Üniversite Öğrencilerinin İlişkisel Saldırganlık ile Benlik Saygısı, Sosyal Bağlılık ve Sosyal Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkiler

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 47, 33 - 52, 01.01.2017

Yıldız Kurtyılmaz Gürhan Can Aydoğan Aykut Ceyhan

Öz

Bu araştırmada üniversite öğrencilerinin ilişkisel saldırganlık davranışlarının benlik saygısı, sosyal bağlılık ve sosyal kaygı değişkenleri açısından araştırılması amaçlanmıştır. Bu değişkenler arasındaki ilişkileri içeren hipotetik model mevcut kuramsal açıklamalar (Sosyal Bilgi İşleme Yaklaşımı) ve araştırmalar çerçevesinde önerilmiştir. Hipotetik modelde benlik saygısı ve sosyal bağlılık değişkenlerinin sosyal kaygı değişkenini yordadığı, sosyal kaygı değişkeninin ise ilişkisel saldırganlık davranışlarını yordadığına ilişkin hipotezler ileri sürülmüştür. Böylece, benlik saygısı ve sosyal bağlılık değişkenlerinin sosyal kaygı yoluyla ilişkisel saldırganlığı yordayıcılığının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu temel amaç çerçevesinde çalışma 2009-2010 öğretim yılı bahar döneminde Anadolu Üniversitesi’nin dört yıllık fakültelerine devam eden 248’i kadın (%62), 151 (%38)’i erkek olmak üzere toplam 399 öğrenciden elde edilen veriler ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunda yer alan katılımcıların ilişkisel saldırganlık düzeylerine ilişkin veriler Arkadaşlık İlişkilerinde İlişkisel Saldırganlık Ölçeği ile, benlik saygılarına ilişkin veriler Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ile, sosyal bağlılıklarına ilişkin veriler Sosyal Bağlılık Ölçeği ile, sosyal kaygılarına ilişkin veriler ise Sosyal Kaygı Ölçeği ile elde edilmiştir. Ayrıca, katılımcıların yaş, cinsiyet, fakültelerine ilişkin bilgiler Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Araştırmanın verilerinin analizinde betimsel istatistiklerden ve yapısal eşitlik modelinden yararlanılmıştır. Bu sonuçlar benlik saygısı ve sosyal bağlılık değişkenlerinin sosyal kaygı değişkeni üzerinde doğrudan etkiye ve dolayısıyla ilişkisel saldırganlık değişkeni üzerinde dolaylı etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, sosyal kaygının ilişkisel saldırganlık üzerinde doğrudan etkiye sahip olduğu da belirlenmiştir. Böylece, üniversite öğrencilerinin benlik saygısı ve sosyal bağlılıklarının sosyal kaygılarını, sosyal kaygılarının da ilişkisel saldırganlıklarını yordadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlişkisel saldırganlık, benlik saygısı, sosyal bağlılık, sosyal kaygı, üniversite öğrencileri

Kaynakça

• Anderson, J. C. ve Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.http://www.ppsw.rug.nl/~boomsma/csadata/anderson_gerbing_1988.pdf adresinden erişildi.
• Baldwin, M. W. (1992). Relational Schemas and the processing of social stimuli. Psychological Bulletin, 112(3), 461-484. http://www.psychology.sunysb.edu/attachment/danfords2002/documents/baldwn2.pdf adresinden erişildi.
• Baumeister, R. F. ve Boden, J. M. (1998). Aggression and the self: High self-esteem, low self-control,and ego threat. R. G. Geen ve E. Donnerstein (Ed.). Human aggression: Theories, research, and implications for social policy içinde (s. 111-137). USA: Academic Press.
• Baumeister, R. F. ve Leary, M. R. (1995). The need to belong: Desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation. Psychological Bulletin, 117(3), 497-529.http://n.ereserve.fiu.edu/010018614-1.pdf adresinden erişildi.
