Aile İklimi Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması ve Psikometrik Açıdan İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 50, 165 - 200, 01.09.2018

Buse Gönül Hatice Işık Baş , Başak Şahin Acar

Öz

Bu çalışmanın amacı geliştirilen Aile İklimi Ölçeği’ni (Björnberg ve Nicholson, 2007; Family Climate Scale) Türkçeye kazandırmak ve ölçeğin psikometrik özelliklerini incelemektir. Açımlayıcı faktör analizi ve gerekli geçerlik ve güvenirlik analizlerinin yürütüldüğü ilk çalışmanın örneklemini 474 (Ort. yaş = 22.39, SS = 2.75) yetişkin oluşturmuştur. Sonuçlar, orijinal ölçeğin 48 maddeden oluşan altı faktörlü yapısı yerine, Türk örnekleminde 34 maddeden oluşan üç faktörlü bir yapıyı desteklemiştir. Orijinal ölçekte yer alan Kuşaklar Arası Otorite ve Bilişsel Uyum boyutları uyarlama çalışmasında neredeyse aynı kalırken, diğer dört boyut (Açık İletişim, Duygusal Uyum, Kuşaklar Arası İlgi, Uyumluluk) tek bir faktör altında birleşmiş ve bu faktör Aile İçi İlişkisellik olarak adlandırılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi çalışmasını oluşturan ikinci örneklem ise 447 (Ort yaş = 21.42, SS = 1.64) yetişkinden oluşturmuştur. Açımlayıcı faktör analizinden elde edilen faktör yapısı, doğrulayıcı faktör analizinde test edilmiş ve sonuçlar modelin uyum değerlerinin kabul edilebilir düzeyde olduğunu göstermiştir. Aile İklim Ölçeği’nin Türkçeye uyarlaması, son haliyle geçerliği ve güvenilirliği yüksek bir ölçüm aracı olduğunu göstermiştir. Kuşaklar arası ilişkileri geniş aile bağlamında değerlendiren ölçeğin, ulusal yazınına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Aile iklimi, kuşaklar arası ilişkiler, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Altay, F. B., ve Güre, A. (2012). Okulöncesi kuruma (devlet-özel) devam eden çocukların sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranışları ile annelerinin ebeveynlik stilleri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2699–2718.
• Bilir, Ş. ve Dabanlı, D. (1981). Ergenlik çağındakinin sosyal gelişimine aile tutumlarının etkisinin araştırılması. Sağlık Dergisi, 55, 213-229.
• Bowen, M., 1966. The use of family theory in clinical practice. Comprehensive Psychiatry, 7(5), 345–374.
• Bowen, M., 1993. Family therapy in clinical practice. New York, NY & London: Jason Aronson.
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Sayı 1. Attachment. New York: Basic Books.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Sayı 2. Separation. New York: Basic Books.
• Björnberg, Å. ve Nicholson, N. (2007). The family climate scales: Development of a new measure for use in family business research. Family Business Review, 20, 229–246. doi:10.1111/j.1741-6248.2007.00098.x
• Bronfenbrenner, U. (1989). Ecological systems theory. Annals of Child Development, 6, 187–249.
• Bronfenbrenner, U. (2000). Ecological systems theory. A. Kazdin (Der.) içinde, Encyclopaedia of psychology (Sayı 3, ss. 129–133). Washington, DC: American Psychological Association.
• Brown, T. A. (2014). Confirmatory factor analysis for applied research. D. A. Kenny (Der.) içinde, Methodology in the social sciences (ss. 1–475). New York, NY: Guilford Publications
• Bulut, I. (1990). Aile Değerlendirme Ölçeği El Kitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası.
• Çeçen, A. R. (2007). Aile Bütünlük (Tutarlılık) Duygusu Ölçeği (ABDÖ-K) kısa formunun Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(3), 1199–1220.
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de aile ve kadın emeği. Toplum ve Bilim, 86, 139–170.
• Demirtaş-Zorbaz, S. ve Korkut-Owen, F. (2013). Çocuklar için Aile İlişkileri Ölçeği’nin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 58–67.
• Dutta, S. (1996). Family business in India. New Delhi: Sage Publications.
• Epstein, N. B., Bolwin, L. M. ve Bishop, D. S. (1983). The McMaster family assessment device. Journal of Marital and Family Therapy, 9(2), 171–180.
• Eskin, M. (1993). Reliability of the Turkish version of the perceived social support from friends and family scales, scale for interpersonal behavior, and suicide probability scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, 660–667.
• Goldenberg, H. ve Goldenberg, I. (2012). Family therapy: An overview. Cengage Learning.
• Güven, A. (1996). Farklı eğitim programı izleyen öğrencilerde algılanan ana-baba, öğretmen tutumlarının benlik kavramına etkisi. Y. Topsever ve M. Göregenli, (Der.) içinde, VIII. Ulusal Psikolojisi Kongresi bilimsel çalışmaları (ss. 149–164). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Hernández, A. J. C., Capitán, A. O. ve García, P. O. (2013). El clima familiar como factor determinante en la conformación de la empresa familiar/The family climate as a determinant factor in the family business conformation. Revista de Empresa Familiar, 3(2), 17–27.
• Horn, J. L. (1965). A rationale and test for the number of factors in factor analysis. Psychometrika, 32, 179–185
• Hu, L. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indices in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6, 1–55. doi:10.1080/10705519909540118
• James, A. E., Jennings, J. E. ve Breitkreuz, R. S. (2012). Worlds apart? Rebridging the distance between family science and family business research. Family Business Review, 25, 87–108. doi: 10.1177/0894486511414271
