Kaos Kuramına Dayalı Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Programı ve Vaka Analizi

Year 2014, Volume: 5 Issue: 42, 0 - , 14.10.2014

Mustafa Türkmen

Abstract

Günümüzde halen kullanılmakta olan kariyer psikolojik danışmanlığı kuramları ya bireyi ya çevreyi ya da meslekleri temel almaktadır. Bazı kuramlar Parsons’tan bu yana süre gelen anlayışı sürdürmekte, birey ve uygun mesleği bir araya getirmeye çalışmaktadır. Ancak bütün bu yaklaşımlar tamamen kişiye uygun mesleği tahmin etmek gibi öngörülere dayanmakta, sebep ve sonuç ilişkisi içinde her zaman aynı sebeplerin aynı sonuçları doğuracağı varsayımından hareket etmektedir. Oysa birey ve davranışları birçok özelliğiyle bu sebep sonuç ilişkisine ters düşmektedir. Meslek seçimi sebep sonuç ilişkisinden ziyade karmaşık bir ilişki ağı ortaya koymaktadır. Kariyer psikolojik danışmanlığı yaklaşımının kendine özgü felsefesi, kavramları ve müdahale teknikleri olan bir anlayışa sahip olması bu karmaşık durumun incelenmesini kolaylaştıracaktır. Alanyazın incelendiğinde karmaşıklığa yaptığı vurgu ile kaos kuramı’nın incelenebilir nitelikte olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, kaos kuramını kariyer psikolojik danışmanlığı çerçevesinde incelemek ve bu kapsamda geliştirilen kariyer psikolojik danışmanlığı programını belirlenen bir vakaya uygulayarak değerlendirmektir. Bu çalışmada kaos kuramı literatür taramasına dayalı olarak genel yapısı, temel kavramları ve kullanılan teknikler açısından incelenmiş ve sekiz oturumdan oluşan yapılandırılmış bir kariyer psikolojik danışmanlığı programı geliştirilmiştir. Daha sonra program kariyer yaşamında zorluklar yaşayan bir danışana bireysel olarak uygulanmıştır. Danışanın durumu kaos kuramına dayalı olarak vaka incelemesi yöntemiyle analiz edilmiştir. Kariyer psikolojik danışmanlığı programının uygulanması sonucunda danışanın karar verme stratejisinde değişme olduğu gözlenmiş ayrıca mevcut kariyer planını değiştirerek farklı bir kariyer planı yapmış ve uygulamaya koymuştur. Kendine özgü felsefesi, kavramları, müdahale teknikleriyle ve uygulamadan elde edilen sonuç göz önünde bulundurulduğunda kaos kuramının kariyer danışmanlığı bakımından araştırılması, geliştirilmesi ve uygulanmasıyla alanda var olan eksikliğin giderilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

kaos kuramı, meslek danışmanlığı, kariyer psikolojik danışmanlığı, karar verme

References

• Çorbacıoğlu, S. (25-26 Kasım 2004). Çevredeki değişime adapte olabilen sosyo-teknik sistemler ve kriz yönetimi. III. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresinde sunulmuş bildiri, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Duffy, J. A. (2000). The application of chaos theory to the career-plateaued worker. Journal of Employment Counseling, 37(4), 229-236. doi: 10.1002/j.2161- 1920.2000.tb01029.x
• Gibb, S. (1998). Exploring career chaos: Patterns of belief. Career Development International, 3(4), 149-153. doi: 10.1108/13620439810214394
• Gluck, A. L. (1997). Chaos theory and its application to vocational counseling: A critical reappraisal. Counseling and Values, 41(2), 73-87. doi: 10.1002/j.2161- 007X.1997.tb00390.x
• Harkness, H. L. (2002, November). Capitalizing on chaos and complexity. Paper presented at the meeting of the International Career Development Conference, California, CA.
• McKay, H., Bright, J. E. H. ve Pryor, R. G. L. (2005). Finding order and direction from chaos: a comparison of chaos career counseling and trait matching counseling. Journal of Employment Counseling, 42, 98-112. doi: 10.1002/j.2161-1920.2005.tb00904.x
• Peake, S. ve McDowall, A. (2012). Chaotic careers: A narrative analysis of career transition themes and outcomes using chaos theory as a guiding metaphor. British Journal of Guidance & Counseling. 40(4), 395- 410. doi: 10.1080/03069885.2012.704350
• Pryor, R. G. L., Amundson, N. E. ve Bright, J. E. H. (2008). Probabilities and possibilities: The strategic counseling implications of the chaos theory of careers. The Career Development Quarterly. 56, 309-318.
• Pryor, R. G. L. ve Bright, J. E. H. (2003). Order and chaos: A twenty-first century formulation of careers. Australian Journal of Psychology, 55(2). 121-128. doi: 10.1080/00049530412331312984
• Pryor, R. G. L. ve Bright, J. E. H. (2005). Chaos in practice: Techniques for career counselor. Australian Journal of Career Development, 14(1), 18-28.
• Pryor, R. G. L. ve Bright, J. E. H. (2006). Counseling chaos: Techniques for practitioners. Journal of Employment Counseling. 43, 9-17. doi: 10.1002/j.2161-1920.2006. tb00001.x
• Pryor, R. G. L. ve Bright, J. E. H. (2007). Applying chaos theory to careers: Attraction and attractors. Journal of Vocational Behavior, 71, 375-400. doi: http://dx.doi. org/10.1016/j.jvb.2007.05.002
• Pryor, R. G. L. ve Bright, J. E. H. (2008). Archetypal narratives in career counseling: A chaos theory application. International Journal of Vocational Guidance. 8, 71-82. doi: 10.1007/s10775-008-9138-8
• Pryor, R. G. L. ve Bright, J. E. H. (2009). Game as a career metaphor: A chaos theory career counseling application. British Journal of Guidance and Counseling, 37(1), 39-50. doi: 10.1080/03069880802534070