• Baumeister, R. F. ve Twenge, J. M. (2003). The social self. T. Millon, M.J. Lerner, ve I. B. Weiner (Ed.). Handbook of psychology: Vol. 5. Personality and social psychology içinde (s. 327-352). USA: Wiley.
• Baumeister, R. F., Bushman, B. J. ve Campbell, W. K. (2000). Self-esteem, narcissism, and aggression: Does violence result from low self-esteem or from threatened egotism?. Current Directions in Psychological Science, 9, 26-29. doi: 10.1111/1467-8721.00053
• Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I. ve Vohs, K. D. (2003). Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles?. Psychological Science in the Public Interest, 4, 1-44. doi: 10.1111/1529-1006.01431
• Baumeister, R. F., Smart, L. ve Boden, J. M. (1996). Relation of threatened egotism to violence and aggression: The dark side of high self-esteem. Psychological Review, 103, 5-33. http://n.ereserve.fiu.edu/010039930- 1.pdf adresinden erişildi.
• Bordens, K. S. (2002). Social psychology. USA: Lawrence Erlbaum.
• Burks, V. S., Laird, R. D., Dodge, K. A., Pettit, G. S. ve Bates, J. E. (1999). Knowledge structures, social information processing, and children’s aggressive behavior. Social Development, 8(2), 220-236. http://resolver.ebscohost.com/openurl?sid=google&auinit=V&aulast=Salzer+Burks&atitle=Knowledge+str uctures,+social+information+processing,+and+children%E2%80%99s+aggressive+behavior&id=doi:10.11 11/1467-9507.00092&title=Social+development&volume=8&issue=2&date=1999&spage=220 adresinden erişildi.
• Can, S. (2002). Aggression Questionnaire adlı ölçeğin Türk popülasyonunda geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yayınlanmamış uzmanlık tezi). GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, İstanbul.
• Cillessen, A. H. N. ve Mayeux, L. (2004). From censure to reinforcement: Developmental changes in the association between aggression and social status. Child Development, 75(1), 147-163. doi: 10.1111/j.1467- 8624.2004.00660.x
• Crick, N. R., Grotpeter, J. K. ve Bigbee, M. A. (2002). Relationally and physically aggressive children’s intent attributions and feelings of distress for relational and instrumental peer provocations. Child Development, 73, 1134-1142. doi: 10.1111/1467-8624.00462
• Crocker, J. (2002). The costs of seeking self esteem. Journal of Social Issues, 58(3), 597-615. http://resolver.ebscohost.com/openurl?sid=google&auinit=J&aulast=Crocker&atitle=The+costs+of+seekin g+self%E2%80%93esteem&id=doi:10.1111/1540-4560.00279&title= Journal+of+ Social+ Issues & volüme = 58&issue=3&date=2002&spage=597 adresinden erişildi.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Universitesi, Ankara.
• de Vaus, D. (2002). Analyzing social science data: 50 key problems in data analysis. London: Sage Publications.
• Dodge, K. A. (1980). Social cognition and children’s aggressive behavior. Child Development, 51, 162-170. doi: 10.2307/1129603
• Duncan, L. ve Owen-Smith, A. (2006). Powerlessness and the use of indirect aggression in friendships. Sex Roles, 55, 493-502. doi: 10.1007/s11199-006-9103-2
• Duru, E. (2007). Sosyal bağlılık ölçeği’nin Türk kültürüne uyarlanması. EJER, 26, 85-94.
• Erözkan, A. (2011). Investigation of social anxiety with regards to anxiety sensitivity, self-esteem, and interpersonal sensitivity. İlköğretim Online, 10(1). http://ilkogretim-online.org.tr adresinden erişildi.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. (2th ed.). London: Sage Publications.
