Öğretmenlerin Evlilik Uyumlarının Psikolojik İyi Oluşları ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi

Year 2018, Volume: 8 Issue: 50, 203 - 233, 01.09.2018

Halil Ekşi , Ferit Güneş Neslihan Yaman

Abstract

Bu çalışma, öğretmenlerin sahip olunan toplumsal cinsiyet rolleri tutumları ile psikolojik

iyi oluş düzeylerinin evlilikteki uyumlarını yordama gücünü belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Aynı zamanda cinsiyet, eğitim düzeyi, evlilik süresi, hizmet yılı, eş eğitim düzeyi ve sosyoekonomik

gelir düzeyi değişkenleri ele alınarak açıklayıcı bilgiler sunulmaya çalışılmıştır.

Araştırmanın katılımcıları İstanbul ilinde görev yapan 125 (%61) erkek ve 80 (%39) kadın

olmak üzere toplam 205 evli öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı

olarak Evlilik Uyum Ölçeği, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum

Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Fark analizi sonuçlarından elde edilen bulgular

doğrultusunda evlilik uyumu ile cinsiyet, eğitim düzeyi ve ailenin gelir düzeyi arasında

anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın bulguları, psikolojik iyi oluş ölçeğinin

öz-kabul davranışı alt boyutunun ve toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeğinin kadın cinsiyet

rolü tutumu alt boyutunun evlilik uyumunu anlamlı yordadığını ortaya koymaktadır.

Standardize edilmiş Beta katsayılarına göre ise psikolojik iyi oluş ve toplumsal cinsiyet rolleri

alt boyut puanlarının birlikte evlilik uyumu puanlarının anlamlı bir yordayıcısı olmadığı

tespit edilmiştir.

