Bebek ölümlerindeki MERNİS kayıtlarının tamlık yüzdesi: illerin insani gelişme düzeyi farklılığı açıklar mı?

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 3, 279 - 293, 29.12.2019

Zehra Yayla Alanur Çavlin

https://doi.org/10.20518/tjph.457457

Cited By: 3

Öz

Amaç: Bebek ölüm hızı kalkınma düzeyine ilişkin önemli bir göstergedir.
Güvenilir ve iyi işleyen bir ölüm kayıt sistemi hem ölüm göstergelerinin doğru
hesaplanmasına hem de sağlık hizmetlerinin zamanında sunulmasına olanak sağlar.
Türkiye’de MERNİS’te kayıtlı olan bebek ölümlerinin tamlık yüzdesi iller
arasında farklılık göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, illerin insani
gelişmişlik endeksi (İGE) ile bebek ölümlerindeki tamlık seviyesi arasında bir
ilişki olup olmadığını incelemektir. Yöntem:
Betimleyici ve durum saptayıcı bir perspektifle tasarlanan bu çalışmada İGE
ile bebek ölümleri kayıtlarının tamlığı arasındaki ilişkiyi analiz etmek için
Pearson korelasyonu hesaplanmıştır. Daha sonra İGE- tamlık dağılım grafiği
oluşturulmuş ve bu grafiği best-fit eden 20 il İGE-kayıtlılık bakımından
incelenmiştir. Bulgular: Bulgular
Türkiye’de 2014 yılı bebek ölümlerinin yüzde 76’sının MERNİS’te kayıtlı
olduğunu göstermektedir. İGE ile bebek ölümlerindeki tamlık arasında anlamlı
fakat düşük düzeyde korelasyon bulunmuştur. Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu
Anadolu Bölgelerin’deki iller hem İGE hem de bebek ölümlerinin tamlığı
bakımından düşük düzeydedir. Sonuçlar İGE-tamlık değerlerinde bölge içi
farklılıkların da bulunduğunu göstermektedir. Eskişehir, Mersin ve Kayseri
illeri bulundukları bölgelerde İGE değerleri yüksek iller olmasına rağmen bebek
ölümleri tamlık düzeyi oldukça düşüktür. En büyük üç metropol şehirlerine
bakıldığında, İstanbul’un hem İGE (0.725) hem de tamlık seviyesinde (0.79)
Türkiye geneline benzer bir durumda olduğu görülmektedir. Ankara ve İzmir her
iki göstergede de Türkiye genelinin üstünde ve bulundukları bölgelerde en
yüksek değerdelerdir. Sonuç:
Bulgular insani gelişmişlik endeksi yüksek olan illerin MERNİS kayıtlarındaki
tamlık yüzdesinin de yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum eğitim, gelir ve
sağlık düzeyi yüksek bireylerin ve bu illerde bulunan ölüm kaydından sorumlu
kurumların bebek ölüm kaydı konusunda daha bilinçli ve dikkatli olduğunu
düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

ölüm kaydı, kayıtların tamlığı, bebek ölümleri

The completeness of infant mortality records on MERNIS: do differences in human development index levels explain provincial differences?

Öz

Objective: Infant mortality
rate is an important indicator of development levels. Reliable and
well-functioning death registration systems provide both accurate calculations
of mortality indicators, and timely implementations of health policies.
Completeness of infant deaths in MERNIS varies across provinces in Turkey. The
aim of this study was to examine whether there is a correlation between the
development level of a province and the completeness of its infant death
registration efforts. Method: In
this descriptive study, Pearson
correlation was used to analyse the correlation between completeness level of infant
mortality records and the human development index (HDI) of provinces. Following
this, an HDI-completeness scatter plot was constructed and the 20 provinces
which were the best-fit to the scatter plot were examined further. Results: Results showed that 76% of
infant deaths were registered to MERNIS in 2014. It was found that there was
significant but low correlation between HDI and completeness of infant mortality
records. Provinces in the Middle East Anatolian and the South East Anatolian
regions had low levels of HDI and completeness values in infant mortality records.
Results also showed that there were intra-regional differences in
HDI-completeness values. Eskişehir, Mersin and Kayseri had high HDI values in
regions where they were located despite having low levels of completeness values.
Considering the first three metropolis cities, İstanbul had a similar HDI
(0.725) and completeness ratio (0.79) to the Turkish average. Ankara and İzmir
were above the Turkish average and had the highest values in their regions at
both indicators. Conclusion: Results
showed that provinces which have high HDI also have high completeness
percentages in MERNIS. This means that individuals who have high levels of
education, income and health and institutions responsible for death records in
these provinces were more attentive about the registration of infant deaths.

Anahtar Kelimeler

death registration, completeness of registration, infant mortality

Kaynakça

• 1. Haq M. Advent of the Human Development Report. In: Reflections on Human Development. New York: Oxford University Press; 1995: 24-45.
• 2. Sen A. Development as Freedom. Oxford: Oxford University Press, 2001.
• 3. Nussbaum MC. Women and Human Development: The Capabilities Approach. New York: Cambridge University Press, 2001: 84-85.
• 4. Mıhçı H. Kalkınma: Bir terim neyi anlatır?. Ekonomik Yaklaşım 1996; 7(23): 65-86.
• 5. WHO. World Health Statistics 2012. 2012.
• 6. Aksoy E. 1919-1955 yılları arasında Türkiye'nin nüfus yapısı ve uygulanan nüfus politikaları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 2016; 24: 27-44.
• 7. TÜİK. Ölüm İstatistikleri. Erişim Adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1060 (Erişim Tarihi: 07.01.2018).
• 8. Sağlık Bakanlığının Tarihçesi. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,11492/tarihce.html (Erişim Tarihi: 15.02.2018).
• 9. Yayla Z. Assessment of the completeness and timeliness of death registration in Turkey: 2009-2015, Master Thesis. Hacettepe University, 2016.
• 10. Özpınar E., Koyuncu E. Türkiye’de İnsani Gelişmişlik İller Arasında Nasıl Farklılaşıyor? 81 İl İçin İnsani Gelişmişlik Endeksi. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) 2016; 201625.
• 11. UNDESA. Principles and Recommendations for a Vital Statistics System. New York: United Nations, 2014: 130.
• 12. Morris DM. Measuring the Condition of the World's Poor: The Physical Quality of Life Index. Pergamon Press, 1979.
• 13. TÜİK. İllerde Yaşam Endeksi. Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1106 (Erişim Tarihi: 04.04.2018).
• 14. Mahapatra P, Shibuya K, Lopez AD, et al. Civil registration systems and vital statistics: successes and missed opportunities. Lancet 2007; 370(9599): 1653-1663.
• 15. UNDP. Human Development Index (HDI). Erişim adresi: http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2016_technical_notes_0.pdf (Erişim Tarihi: 04.04.2018)