• Geist, C. R. ve Hamrick, T. J. (1983). Social avoidance and distress: Its relationship to self-confidence, and needs for affiliation, change, dominance, and deference. Journal of Clinical Psychology, 39(5), 727-730. doi: 10.1002/1097-4679(198309)39:5<727::AID-JCLP2270390514>3.0.CO;2-F
• Green, L. R., Richardson, D. R. ve Lago, T. (1996). How do friendship, indirect, and direct aggression relate?. Aggressive Behavior, 22, 81-86. doi: 10.1002/(SICI)1098-2337(1996)22:2<81::AID-AB1>3.0.CO;2-X
• Grotpeter, J. K. ve Crick, N. R. (1996). Relational aggression, overt aggression and friendship. Child Development, 97, 2328-2338. doi:10.1111/j.1467-8624.1996.tb01860.x
• Hartup, W. W., French, D. C., Laursen, B., Johnston, M. K. ve Ogawa, J. (1993). Conflict and friendship relations in middle childhood: Behavior in a closed-field situation. Child Development, 64(2), 445-454. doi: 10.1111/j.1467-8624.1993.tb02920.x
• Hawley, P. H. (1999). The ontogenesis of social dominance: A strategy-based evolutionary perspective. Developmental Review, 19(1), 97-132. doi: http://dx.doi.org/10.1006/drev.1998.0470
• Jöreskog, K. G. ve Sörbom, D. (2004). LISREL 8.7 for Windows [Computer software]. Lincolnwood, IL: Scientific Software International, Inc.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psyhological resilience among earthquake survivors: A model testing study (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Karancı, N., Dirik, G. ve Yorulmaz, O. (2007). Eysenck kişilik anketi-gözden geçirilmiş kısaltılmış formu’nun (EKA-GGK) Türkiye’de geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3), 1-8.
• Kiper, İ. İ. (1984). Saldırganlık türlerinin çeşitli ekonomik, sosyal ve akademik değişkenlerle ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Koch, E. J. (2002). Relational schemas, self-esteem, and the processing of social stimuli. Self and Identity, 1(3), 271-279. doi:10.1080/152988602760124883
• Koch, E. J. ve Shepperd, J. A. (2007) Testing competence and acceptance explanations of self-esteem. Self and Identity, 7(1), 54-74 doi: 10.1080/15298860601005826
• Kocovski, N. L. ve Endler, N.S. (2000). Social anxiety, self-regulation, and fear of negative evaluation. European Journal of Personality, 14, 347-358. http://web.a.ebscohost.com/ adresinden erişildi.
• Kurtyılmaz, Y., Can, G. ve Ceyhan, A. A. (2011). Üniversite öğrencilerinin arkadaşlık ilişkilerinde ilişkisel saldırganlığın değerlendirilmesine ilişkin bir ölçek geliştirme çalışması. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi içinde (s. 390-391). Selçuk/İzmir: Ege Üniversitesi.
• Leary, M. R. (1983). Social anxiousness: The construct and its measurement. Journal of Personality Assessment, 47(1), 66-75. doi: 10.1207/s15327752jpa4701_8
• Leary, M. R. ve Downs, D. L. (1995). Interpersonal functions of the self-esteem motive. M. H. Kernis (Ed.). Efficacy, agency, and self-esteem içinde (s. 123-144). New York: Plenum Press.
• Leary, M. R. ve Kowalski, R. M. (1995). The self-presentation model of social phobia. R. G. Heimberg ve M. R. Liebowitz (Ed.). Social phobia: Diagnosis, assessment, and treatment içinde (s. 94-112), USA: Guilford Press.