Keywords

Evlilik, Evlilik uyumu, Toplumsal cinsiyet rolleri, Psikolojik iyi oluş

References

• Akbaş, M. (2008). Endüstri Meslek Liselerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Evlilik Uyumları ile Öğretmenlik Tutumları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akın, A. (2008). Scales of Psychological Well-Being: A Study Of Validity And Reliability. Educational Science: Theory ve Practice, 8(3), 721-750.
• Akgül Gök, F. (2013). Evli Kadın ve Erkeklerin Toplumsal Cinsiyet Rolleriyle İlgili Algılarının Aile İşlevlerine Yansıması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmetler Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Amato, P. R., ve Booth A. (1995), Changes in Gender Role Attitudes And Perceived Marital Quality. American Sociological Review, 60, 58-66.
• Anar, B. (2011). Evli Ve Çalışan Yetişkinlerin Toplumsal Cinsiyet Rolleri İle Evlilik Doyumu ve İş Doyumu İlişkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Aytaç, S. ve Öngen, B. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48(2), 1-18.
• Barling, J. (1994). Effects of Husbands. Work Experiences on Wives’ Marital Satisfaction. The Journal of Social Psychlogy, 124: 219-225.
• Blair, S. L. (1993). Employment, Family, and Perceptions of Marital Quality among Husbands and Wives. Journal of Family Issues, 14(2), 189-212.
• Bradbury, T. N., Fincham F. D. (1990). Attributions in Marriage: Review and Critique. Psychological Bulletin, 107(1), 3-33.
• Broderick, J.E. ve O’Leary, K.D. (1986). Contributions of Affect, Attitudes and Behavior to Marital Satisfaction. Journal of Consulting and Clinical Phychology. 54(4):514-517.
• Canel, A. N. (2007). Ailede Problem Çözme, Evlilik Doyumu ve Örnek Bir Grup Çalışmasının Sınanması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Curun, F. (2006). Yüklemeler, İletişim Çatışmaları, Cinsiyet ve Cinsiyet Rolü Yönelimi ile Evlilik Doyumu Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalı.
• Çakır, S. (2008). Evli Bireylerin Evlilik Uyumlarının Ana-Babalarına Bağlanma Düzeyleri ve Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çakmak Tolan, Ö. (2015). Evlilik Uyumunun Kişilik Özellikleri, İlişkiye Dair İnançlar ve Çatışma Çözüm Stilleri Bağlamında Yordanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, Malatya.
• Çelik, M. ve Tümkaya, S. (2012). Öğretim Elemanlarının Evlilik Uyumu ve Yaşam Doyumlarının İş Değişkenleri ile İlişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 13(1), 223-238.
• Çelik, E. (2009). Evli Öğretmenlerin Bağlanma Stili, Denetim Odağı ve Bazı Nitelikleri Açısından Evlilik Uyum Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Çelik, M. (2006). Evlilik Doyum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Adana.
• Çınar, L. (2008). Evlilik Doyumu: Cinsiyet Rolleri ve Yardım Arama Tutumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Ankara.
• Diener, E. (1984). Subjective Well-being. Psychological Buletin, 95, 542-575.
• Dökmen, Z. (2010). Toplumsal Cinsiyet- Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Dökmen, Z.Y. ve Tokgöz, Ö. (Eylül, 2002). Cinsiyet, Eğitim, Cinsiyet Rolü İle Evlilik Doyumu, Eşle Algılanan Benzerlik Arasındaki İlişkiler. XII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Duman, M. (2012). Mizaç ve Karakter Özelliklerinin Evlilik Uyumu ve Cinsiyet Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, Mersin.
• Ekşi, H. ve Kahraman, Z. (2012). Bir Evlilik ve Aile Hayatı Eğitim Programının Evli Kadınlarda Evlilik Uyumuna ve Aile Sistemine Etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36, 129-145.
• Gorard, S. (2001). Quantitative Methods in Educational Research: The role of numbers made easy. London: Continuum.
• Gülelerli, N. (2014). Öğretmenlerin Evlilik Uyumları ile Yaratıcılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Beylikdüzü Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Günay, G. ve Bener, Ö. (2011). Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri. Hacettepe Üniversitesi TSA, 15(3).
• Güngör, H. C. (2007), Evlilik Doyumunu Açıklamaya Yönelik Bir Model Geliştirme, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hawkins, D.N. ve Booth, A. (2005). Unhappily ever after: effects of long term, low quality marriages on well-being. Social Forces, 84(1), 445- 465.
• Kalkan, M. (2002). Evlilik İlişkisini Geliştirme Programının Evlilerin Evlilik Uyum Düzeyine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Kim, H., K. ve McKenry, P. , C. (2008). The relationship between marriage and psychological Well-being: A longitudinal analysis. Journal of family Issues, 23, 885-911.
• Koca Akça, D. (2013). Bir Aile Eğitim Programının Evli Annelerin Evlilik Doyumu, Evlilikte Sorun Çözme Becerisi ve Psikolojik İyi Oluşuna Etkis. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kodan, S. (2013). Evli Bireylerin Evlilik Kalitesi Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, Erzurum.
• Kublay, D. (2013). Evlilik Uyumu: Değer Tercihleri ve Öznel Mutluluk Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, Trabzon.
• Lye, D.N. ve Biblarz, T. J. (1993). The Effects of Attitudes to Ward Family Life and Gender Roles on Marital Satisfaction. Journal of Family Issues, 14(2): 157-188.
• Neuman, W.L. (2013). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel Ve Nicel Yaklaşımlar (2. cilt). 6. bs. Çev. Sedef Özge. İstanbul: Yayınodası.
• Özuğurlu, K. (2013). Evlilik Raporu. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Proulx, C.M., Helms, H.M. ve Buehler, C. (2007). Marital Quality and Personal Wellbeing: A Meta-Analysis. Journal of Marrige and Family, 69, 576-593.
• Robson, C. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Gerçek Dünya Araştırması. (Ş. Çınkır, N. Demirkasımoğlu, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Rollins, Boyd C. ve Feldman H. (1970). Marital Satisfaction over the Family Life Cycle. Joumal of Marriage and the Family. 32, 20-27.
• Ryff, C. D. ve Keyes, C. L. M. (1995). The Structure of Psychological Well-Being Revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 719-727.
• Sabatelli, R.M. (1988). Exploring Relationship Satisfaction: A Social Exchange Perspective on the İnterdependence between Theory, Research and Practice. Family Relations, 37(2), 217-222.
• Sardoğan, M. E. ve Karahan, T. F. (2005). Evli Bireylere Yönelik Bir İnsan İlişkileri Beceri Eğitimi Programının Evli Bireylerin Evlilik Uyum Düzeylerine Etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(2), 89-102.
• Sezen, L. (2005). Türkiye'de Evlenme Biçimleri, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 27,185-194.
• Spainer, G.B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and The Family, 38,15-28.
• Temeloğlu, E. (2014). Çiftlerden Birisi Eksen I Tanısı Almış Evli Bireylerin Evlilik Uyumlarının, Patolojiye Dair Atıfları, Kontrol Odakları ve Baş Etme Yolları Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Timur, M.S. (2008). Boşanma Sürecinde Olan ve Olmayan Evli Bireylerin Psikolojik İyi Oluş Düzeylerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tutarel-Kışlak, Ş ve Çavuşoğlu, Ş. (2006). Evlilik Uyumu, Bağlanma Biçimleri, Yüklemeler ve Benlik Saygısı Arasındaki İlişki. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi 3(9), 61-68.
• Tutarel- Kışlak, Ş. (1999). Evlilikte Uyum Ölçeğinin Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. 3P Dergisi, 7(1), 50-57.
• Tutarel-Kışlak, Ş. (1995). Cinsiyet, Evlilik Uyumu, Depresyon ile Nedensel ve Sorumluluk Yüklemeleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tuzcu, A. (2017). Evli bireylerde Kişilik Özelliklerinin Evlilik Uyumu ve Evlilik Doyumu Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Tütüncü, M. (2012). Yönetici ve Çalışanların Psikolojik İyi Olma Ve Stres Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Yalçın, H. (2014). Evlilik Uyumu ile Sosyodemografik Özellikler Arasındaki İlişki. Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(1).
• Yaşar, B. (2011). Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutumlarının Kadın Sağlığı Hemşireliği Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Mersin.
• Yeşiltepe, S. S. (2011). Öğretmenlerin Evlilik Uyumlarının Psikolojik İyi Oluş ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Yüksel, Ö. (2013). Kadınlarda Evlilik Uyumu ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Stresle Baş Etme Biçimleri ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Tutumlarının Aracı Rolleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Bilim Dalı, Ankara.
• Waterman, A. S. (1993). Two Conceptions in Happiness: Contrasts of Personal Expressiveness (Eudiamonia) and Hedonic Enjoyment. Journal of Personality and Social Psychology, 64, 678–691.