anahtar Kelimeler

Attitude towards mathematics, Mathematics anxiety, Meta-analysis.

Kaynakça

• Aiken, L. R. (1970). Attitudes toward mathematics. Review of educational research, 40(4), 551-596.
• Akın, A., & Kurbanoglu, I. N. (2011). The relationships between math anxiety, math attitudes, and self-efficacy: A structural equation model. Studia Psychologica, 53(3), 263-273.
• Akinsola, M. K., & Olowojaiye, F. B. (2008). Teacher instructional methods and student attitudes towards mathematics. International Electronic Journal of Mathematics Education, 3(1), 60-73.
• Akkaş, E. ve Toluk Uçar, Z. (2020). Toplumun matematik hakkındaki düşünceleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 473-491.
• *Aras, M. (2019). MTAL öğrencilerinin kesirlerle ilgili işlemsel ve kavramsal bilgisinin tutum, öz yeterlik kaynakları ve kaygı ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Ashcraft, M. H., & Kirk, E. P. (2001). The relationships among working memory, math anxiety, and performance. Journal of experimental psychology: General, 130(2), 224-237. https://doi.org/10.1037/0096-3445.130.2.224
• Ashcraft, M. H., & Moore, A. M. (2009). Mathematics anxiety and the affective drop in performance. Journal of Psychoeducational assessment, 27(3), 197-205. https://doi.org/10.1177/0734282908330580
• Bakioğlu, A., & Özcan, Ş. (2016). Meta-analiz. Ankara, Nobel.
• Bayırlı, H., Geçici, M. E., & Erdem, C. (2021). The relationship between mathematics anxiety and mathematics achievement: A meta-analysis study. Pamukkale University Journal of Education, 53, 89-107. https://doi.org/10.9779/pauefd.783083
• Bloom, B. S. (1998). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme (Çev: D. A. Özçelik). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T., & Rothstein H. R. (2019). Meta-analize giriş (Çev. S. Dinçer, 2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bursal, M., & Paznokas, L. (2006). Mathematics anxiety and preservice elementary teachers' confidence to teach mathematics and science. School Science and Mathematics, 106(4), 173-180. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.2006.tb18073.x
• Cantürk-Günhan, B. (2021). Türkiye’de matematik dersine yönelik özyeterlik ile başarı ilişkisi üzerine yapılan çalışmaların meta-analizi. Milli Eğitim Dergisi, 50(229), 319-335.
• Cantürk-Günhan, B., Topuz, F., & Bedir, D. (2019) Türkiye’deki öğrencilerin matematik dersine yönelik tutumları ile matematik başarıları arasındaki ilişki: Bir meta-analiz çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 148-164. http://dx.doi.org/10.17556/erziefd.483521
• Catapano, M. (2013). Tenth-grade high school students' mathematical self-efficacy, mathematics anxiety, attitudes toward mathematics, and performance on the New York State Integrated Algebra Regents Examination. (Publication No. 3572381) [Doctoral dissertation, Dowling College]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Experiments, quasi-experiments, single-case research and meta-analysis (Cohen, L., Manion,L., & Morrison,K. in Eds) Research methods in education (6th eds.). London: Routledge Falmer.
• Cooper, H., Hedges, L. V., & Valentine, J. C. (2009). The handbook of research synthesis and metaanalysis (2nd edition). New York: Russell Sage Publication.
• DeBellis, V. A., & Goldin, G. A. (2006). Affect and meta-affect in mathematical problem solving: A representational perspective. Educational Studies in Mathematics, 63(2), 131-147. https://doi.org/10.1007/s10649-006-9026-4
• *Demirogları, B. (2018). Üniversite öğrencilerinde matematik kaygı ve tutumlarının incelenmesi: Çağ Üniversitesi örneklemi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çağ Üniversitesi.
• Dinçer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. Pegem Akademi.
• *Doruk, M., Öztürk, M. ve Kaplan, A. (2016). Ortaokul öğrencilerinin matematiğe yönelik öz-yeterlik algılarının belirlenmesi: Kaygı ve tutum faktörleri. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 283-302.
• *Erol, E. (1989). Prevalence and correlates of math anxiety in Turkish high school students [Master thesis]. Boğaziçi University.
