Child Abuse: Stress, Family Functioning, Social Isolation, Acceptance/Rejection

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 51, 213 - 246, 01.12.2018

Başak Kubin Mete Filiz Bilge

Öz

In this study, it was aimed to investigate the relations between mother’s child abuse potential and the perception of acceptance/rejection of mother and perceived stress, social isolation and family functioning. Children’s parental acceptance/rejection perception was examined in terms of gender differences and relationship between level of child abuse and gender of the child were investigated. The sample is composed of 207 students and the mothers of these students. Child Abuse Potential Inventory, Parental Acceptance-Rejection Questionnaire – Mother Form, The Perceived Stress Scale, The Family Environment Scale, The Multidimensional Scale of Perceived Social Support and Personal Information Form were administered. Children participants completed the Child Parental Acceptance-Rejection Questionnaire with Control Scale Mother Version. It was found that perceived stress and social isolation play a significant role in child abuse potential and the perception of acceptance/rejection of mother but there was no significant relationship with family functioning. Finally, it was determined that the perception of girls toward behaviors of mothers was more rejecting than boys’ perception.

Anahtar Kelimeler

Child abuse potential, parental acceptance rejection theory, stress, family functioning, social support

Çocuk İstismarı: Stres, Aile İşlevselliği, Sosyal Yalıtım, Kabul/Red

Öz

Bu araştırmada annelerin algıladıkları stres, sosyal yalıtım ve aile işlevselliği düzeyleri ve çocuk istismarı potansiyelleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, araştırmada annelerin çocuklarını, çocukların ise annelerini kabul edici veya reddedici algılaması ve annelerin istismar potansiyeli ile çocuğun cinsiyeti arasındaki ilişkilere bakılmıştır. Araştırmaya 4. ve 5. sınıflarda öğrenim gören 207 öğrenci ile bu öğrencilerin anneleri katılmıştır.  Araştırmada Çocuk İstismarı Potansiyeli Ölçeği, Aile Çocuk İlişkileri Ölçeği-Anne Formu, Algılanan Stres Ölçeği, Aile Ortamı Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Çocuklara ise Çocuk Ebeveyn Kabul Red/Kontrol Ölçeği verilmiştir. Araştırma sonucunda; çocuk istismar potansiyeli ve annenin çocuğuna yönelik kabul/red algısı üzerinde algılanan stres ve sosyal yalıtımın anlamlı yordayıcı oldukları; aile işlevselliğinin ise önemli bir etkiye sahip olmadığı saptanmıştır. Annelerin çocuk istismarı potansiyelinin ve annelerin kabul edici veya reddedici davranma algılamasının çocukların cinsiyetine göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Son olarak, kız çocuklarının annelerinin davranışlarını erkek çocuklarına göre daha reddedici boyutta algıladıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk istismarı potansiyeli, ebeveyn kabul red kuramı, stres, aile işlevselliği, sosyal destek

