Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 2, 90 - 105, 08.09.2018

Özgür Özerdoğan Buse Yüksel Merve Çelik Sibel Oymak Coşkun Bakar

https://doi.org/10.20518/tjph.458209

Cited By: 6

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı; Çanakkale il merkezinde yaşayan 65 yaş ve üzerindeki kişilerin yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesidir. Yöntem: Kesitsel tipteki çalışmada
örneklem büyüklüğü 961 kişi olarak belirlenmiştir. Araştırmada 1 001 kişiye ulaşılmıştır ve veriler yüz yüze görüşme tekniği ile anket formu kullanılarak elde edilmiştir. Bulgular: Tek
değişkenli analiz sonuçlarına göre yapılan ileri analizde; geçmişe yönelik pişmanlık duymanın, geçmişteki amaçlara ulaşamamanın, gelecekten umutlu olmamanın, son altı ay içinde düşmenin, hekim tarafından tanısı konulmuş sürekli ilaç kullanmayı gerektiren en az bir kronik hastalık varlığının, gelir durumu azlığının ve günlük yaşam aktivitelerinde bağımlı olmanın Avrupa Sağlık Etki Ölçeği (EUROHIS) toplam puanını azalttığı bulunmuştur. Sonuç: Yaşlı nüfusun ihtiyaçlarının yerel ve ulusal düzeylerde yapılacak izlem çalışmalarıyla takip edilmesinin gerekli müdahalelerin yapılmasına katkı sunacağı düşünülmektedir. Bu amaçla Çanakkale ilindeki yaşlı nüfusun sosyal destek hizmeti aldığı Altın Yıllar Yaşam Merkezinde izlem çalışması
başlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşam kalitesi, yaşlı, EUROHIS, kronik hastalık, Çanakkale

Associated factors affecting the quality of life of the elderly

Öz

Objective: The aim of this study was to investigate factors affecting the quality of life of people aged 65 and over, living in the center of Çanakkale province. Method: The sample size in this cross-sectional study was determined as 961. 1001 participants were reached and data was collected using a face-to-face interview technique and questionnaires. Results: Following univariate analyses of the data, it was found that the following variables reduced the EUROHIS scores of the respondents: regretting the past, not accomplishing previous life goals, not being hopeful for the future, experiencing a fall in the last six months, having at least one chronic illness diagnosed by a physician requiring the long-term use of the medication, decrease in income status and dependence on activities within daily life. Conclusions: Longitudinal studies have been initiated, in cooperation with local authorities, in order to improve the quality of life of the elderly. These studies will follow up the biopsychosocial aspects of risk factors which reduce the quality of life of elderly individuals in our study group. Further investigations at the local and national levels will contribute to the implementation of the necessary interventions to address the unique needs of the elderly population.