• Gautreau, C., Brye, M. V., & Lunceford, C. (2016). Mathematics-related anxiety and attitudes: Examining the impact among Latina preservice teachers. Journal of Latinos and Education, 15(1), 26-38. https://doi.org/10.1080/15348431.2015.1045146
• Geary, D. C., Hoard, M. K., Nugent, L., Chu, F., Scofield, J. E., & Ferguson Hibbard, D. (2019). Sex differences in mathematics anxiety and attitudes: Concurrent and longitudinal relations to mathematical competence. Journal of educational psychology, 111(8), 1447-1461. https://doi.org/10.1037/edu0000355
• Gierl, M. J., & Bisanz, J. (1995). Anxieties and attitudes related to mathematics in grades 3 and 6. The Journal of Experimental Education, 63(2), 139-158. https://doi.org/10.1080/00220973.1995.9943818
• Goodykoontz, E. N. (2008). Factors that affect college students' attitude toward mathematics [Doctoral dissertation, West Virginia University]. Graduate Theses, Dissertations, and Problem Reports. https://researchrepository.wvu.edu/etd/2837
• Gresham, G. (2007). An ınvitation into the ınvestigation of the relationship between mathematics anxiety and learning styles in elementary preservice teachers. Journal of Invitational Theory and Practice, 13, 24-33.
• Gündüz, S. ve Kutluca, T. (2019). Matematik ve fen bilimleri öğretiminde akıllı tahta kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına etkisi üzerine bir meta-analiz çalışması. Journal of Computer and Education Research, 7(13), 183-204. http://dx.doi.org/10.18009/jcer.533986
• Hart, L. E. (1989). Describing the affective domain: Saying what we mean. In Affect and mathematical problem solving (pp. 37-45). Springer, New York, NY
• Haynes, A. F., Mullins, A. G., & Stein, B. S. (2004). Differential models for math anxiety in male and female college students. Sociological Spectrum, 24(3), 295-318. https://doi.org/10.1080/02732170490431304
• Hedges, L. V., & Olkin, I. (1985). Statistical method for meta-analysis. United Kingdom: Academic Press.
• Hembree, R. (1990). The nature, effects and relief of mathematics anxiety. Journal for Research in Mathematics Education, 26(1), 33-46.
• *Kalın, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin matematik tutumları, özyeterlikleri, kaygıları ve dersteki başarılarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
• Kanadlı, S. (2019). Sosyal bilimlerde teoriden uygulamaya araştırma sentezi: Nicel, nitel ve karma yöntemler. Pegem Akademi.
• Kargar, M., Tarmizi, R. A., & Bayat, S. (2010). Relationship between mathematical thinking, mathematics anxiety and mathematics attitudes among university students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 8, 537-542. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.12.074
• Kartopu S. (2012). Kaygının kader algıları ile ilişkisi –Kahramanmaraş örneği- [Doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Kaya, D. (2020). Altıncı sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik tutumlarını etkileyen faktörler: Bir yapısal eşitlik modeli (YEM) yaklaşımı. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 201-220. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.52925-547397
• *Kesici, A. (2018). Lise öğrencilerinin matematik motivasyonunun matematik başarısına etkisinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 177-194. http://dx.doi.org/10.7822/omuefd.438550
• *Kesici, A. ve Aşılıoğlu B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin matematiğe yönelik duyuşsal özellikleri ile Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sınavları öncesi yaşadıkları stresin matematik başarısına etkisi. KEFAD, 18(3), 395-414. http://dx.doi.org/10.29299/kefad.2017.18.3.021
• *Kılıç, A. S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin genel başarıları, matematik başarıları, matematik dersine yönelik tutumları, güdülenmeleri ve matematik kaygıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ma, X. (1999). A meta-analysis of the relationship between anxiety toward mathematics and achievement in mathematics. Journal for Research in Mathematics Education, 30(5), 520-540. https://doi.org/10.2307/749772
• Ma, X., & Kishor, N. (1997). Assessing the relationship between attitude toward mathematics and achievement in mathematics: A meta-analysis. Journal for Research in Mathematics Education, 28(1), 26-47. https://doi.org/10.2307/749662
• Ma, X., & Xu, J. (2004). The causal ordering of mathematics anxiety and mathematics achievement: a longitudinal panel analysis. Journal of adolescence, 27(2), 165-179. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2003.11.003
• Maloney, E. A., & Beilock, S. L. (2012). Math anxiety: Who has it, why it develops, and how to guard against it. Trends in cognitive sciences, 16(8), 404-406. https://doi.org/10.1016/j.tics.2012.06.008
• McLeod, D. B. (1992). Research on affect in mathematics education: A reconceptualization. In D. A. Grouws (Ed.), Handbook of research on mathematics teaching and learning (pp. 575-596). New York: Macmillan.
• Meece, J. L., Wigfield, A., & Eccles, J. S. (1990). Predictors of math anxiety and its influence on young adolescents' course enrollment intentions and performance in mathematics. Journal of Educational Psychology, 82(1), 60-70. https://doi.org/10.1037/0022-0663.82.1.60
• *Metin, Ö. F. (2019). Lise öğrencilerinin akademik streslerinin, matematik kaygılarının ve matematiğe yönelik tutumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Midgley, C., Feldlaufer, H., & Eccles, J. S. (1989). Student/teacher relations and attitudes toward mathematics before and after the transition to junior high school. Child Development, 60(4), 981-992. https://doi.org/10.2307/1131038
• Neale, D. C. (1969). The role of attitudes in learning mathematics. The Arithmetic Teacher, 16(8), 631-640.