Kaynakça

• Anjel, M., ve Erkman, F. (1993). The transliteral equivalence, reliability and validity studies of the parental acceptance-rejection questionnaire mother form: A total for assessing child abuse. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Bahar, G., Savaş, H. A. ve Bahar A. (2009). Çocuk istismarı ve ihmali: Bir gözden geçirme. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12), 51-65.
• Batum, P. (2007). Öğrenme bozukluklarında ebeveyn kabulü/reddi ile içselleştirme ve dışsallaştırma sorunlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Bernard van Leer Vakfı. (2014). Türkiye’de 0-8 Yaş Arası Çocuğa Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. http://www.ailecocuksiddet.info/RAPOR.pdf. adresinden erişildi.
• Bilir, Ş., Arı, M., Dönmez, N. ve Güneysu, S. (1991). 4-12 yaşları arasında 16.100 çocukta örselenme durumları ile ilgili bir inceleme. Çocuk İstismarı ve İhmali. Ankara: Gözde Repro Ofset.
• Black, D. A., Heyman, R. E. ve Smith-Slep, A. M. (2001). Risk factors for child abuse. Aggression and Violent Behavior, 6, 121-188.
• Bulut, I. (1996). Genç anne ve çocuk istismarı. Ankara: Bizim Büro.
• Clark, R. E. ve Clark, J. F. (2007). The Encyclopedia of Child Abuse. New York: Facts On File.
• Cohen, S., Kamarck, T. ve Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24, 385–396.
• Coohey, C. (1996). Child maltreatment: Testing the social isolation hypothesis. Child Abuse & Neglect, 20, 241-254.
• Corse, S. J., Schmid, K. ve Trickett, P. K. (1990). Social network characteristics of mothers in abusing and nonabusing families and their relationships to parenting beliefs. Journal of Community Psychology, 18, 44-59.
• Crnic, K. A., Greenberg, M. T., Ragozin, A. S., Robinson, N. M. ve Basbam, R. B. (1983). Effects of stress and social support on mothers and premature and full-term infants. Child Development, 54, 209-217.
• Crouch, J. L., Milner, J. S. ve Thomsen, C. (2001). Childhood physical abuse, early social support, and risk for maltreatment: current social support as a mediator of risk for child physical abuse. Child Abuse & Neglect, 25, 93-107.
• Currie, J. ve Widom, C. S. (2010). Long-term consequences of child abuse and neglect on adult economic well-being. Child Maltreatment, 15(2), 111–120.
• De Longis, A., Folkman, S. ve Lazarus, R.S. (1988). The impact of daily stress on health and mood: Psychological and social resources as mediators. Journal of Personality and Social Psychology, 54, 486-495.
• Dopke, C. A. ve Milner, J. S. (2000). Impact of child noncompliance on stress appraisals, attributions, and disciplinary choices in mothers at high and low risk for child physical abuse. Child Abuse & Neglect, 24, 493–503.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2006). Preventing child maltreatment: a guide to taking action and generating evidence. http://whqlibdoc.who.int/publications/2006/9241594365_eng.pdf. adresinden erişildi.
• Dünya Sağlık Örgütü. (2013). European report on preventing child maltreatment. http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0019/217018/European-Report-onPreventing-Child-Maltreatment.pdf. adresinden erişildi.
• Eker, D., Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17- 25.
• Erler, Ö. (2011). Ebeveyn kabul reddi ile 5-6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ex, C. T. G. M. ve Janssens, J. M. A. M. (1998). Maternal influences on daughters’ gender role attitudes, Sex Roles, 38(3-4).
• Finzi-Dottan, R. ve Harel, G. (2014). Parents’ potential for child abuse: An Intergenerational Perspective. Journal of Family Violence, 29, 397–408.
• Fowler, P. C. (1980). Family environment and early behavioral development: a structural analysis of dependencies. Psychological Reports, 47, 611-617.
• Garbarino, J. ve Kostelny, K. (1993). Neighborhood and community influences on parenting. (Ed: T. Lusiter, ve L. Okagaki) Parenting: An Ecological Perspective. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Gaudin, J. M., Polansky, N. A., Kilpatrick, A. C. ve Shilton, P. (1996). Family functioning in neglectful families. Child Abuse & Neglect, 20(4), 363-377.
• Gelles, R, J. ve Perlman, S. (2012). Estimated Annual Cost of Child Abuse And Neglect. Chicago IL: Prevent Child Abuse America.
• Gençtoprak, S. (2010). Çocukların anne-babalarıyla ilişkide kabul veya red algıları, psikolojik uyumları ve akademik başarılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Haktanır, G., Aral, N., Alisinanoğlu, F., Baran, G., Başar, F., Köksal, A. ve Bulut, Ş. (1999). Türkiye’de Anne-Baba Tutumu Araştırmalarına Genel Bir Bakış. Cumhuriyet Ve Çocuk: II. Ulusal Çocuk Kültürü Bildirileri 4-6 Kasım 1998, Ankara: A.Ü. Çocuk Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Harvan, J. S. (2001). The relationship between child, family, and treatment variables and family functioning in abusive and neglectful families. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of Georgia, Athens.