Anahtar Kelimeler

Quality of life, elderly, EUROHIS, chronic illness

Kaynakça

• 1. WHO. Ageing and health September 2015. Available at: http://www.who.int/mediacentre/f actsheets/fs404/en/. Accessed: January 20, 2017. 2. Tezcan S, Seçkiner P. Türkiye’de demografik değişim; yaşlılık perspektifi. Aslan D, Ertem M, editörler. Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. HASUDER 2012-1:1-8. 3. Altay B, Çavuşoğlu F, Çal A. Yaşlıların sağlık algısı, yaşam kalitesi ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesini etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016;15(3):181189. 4. Akça F, Şahin G. Huzurevinde Yaşayan Yaşlılar İle Aile ortamında Yaşayan Yaşlıların Psikolojik Belirtilerinin Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin İncelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2008;11(4):190-199. 5. T.C Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015. Erişim adresi: http://www.saglikistatistikleri.gov.t r/dosyalar/SIY_2015.pdf. Erişim tarihi: Şubat 19, 2017. 6. TÜİK. Cinsiyete göre yaşlı nüfus ve yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBu ltenleri.do?id=21520. Erişim tarihi: Ocak 18, 2017. 7. TÜİK. Cinsiyete göre yaşlı nüfus ve yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 1935-2075. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBu ltenleri.do?id=18620. Erişim tarihi: Ocak 18,2017 8. Öztürk H, Oran N. Yaşlanmayla Birlikte Sık Görülen ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Vulva Problemleri. Türk Geriatri Dergisi 2004;7(4):237- 240. 9. Aktaş D, Şahin E, Terzioğlu F. Kadın sağlığı açısından yaşlılık ve yaşam kalitesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013;16(1):65-71. 10. Aslan D. Yaşlılık döneminde yaşam kalitesi kavramı: kadın sağlığı bakışı- 1 Ekim Uluslararası Yaşlılar Günü (2009) Nedeniyle Düzenlenmiş Olan “YAŞLANAN KADIN SEMPOZYUMU” nda Sunulmuş. Erişim Adresi: http://www.huksam.hacettepe.edu.t r/Turkce/SayfaDosya/YaslilikDone mindeYasamKalitesiKavrami.doc. Erişim tarihi:Ocak 20,2017. 11. Eser S, Saatli G, Eser E, Baydur H, Fidaner C. Yaşlılar için dünya sağlık örgütü yaşam kalitesi modülü WHOQOL-OLD: Türkiye Alan Çalışması Türkçe Sürüm Geçerlilik ve Güvenilirlik Sonuçları. Türk Psikiyatri Dergisi 2010;21(1): 37-48. 12. Telatar TG, Özcebe H. Yaşlı nüfus ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesi. Türk Geriatri Dergisi 2004;7(3):162165. 13. Cevizci S, Uluocak S, Aslan C, Gokulu G, Bilir O, Bakar C. Prevalence of falls and associated risk factors among aged population: Community based cross-sectional study from Turkey. Cent Eur J Public Health 2015;23(3):233-239. 14. Bakar C, Uluocak Ş, Aslan C, Gökulu G, Bilir O. Çanakkale Yaşlı Atlası, Çanakkale Kent Merkezinde Yaşayan 65 Yaş ve Üzeri Kişilerin SosyoKültürel, Demografik, Ekonomik Özellikleri ile Sağlık Durumları ve Yaşam Kalitesi. Çanakkale Belediyesi,2013. 15. TÜİK. Seçilmiş Göstergelerle Çanakkale 2012. Erişim adresi: https://happyplanners.files.wordpr ess.com/2014/02/canakkale.pdf. Erişim tarihi: Ocak 20,2017. 16. Eser E, Lağarlı L, Baydur H ve ark. EUROHIS (WHOQOL-8.Tr) Türkçe sürümünün Türk toplumundaki psikometrik özellikleri. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2010;8(3):136-152. 17. Orfila F, Ferrer M, Lamarca R, Tebe C, Domingo-Salvany A, Alonso J. Gender differences in health-related quality of life among the elderly: The role of objective functional capacity and chronic condition. Social Science & Medicine 2006;63:2367-2380. 18. Guallar-Castillon P, Sendino AR, Banegas JR, Lopez-Garcia E, Rodriguez-Artalejo F. Differences in quality of life between women and men in the older population of Spain. Social Science & Medicine 2005;60:1229–1240. 19. Kaya M, Aslan D, Acar-Vaizoğlu S ve ark. Ankara Keçiören İlçesine Bağlı Bir Mahallede Yaşayan 65 Yaş ve Üzeri Bireylerin Yaşam Kalitesi Özellikleri ve Etkileyen Faktörler. Türk Geriatri Dergisi 2008;11(1):1217. 20. Özyurt BC, Eser E, Çoban G, Akdemir SN, Karaca İ, Karakoç Ö. Manisa Muradiye Bölgesinde Yaşayan Yaşlıların Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. Türk Geriatri Dergisi 2007;10(3):117-123. 21. Unalan D, Gocer S, Basturk M, Baydur H, Ozturk A. Coincidence of low social support and high depressive score on quality of life in elderly. European Geriatric Medicine. 2015;6:319–324. 22. Bilgili N, Arpacı F. Quality of life of older adults in Turkey. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2014;59:415-421. 23. Aydın S, Karaoğlu L. Gaziantep il merkezinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi düzeyi ve etkileyen faktörler. Türk Geriatri Dergisi 2012; 15(4): 424-433. 24. Lee TW, Ko IS, Lee KJ. Health promotion behaviors and quality of life among community-dwelling elderly in Korea: A cross-sectional survey. Internal Journal of Nursing Studies 2006;43:293–300. 25. Soyuer F, Ünalan D, Öztürk A. Kronik Beyin Damar Hastalıklarında Yaşam Kalitesi Ve Etkileyen Faktörler. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2006;13(3):157-162. 26. Ghorbani A, Ziaee A, Esmailzadehha N, Javadi H. Association between health-related quality of life and impaired glucose metabolism in Iran: The Qazvin Metabolic Diseases Study. Diabetic Medicine 2014;31:754–758. 27. Combalbert N, Pennequin V, Ferrand C, Armand M, Anselme M, Geffray B. Cognitive impairment, self-perceived health and quality of life of older prisoners. Criminal Behavior and Mental Health 2017; doi: 10.1002/cbm.2023 [Epub ahead of print]. 28. Sucaklı MH, Bakan B, Çelik M. Huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşam kaliteleri ve etkileyen faktörler. Türk Aile Hekimliği Dergisi 2013;17(3):96-100. 29. Keskin D, Borman P, Eser F, Bodur H, Köse K. Yaşlılarda Fiziksel Aktivite, Mineral Yoğunluğu ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Türk Geriatri Dergisi 2008;11(3):113-118. 30. Stenzelius K, Westergren A, Thorneman G, Hallberg IR. Patterns of health complaints among people 75+ in relation to quality of life and need of help. Archives Gerontology and Geriatrics 2005;40:85–102. 31. Luleci E, Hey W, Subasi F. Assessing selected quality of life factors of nursing home residents in Turkey. Archives Gerontology and Geriatrics 2008;46:57–66. 32. Zahran HS, Zack MM, Vernon-Smiley ME, Hertz MF. Health-Related Quality of Life and Behaviors Risky to Health among Adults Aged 18-24 Years in Secondary or Higher EducationUnited States, 2003-2005. Journal of Adolescent Health 2007;41:389– 397. 33. Yeşilbalkan ÖU, Karadakovan A. Narlıdere Dinlenme ve Bakımevinde yaşayan yaşlı bireylerdeki düşme sıklığını ve düşmeyi etkileyen faktörlerin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2005;8(2):72-77. 34. Knudtson MD, Klein BE, Klein R, Cruickshanks KJ, Lee KE. Age-Related Eye Disease, Quality of Life, and Functional Activity. Arch Ophthalmol 2005;123:807–814. 35. Xie X, Chen Y, Chen H, Au A, Guo H. Predictors of quality of life and depression in older people living in temporary houses 13 months after the Wenchuan earthquake in western China: A cross-sectional study. Nursing Health Sciences 2017; 19(2):170-175