• Kalmijn, M. (2014). Adult intergenerational relationships. J. Treas, J. Scott ve M. Richards (Eds.) içinde, The Wiley-Blackwell companion to the sociology of families (ss. 385–403). John Wiley & Sons.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1996). Özerk-İlişkisel benlik: Yeni bir sentez. Türk Psikoloji Dergisi, 11 (37), 36–43.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, self and human development across cultures: Theory and applications (Genişletilmiş 2. baskı). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji. Koç Üniversitesi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Ataca, B. (2005). Value of children and family change: A three‐decade portrait from Turkey. Applied Psychology, 54, 317–337. doi:10.1111/j.1464-0597.2005.00213.x
• Kağıtçıbaşı, Ç., Ataca, B. ve Diri, A. (2010). Intergenerational relationships in the family: Ethnic, socioeconomic, and country variations in Germany, Israel, Palestine, and Turkey. Journal of Cross-Cultural Psychology, 41(5-6), 652–670. doi:10.1177/0022022110372193
• Kağıtçıbaşı, Ç., Baydar, N. Ve Cemalcılar, Z. (2006). Autonomy and relatedness scales (İlerleme raporu). İstanbul: Koç Üniversitesi. Kıray, M. B. (1985). Metropolitan city and the changing family. T. Erder (Der..) içinde, Family in Turkish Society (ss. 23–43). Ankara: Turkish Social Science Association.
• Lamborn, S. D., Mounts, N. S., Steinberg, L. ve Dornbusch, S. M. (1991). Patterns of competence and adjustment among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and neglectful families. Child Development, 62(5), 1049–1065.
• Mavili, A., Kesen, N. F. ve Daşbaş, S. (2014). Aile Aidiyeti Ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 33, 29–45. doi:10.21560/spcd.19507
• Pearson, A. W. ve Lumpkin, G. T. (2011). Measurement in family business research: How do we measure up? Family Business Review, 24, 287–291. doi:10.1177/0894486511426967
• Procidano, M. E. ve Heller, K. (1983). Measures of perceived social support from friends and from family: Three validation studies. American Journal of Community Psychology, 11(1), 1–24.
• Rothausen, T. J. (2009). Management work-family research and work-family fit: Implications for building family capital in family business. Family Business Review, 22, 220–234. doi:10.1177/0894486509337409
• Steinberg, L., Dornbusch, S. ve Brown, B. (1992). Ethnic differences in adolescent achievement: An ecological perspective. American Psychologist, 47(6), 723–729.
• Steinberg, L., Lamborn, S. D., Darling, N., Mounts, N. S. ve Dornbusch, S. M. (1994). Over-time changes in adjustment and competence among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and neglectful families. Child Development, 65(3), 754–770.
• Steinberg, L., Vandell, D. ve Bornstein, M. (2010). Development: Infancy through adolescence. Wadsworth: Cengage Learning.
• Suárez, M. K. C., Déniz, M. C. D. ve Santana, J. D. M. (2014). El clima familiar y la benevolencia entre los miembros del equipo de alta dirección como antecedentes de la orientación hacia los stakeholders en la empresa familiar. Revista Europea de Dirección y Economía de la Empresa, 23(1), 11–21.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49–74.
• Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E. ve Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye’de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 42–59.
• Sümer, N. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Culturally relevant parenting predictors of attachment security: Perspectives from Turkey. P. Erdman ve N. Kok-Mun (Der.) içinde. Attachment: Expanding the cultural connections (ss. 157–179). New York: Routledge Press.
• Süss-Reyes, J., Fuetsch, E., Keßler, A. ve Frank, H. (2016). Erfolgsfaktoren landwirtschaftlicher Familienbetriebe in Niederösterreich
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri, Siyasal Basın ve Dağıtım.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4. baskı). United States: Allyn & Bacon Press.
• Tunç, A. ve Tezer, E. (2016). Çocuk yetiştirme stilleri ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25).Türkiye Ölçme Araçları Dizini. Erişim tarihi: 04.08.2017. Erişim adresi: http://toad.edam.com.tr/
• van Steijn, D. J., Oerlemans, A. M., van Aken, M. A., Buitelaar, J. K. ve Rommelse, N. N. (2015). The influence of parental and offspring autism spectrum disorder (ASD) and attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) symptoms on family climate. Journal of Child and Family Studies, 24, 2021–2030. doi:10.1007/s10826-014-0002-9
• Yagmurlu, B. ve Sanson, A. (2009). Parenting and temperament as predictors of prosocial behaviour in Australian and Turkish Australian children. Australian Journal of Psychology, 61(2), 77–88.
• Worthington, R. L. ve Whittaker, T. A. (2006). Scale development research: A content analysis and recommendations for best practices. The Counseling Psychologist, 34(6), 806–838.
• Zeifman, D. ve Hazan, C. (2016). Pair bonds as attachments: Mounting evidence in support of Bowlby’s hypothesis. J. Cassidy ve P. R. Shaver (Der.) içinde, Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (ss. 416–434). New York, NY: The Guilford Press.