Ankara’da insana tutunan kene türleri: Tür çeşitliliği, konak özellikleri ve coğrafi dağılım

Yıl 2019, Cilt: 76 Sayı: 1, 3 - 14, 01.03.2019

Banuçiçek Yücesan Cahit Babür Figen Sezen Serpil Nalbantoğlu

Öz

Amaç: Keneler tropikal ve subtropikal iklim kuşaklarında yaşayan, gelişme dönemleri boyunca kan emmek zorunda olan ektoparazitlerdir. İnsan ve hayvanları etkileyen hastalıkların en önemli vektörleri arasındadırlar. Keneler, bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de insan ve hayvan popülasyonunu tutma yeteneği olan ve bu sayede birçok viral, bakteriyel, protozoer ve helmint enfeksiyonlarını bulaştırabilen ektoparazitlerdir. Çalışmamızda; Ankara ve ilçelerinden kene tutunması nedeniyle laboratuvarımıza başvuran hastalardan toplanan keneler incelenerek daha önceki çalışmalar ile karşılaştırılıp yayılım açısından günümüzdeki durum değerlendirilmiştir. Bu bağlamda elde edilen veriler ile kene-konak ilişkisini tanımlamaya yönelik adım atılması, kene türlerinin mevsimlere göre dağılımının araştırılması, afinite gösterdikleri yaş grubu ve bölgenin belirlenerek taşıyabilecekleri hastalıklar konusunda kontrol ve koruma önlemlerinin alınması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmamız Mayıs 2015 - Nisan 2018 tarihleri arasında Kamu ve Üniversite Hastanelerine başvuran değerlendirilmesiyle gerçekleştirilmiştir. Bu keneler hastalardan çıkarılan kenelerin daha sonra Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik

Anahtar Kelimeler

İnsan, kene, Ankara, İç Anadolu, Türkiye

Ticks species biting humans in Ankara: Species diversity, hosts and geographical distribution

Öz

Objective: Ticks which live in tropical and subtropical climates, are ectoparasites and have to suck blood throughout their development period. They are among the most important vectors of disease affecting the world on humans and animals. Ticks are ectoparasites which have the ability to retain human and animal populations, and thus contaminate may viral, bacterial, protoan and helmint infections in Turkey as in all the world. In our study, the ticks collected from people who applied to our lab due to tick retaining from Ankara and its districts are examined in order to evaluate the situation in terms of spreading today’s situation to compare with the past studies. With the data obtained in this context it is aimed to take steps for defining the relationship between the tick-hostpathogen interactions, to determine the connection with ecological criteria, to check and get the correct protection measures for diseases they can carry by specified age group and region showing high affinity.Methods: Our study was conducted between May 2015 and April 2018 by evaluating the ticks from the patients who applied to the hospitals of Govermental and University Hospitals. These ticks are then

