Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Ergenlerde Akran Zorbalığı ile Siber Zorbalık ve Öfke İfade Tarzlarının İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 14 Sayı: 2, 108 - 118, 18.03.2020

Çisem Çelen

https://doi.org/10.12956/tjpd.2018.398

Öz

 Amaç: Ergenler arasında akran zorbalığı evrensel bir sorundur. Çalışmada klinik örneklemde ergenlerde akran zorbalığının demografik değişkenler, siber zorbalık, siber mağduriyet ve öfke ifade tarzlarıyla ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. 

Gereç ve Yöntemler: Çocuk psikiyatri polikliniğine başvuran 61 ergen çalışmaya alındı. Sosyodemografik form, Sürekli Öfke ve Öfke Tarz Ölçeği, Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği-Ergen Formu, Siber Zorbalık Ölçeği ve Siber Mağduriyet Ölçekleri kullanıldı. Ergenlerde psikopatoloji varlığı DSM-5 ölçütleri esas alınarak yapılan klinik değerlendirme ile belirlendi. 

Bulgular: Çalışmaya katılan 61 ergenin %57.4’ü kızdı. Yaş ortancası 15 yıldı (min=11, maks= 18 yıl). Ergenlerin %27.9’u mağdur, %45.9’u hem zorba hem mağdur ve %4.9’u zorba olarak tanımlandı. Diğer sınıflandırmayla ergenlerin %78.7’sinin zorba/mağdur döngüsünde oldukları saptandı. En sık görülen zorbalık türü; sözel zorbalık (%37.7), en sık görülen mağduriyet türü ise fiziksel mağduriyetti (%60.7). Protez varlığı mağdur grubunda anlamlı düzeyde yüksek bulundu (p=0.041). Zorbalığın orta ergenlikte anlamlı düzeyde yüksek (p=0.026), zorbaların akademik başarısının daha kötü olduğu bulundu (p=0.008). Mağdurların babalarının anlamlı olarak düşük düzeyde eğitim almış oldukları saptandı (p=0.036). Hem zorba hem mağdur grupta; siber zorbalık, Sürekli Öfke ve Öfke Tarz Ölçeği öfke dışa alt ölçeği ve öfke içe alt ölçeği puanları, zorbalığa karışmayan grubun puanlarına göre anlamlı düzeyde yüksek bulundu (sırasıyla; z=- 3.167, p=0.003; z=-3.735, p=<0.001, F=7.372, p=0.001). 

Sonuç: Kötü akademik başarının zorbalık; babanın ilköğretim mezunu olmasının mağdur olma için riski artırdığı ve zorbalığa katılımın; siber zorbalık, siber mağduriyet ve sürekli öfke, öfke içe ve dışa puanlarını artırdığı söylenebilir. Farkındalığın ve müdahalelerin artırılması açısından ayrıntılı, ülkemizi temsil edebilecek, daha uzun süreli araştırmalara ihtiyaç vardır. 

Anahtar Kelimeler

DSM-5, Ergen, Öfke, Siber

Kaynakça

• 1. Demir NÖ, Baran AG, Ulusoy D. Türkiye’de ergenlerin arkadaşakran grupları ile ilişkileri ve sapmış davranışlar: Ankara örneklemi. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 2005; 32: 83-108.
• 2. Pişkin M.Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi 2002; 2: 531-62.
• 3. Nansel TR, Craig W, Overpeck MD, Saluja G, Ruan WJ. Crossnational consistency in the relationship between bullying behaviors and psychosocial adjustment. Arch Pediatr Adolesc Med 2004; 158: 730-6.
• 4. Karataş H. İlköğretim okullarında zorbalığa yönelik geliştirilen programın etkisinin incelenmesi (Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, 2011.
• 5. Pişkin M. Ankara’daki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim 2010;35:175-89.
• 6. Kepenekci YK, Çınkır S. Bullying among Turkish high school students. Child Abuse Negl 2006; 30:193-204.
• 7. Karataş H, Öztürk C. Relationship between bullying and health problems in primary school children. Asian Nurs Res 2011; 5: 81-7.
• 8. Flannery DJ, Wester KL. Singer MI. Impact of exposure to violence in school on child and adolescent mental health and behavior. J Community Psychol 2004; 32: 559-73.