• Leary, M. R., Twenge, J. M. ve Quinlivan, E. (2006). Interpersonal rejection as a determinant of anger and aggression. Personality and Social Psychology Review, 10, 111-132. doi: 10.1207/s15327957pspr1002_2
• Lee, R. M, Draper, M. ve Lee, S. (2001). Social connectedness, dysfunctional interpersonal behaviors, and psychological distress: Testing a mediator model. Journal of Counseling Psychology, 48, 310-318. doi: 10.1037/0022-0167.48.3.310
• Lee, R. M, Keough, K.A. ve Sexton, J. D. (2002). Social connectedness, social appraisal, and perceived stress in college women and men. Journal of Counseling and Development, 80, 355-361.http://resolver.ebscohost.com/openurl?sid=google&auinit=RM&aulast=Lee&atitle=Social+connectedness, +social+appraisal,+and+perceived+stress+in+college+women+and+men&id=doi:10.1002/j.1556- 6678.2002.tb00200.x&title= Journal+ of+Counseling+and+ Development &volume= 80&issue= 3 & date=2002&spage=355 adresinden erişildi
• Lee, R. M. (1996). The role of social connectedness in the social support process and small group interactions. (Doktora tezi, Virginia Commonwealth University, 1996). Dissertation Abstracts International, 57, 08.
• Lee, R. M. ve Robbins, S. B. (1995). Measuring belongingness: The social connectedness scale and social assurance scales. Journal of Counseling Psychology, 42(2), 232-241. doi: 10.1037/0022-0167.42.2.232
• Lee, R. M. ve Robbins, S. B. (1998). The relationship between social connectedness and anxiety, self-esteem, and social identity. Journal of Counseling Psychology, 45, 338-345. doi: 10.1037/0022-0167.45.3.338
• Lee, R. M. ve Robbins, S. B. (2000). Understanding social connectedness in college women and men. Journal of Counseling and Development, 78, 484-491.http://search.proquest.com/docview/219023698?accountid=7181 adresinden erişildi.
• Loudin, J. L., Loukas, A. ve Robinson, S. (2003). Relational aggression in college students: Examining the roles of social anxiety and empathy. Aggressive Behavior, 29, 430-439. doi: 10.1002/ab.10039
• Loukas, A., Paulos, S. ve Robinson, S. (2005). Early adolescent social and overt aggression: Examining the roles of social anxiety and maternal psychological control. Journal of Youth & Adolescence, 34(4), 335-345. doi: 10.1007/s10964-005-5757-2
• MacDonald, G., Saltzman, J. L. ve Leary, M. R. (2003). Social approval and trait self esteem. Journal of Research in Personality, 37, 23-40. http://dx.doi.org/10.1016/S0092-6566(02)00531-7
• Mäkikangas, A. ve Kinnunen, U. (2003). Psychosocial work stressors and well-being: Self-esteem and optimism as moderators in a one-year longitudinal sample. Personality and Individual Differences, 35, 537-557. doi: 10.1016/S0191-8869(02)00217-9
• Mayo, R. (2009). Relational aggression in an interpersonal framework. (Doktora tezi, Arizona State University, 2009). Dissertation Abstracts International, 70, 08.
• McCoy, J. A. (1998). The influence of social connectedness on anxiety and self-esteem under conditions of stress (Doktora tezi, Virginia Commonwealth University, 1998). Dissertation Abstracts International, 59, 08.
• McNulty, S. E. ve Swann, W. B. (1994). Identity negotiation in roommate relationships: The self as architect and consequence of social reality. Journal of Personality and Social Psychology, 67(6), 1012-1023. doi: 10.1037/0022-3514.67.6.1012
• Menard, S. W. (1995). Applied logistic regression analysis: Quantitative applications in the social sciences. UK: Sage Publications.
• Mruk, C. J. (2006). Self-esteem research, theory and practice: Toward a positive psychology of self-esteem. New York: Springer Pub. https://ebookcentral.proquest.com/lib/anadolu/detail.action?docID=291344 adresinden erişildi.
• Myers, R. H. (1990). Classical and modern regression with applications. Australia: Duxbury/Thomson Learning.
• Neal, J. (2008). Examining relations in childhood relational aggression: The role of peer social networks. (Doktora Tezi, University of Illinois at Chicago, 2008) Dissertation Abstracts International, 69, 09.