Anahtar Kelimeler

Human, tick, Ankara, Central Anatolia, Turkey

Kaynakça

• 1. Jongejan F, Uilenberg G. The global importance of ticks. Parasitol, 2004; 129, 3-14.
• 2. Briciu VT, Titilincu A, Tăţulescu DF, Cârstina D, Lefkaditis M, Mihalca AD. First survey on hard ticks (Ixodidae) collected from humans in Romania: possible risks for tick-borne diseases. Exp Appl Acarol, 2011; 54 (2):199-204.
• 3. de la Fuente J, Estrada-Pena A, Venzal JM, Kocan KM, Sonenshine DE. Overview: Ticks as vectors of pathogens that cause disease in humans and animals. Front Biosci, 2008; 1; 13 : 6938-46.
• 4. Karaer Z, Yukarı BA, Aydın L. Türkiye keneleri ve vektörlükleri. In: Ozcel MA, Daldal N (Eds), Parazitolojide Arhropod Hastalıkları ve Vektörler. Yayın no: 13, Izmir: Türkiye Parazitoloji Derneği, 1997: 363-434.
• 5. Dumanlı N, Aydın MF. Kene enfestasyonu. In:Özcel MA. Veteriner Hekimliğinde Parazit Hastalıkları. Türkiye Parazitoloji Derneği yayını No:24., İzmir 2016. 1295-1304.
• 6. İnci A, Yıldırım A, Düzlü Ö. Kenelerin Medikal ve Veteriner Önemleri. 1th ed. Kayseri 2016.
• 7. İnci A, Yıldırım A, Düzlü Ö, Doğanay M, Aksoy S. Tick-Borne Diseases in Turkey: A Review Based on One Health Perspective PLOS Negl Trop Dis, 2016; 15:1-12.
• 8. Bakır M, Uğurlu M, Dokuzoğuz B. Crimean–Congo haemorrhagic fever outbreak in Middle Anatolia: a multicentre study of clinical features and outcome measures. J Med Microbiol, 2005;54:385–9.
• 9. Güneş T, Poyraz O, Vatansever Z. CrimeanCongo hemorrhagic fever virüs in ticks collected from humans, livestock, and picnic sites in the hyperendemic region of Turkey. Vector Borne Zoonotic Dis, 2011; 11(10): 1411-6.
• 10. Tekin S, Bursalı A, Mutluay N, Keskin A, Dündar E. Crimean-Congo hemorrhagic fever virüs in various ixodid tick species from a highly endemic area. Vet Parasitol. 2012; 25; 186 (3-4): 546-52.
• 11. HSGM, Zoonotik-vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığı, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Vaka ve Ölüm Sayıları Morbidite ve Mortalite Hızları, Türkiye, 2008-2017. https://hsgm.saglik.gov. tr/depo/birimler/zoonotik-vektorel-hastaliklardb/zoonotik-hastaliklar/1-KKKA/3-istatistik/ KKKA_Haritalar_2017_Dahil.pdf. Erişim tarihi: 01.07.2018.
• 12. Yılmaz GR, Buzgan T, Irmak H, Safran A, Uzun R, Çevik MA. The epidemiology of Crimean-Congo hemorrhagic fever in Turkey, 2002-2007. Int J Infect Dis, 2009; 13, 380-6.
• 13. Merdivenci A. Türkiye’de Son 20 Sene içinde Bulduğum Parazitler. Turk Biologi Der, 1972; 22:110– 24.
• 14. Aydın L, Bakırcı S. Geographical distribution of ticks in Turkey. Parasitol Res, 2007; 101 (Suppl 2): 163–6.
• 15. Bursalı A, Tekin S, Orhan M, Keskin A, Özkan M. Ixodid ticks (Acari: Ixodidae) infesting humans in Tokat Province of Turkey: species diversity and seasonal activity. J Vector Ecol, 2010; 35(1) : 180– 6.
• 16. Bursalı A, Tekin S, Keskin A, Ekici M, Dündar E. Species diversity of ixodid ticks feeding on humans in amasya, Turkey: seasonal abundance and presence of Crimean-Congo hemorrhagic fever virüs. J Med Entomol, 2011; 48(1):85–93.
• 17. Walker AR, Bouattour A, Camicas JL, Estrada-Pena A, Horak IG, Latif AA, et al. Ticks of domestic animals in Africa. A guide to identification of species. Scotland, UK. Bioscience Reports, 2003.
• 18. Estrada-Pena A, Bouattour A, Camicas JL, Walker AR. Ticks of domestic animals in the Mediterranean region. A guide of identification of species. Zaragoza. University of Zaragoza Press, 2004.
• 19. Bursalı A, Keskin A, Tekin S. A review of the ticks (Acari: Ixodida) of Turkey: species diversity, hosts and geographical distribution. Exp Appl Acarol, 2012; 57 (1) : 91-104. DOI: 10.1007/s10493-012- 9530-4.
• 20. İnci A, Yıldırım A, Düzlü Ö. The Current Status of Ticks in Turkey: A 100-Year Period Review from 1916 to 2016. Türkiye Parazitol Derg, 2016; 40 (3) : 152- 7.
• 21. Beyhan YE, Mungan M, Babür C. The species of ticks bites on human and their seasonal distribution in Ankara, Turkey. Ankara Üniv Vet Fak Derg. 2016; 63, 115-9.
• 22. Hekimoğlu O, Özer AN. Distribution of hard tick species in Ankara,Turkey. Turk J Zool, 2015; 39:256- 62.
• 23. Dantas-Torres F, Chomel BB, Otranto D. Ticks and tick-borne diseases: a One Health perspective. Trends Parasitol, 2012; 28(10): 437-46.
• 24. Karaer Z, Güven E, Nalbantoğlu S, Kar S, Orkun O, Ekdal K, et al. Ticks on humans in Ankara, Turkey. Exp Appl Acarol, 2011;54(1):85-91.
• 25. Estrada-Pena A, Jongejan F. Ticks feeding on humans: a review of records on human-biting Ixodoidea with special reference to pathogen transmission. Exp Appl Acarol, 1999; 23, 685-715.
• 26. Hekimoğlu O, Özer AN. Distribution and phylogeny of Hyalomma ticks (Acari: Ixodidae) in Turkey. Exp Appl Acarol. 2017;73(3-4):501-19.
• 27. Aktaş M, Özübek S, Altay K, Duygu N, Ipek S, Balkaya İ, et al. Molecular detection of tick-borne rickettsial and protozoan pathogens in domestic dogs from Turkey. Parasites & Vectors, 2015; 8:157.