• Orhun, N. (2007). An investigation into the mathematics achievement and attitude towards mathematics with respect to learning style according to gender. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 38(3), 321-333. https://doi.org/10.1080/00207390601116060
• Peker, M. ve Mirasyedioğlu, Ş. (2003). Lise 2. sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları ve başarıları arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 157-166.
• *Peker, M. ve Şentürk, B. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin matematik kaygılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 21-32.
• *Reçber, Ş. (2011). An investigation of the relationship among the seventh grade students' mathematics self efficacy, mathematics anxiety, attitudes towards mathematics and mathematics achievement regarding gender and school type [Master thesis]. METU.
• Reyes, L. H. (1984). Affective variables and mathematics education. The elementary school journal, 84(5), 558-581.
• Richardson, F. C., & Suinn, R.M. (1972). The mathematics anxiety rating scale: Psychometric data. Journal of Counseling Psychology, 19(6), 551-554.
• Sahri, N. A., Kamaruzaman, W. N. F. W., Jamil, J. M., & Shaharanee, I. N. M. (2017, November). Exploring mathematics anxiety and attitude: Mathematics students’ experiences. In AIP Conference Proceedings (Vol. 1905, No. 1, p. 050039). AIP Publishing LLC.
• Şad, S. N., Kış, A., Demir, M., & Özer, N. (2016). Meta-analysis of the relationship between mathematics anxiety and mathematics achievement. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(3), 371-392. http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2016.019
• *Şimşek, H., Şahinkaya, N. ve Aytekin, C. (2017). İlköğretim öğrencilerinin matematik kaygılarının ve matematik dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(2), 82-108.
• Tabuk, M. (2019). Matematik başarısı ve matematiğe ilişkin tutum: Meta-analiz çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49, 166-186. http://dx.doi.org/10.15285/maruaebd.358096
• *Tan, M. N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik kaygısı öğrenilmiş çaresizlik ve matematiğe yönelik tutum düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• *Temel, Z. (2018). 8. Sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik tutum ve kaygılarının üslü ifadeler konusundaki başarıyı yordama gücü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Tocci, C. M., & Engelhard Jr, G. (1991). Achievement, parental support and gender differences in attitudes toward mathematics. The Journal of Educational Research, 84(5), 280-287. https://doi.org/10.1080/00220671.1991.10886028
• Toluk Uçar, Z., Pişkin, M., Akkaş, E. N., & Taşçı, D. (2010). İlköğretim öğrencilerinin matematik, matematik öğretmenleri ve matematikçiler hakkındaki inançları. Eğitim ve Bilim, 35(155), 131-144.
• Tsui, J. M., & Mazzocco, M. M. (2006). Effects of math anxiety and perfectionism on timed versus untimed math testing in mathematically gifted sixth graders. Roeper review, 29(2), 132-139. https://doi.org/10.1080/02783190709554397
• *Tuncer, M. ve Yılmaz, Ö. (2016). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutum ve kaygılarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 47-64.
• Tuncer, M., & Yılmaz, Ö. (2020). Relations attitude towards mathematics lesson: Anxiety and academic success. REDIMAT, 9(2), 173-195. : http://dx.doi.org/10.17583/redimat.2020.4061
• Uusimaki, L., & Nason, R. (2004). Causes underlying pre-service teachers’ negative beliefs and anxieties about mathematics. Proceedings of the 28th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education, 4, 369- 376.
• *Uysal, O. (2007). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik dersine yönelik problem çözme becerileri, kaygıları ve tutumları arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Üstün, U., & Eryılmaz, A. (2014). A research methodology to conduct effective research syntheses: Meta-analysis. Education and Science, 39(174), 1-32. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3379
• Vinson, B. M. (2001). A comparison of preservice teachers' mathematics anxiety before and after a methods class emphasizing manipulatives. Early Childhood Education Journal, 29(2), 89-94.
• Yaratan, H., & Kasapoğlu, L. (2012). Eighth grade students’ attitude, anxiety, and achievement pertaining to mathematics lessons. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 162-171. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.05.087
• *Yelkenci, D. (2019). 7. ve 8. Sınıf öğrencilerinin matematik tutumları ile matematik kaygılarının ilişkisel ve karşılaştırmalı olarak incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
• *Yenilmez, K. ve Özabacı, N. (2003). Yatılı öğretmen okulu öğrencilerinin matematik ile ilgili tutumları ve matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 132-146.
• *Yılmaz, Ç. (2011). 6, 7 ve 8. Sınıf öğrencilerinin matematik güdüsü, kaygısı, öz yeterlik inancı ve öz kavramı ile matematik dersine yönelik tutumları arasındaki ilişkiler (Şereflikoçhisar örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.