• Öner, N. (1994). Türkiyede kullanılan psikolojik testler: Bir başvuru kaynağı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özbay, Y. ve Palancı, M. (Eylül 2001). Sosyal kaygı ölçeği: Geçerlik güvenirlik çalışması. VI. Ulusal Psikojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulan bildiri, ODTÜ, Ankara.
• Park, L. E. ve Maner, J. K. (2009). Does self-threat promote social connection? The role of self-esteem and contingencies of self-worth. Journal of Personality and Social Psychology, 96(1), 203. http://dx.doi.org/10.1037/a0013933
• Pellegrini, A. D. ve Roseth, C. J. (2006). Relational aggression and relationships in preschoolers: A discussion of methods, gender differences, and function. Journal of Applied Developmental Psychology, 27(3), 269-276. doi: http://dx.doi.org/10.1016/j.appdev.2006.02.007
• Preacher, K. J. ve Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891. doi: 10.3758/BRM.40.3.879
• Purdon, C., Antony, M., Monterio, S. ve Swinson, R. P. (2001). Social anxiety in college students. Anxiety Disorders, 15(3), 203-215. doi:10.1016/S0887-6185(01)00059-7
• Rasmussen, M. K. ve Pidgeon, A. M. (2011). The direct and indirect benefits of dispositional mindfulness on selfesteem and social anxiety. Anxiety, Stress & Coping, 24(2), 227-233. doi:10.1080/10615806.2010.515681
• Salmivalli, C. (2001). Feeling good about oneself, being bad to others? Remarks on self-esteem, hostility, and aggressive behavior. Aggression and Violent Behavior, 6, 375-393. doi: 10.1016/S1359-1789(00)00012-4
• Schlenker, B. R. ve Leary, M. R. (1982). Social anxiety and self presentation: A conceptualization and model. Psychological Bulletin, 92, 641-669. doi: 10.1037/0033-2909.92.3.641
• Sübaşı, G. (2007). Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygıyı yordayıcı bazı değişkenler. Eğitim ve Bilim, 32(144), 3-15.
• Taylor, L. D., Davis-Kean, P. ve Malanchuk, O. (2007). Self-esteem, academic self concept, and aggression at school. Aggressive Behavior, 33, 130-136. doi: 10.1002/ab.20174
• Thomaes, S., Reijntjes, A., Orobio de Castro, B., Bushman, B. J., Poorthuis, A. ve Telch, M. J. (2010). I like me if you like me: On the interpersonal modulation and regulation of preadolescents’ state self‐esteem. Child Development, 81(3), 811-825. doi:10.1111/j.1467-8624.2010.01435.x
• Twenge, J. M., Zhang, L., Catanese, K. R., Dolan-Pascoe, B., Lyche, L. F. ve Baumeister, R. F. (2007). Replenishing connectedness: Reminders of social activity reduce aggression after social exclusion. British Journal of Social Psychology, 46, 205-224. doi: 10.1348/014466605X90793
• Werner, N. E. ve Crick, N. R. (1999) Relational aggression and social-psychological adjustment in a college sample. Journal of Abnormal Psychology, 108(4), 615-623. doi: 10.1037/0021-843X.108.4.615
• Williams, K. L. ve Galliher, R. V. (2006). Predicting depression and self-esteem from social connectedness, support, and connectedness. Journal of Social and Clinical Psychology, 25(8), 855-874. doi:10.1521/jscp.2006.25.8.855
• Yoon, J. S., Barton, E. ve Taiariol, J. (2004). Relational aggression in middle school: Educational implications of developmental research. The Journal of Early Adolescence, 24(3), 303-318.doi:https://doi.org/10.1177/0272431604265681
• Young, E. L., Boye, A. E. ve Nelson, D. A. (2006). Relational aggression: Understanding, identifying, and responding in schools. Psychology in Schools, 43, 297-312. doi: 10.1002/pits.20148