• Higgins, D. J. ve McCabe, M. P. (2003). Maltreatment and family dysfunction in childhood and the subsequent adjustment of children and adults. Journal of Family Violence, 18(2), 107- 120.
• Holden, W. E. ve Banez, G. A. (1996). Child abuse potential and parenting stress within maltreating families. Journal of Family Violence, 11, 1-12.
• İşmen Gazioğlu, E. (2007). Child maltreatment in terms of parent-adolescent relationships: A control theory. The Criminology, Victimology and Security Review, 1(3), 39-52.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kaner, S. (2004). Engelli çocuğu olan ana babaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yasam doyumlarının incelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri.
• Kerimoğlu, G. (2012). Serebral palsili çocuğu olan annelerin algıladıkları sosyal desteğin anne çocuk ilişkileri üzerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Khaleque, A. ve Rohner, P. R. (2002). Perceived parental acceptance-rejection and psychological adjustment: a meta-analysis of cross cultural and intracultural studies. Journal of Marriage and the Family, 64, 54-64.
• Khaleque, A. ve Rohner, R. P. (2011). Transnational relations between perceived parental acceptance and personality dispositions of children and adults: A meta-analytic review. Personality and Social Psychology Review, 20(10), 1 – 13.
• Kim, S. ve Rohner, R. P. (2003). Perceived parental acceptance and emocional emphathy among university students in Korea. Journal of Cross-Cultural Psychology, 34, 723-735.
• Kutlu, Y. (2011). Farklı gelişim gösteren ve normal gelişim gösteren çocuk sahibi annelerin düşmanlıksaldırganlık, kayıtsızlık-ihmal ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Lila, M., García, F. ve Gracia, E. (2007). Perceived paternal and maternal acceptance and children’s outcomes in Colombia. Social Behavior and Personality, 35(1), 115-124.
• Minuchin, S. (1974). Families and Family Therapy. Cambridge: Harvard University Press. Norman, R. E., Byambaa, M., De, R., Butchart, A., Scott, J. ve Vos, T. (2012) The long-term health consequences of child physical abuse, emotional abuse, and neglect: A systematic review and meta-analysis. PLOS Medicine, 9(11), 1 -31.
• Öner, N. (2006). Türkiye’de kullanılan psikolojik testler: bir başvuru kaynağı (2. Basım). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Paavilainen, E., Astedt-Kurki, P., Paunonen-Ilmonen, M. ve Laippala, P. (2001). Risk factors of child maltreatment within the family: towards a knowledgeable base of family nursing. International Journal of Nursing Studies, 38, 297–303.
• Peltonen, K., Ellonen, N., Pösö, T. ve Lucas, S. (2014). Mothers’ self-reported violence toward their children: A multifaceted risk analysis. Child Abuse & Neglect, 38, 1923–1933.
• Pereira, J., Vickers, K., Atkinson, L., Gonzalez, A., Wekerle, C. ve Levitan, R. (2012). Parenting stress mediates between maternal maltreatment history and maternal sensitivity in a community sample. Child Abuse & Neglect, 36, 433 – 437.
• Pişkin, M. (2003). Öğretmenlerin fiziksel çocuk istismarı potansiyellerinin incelenmesi. 4.Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: DER Yayınları.
• Rodriguez, C. M. ve Tucker, M. C. (2014). Predicting maternal physical child abuse risk beyond distress and social support: Additive role of cognitive processes. Journal of Child and Family Studies. doi: 10.1007/s10826-014-9981-9.
• Rohner, R. P. (1980). Worldwide tests of parental acceptance-rejection theory: An overview cross-cultural research. Behavior Science Research, 15, 1-21.
• Rohner, R. P. (1986). The Warmth dimension: Foundations of Parental Acceptance Rejection Theory. Newbury Park, CA: Sage Publications, Inc.
• Rohner, R. P. (2005). Glossary of significant concepts in parental acceptance rejection theory (PARTheory). http://www.cspar.uconn.edu/Glossary.pdf. adresinden erişildi.
• Rohner, R. P. ve Khaleque, A. (2002). Parental acceptance-rejection and lifespan development: A universalist perspective. W. J. Lonner, D. L. Dinnel, S. A. Hoyes, & D. N. Sottler (Ed.), Online readings in Psychology and Culture, Center for Cross-Cultural Research, Western Washington University.
• Rohner, R. P., Khaleque, A. ve Cournoyer, D. E. (2009). Introduction to Parental AcceptanceRejection Theory, Methods, Evidence, and Implications.
• http://www.cspar.uconn.edu/INTRODUCTION%20TO%20PARENTAL%20ACC ETANCE_09.pdf adresinden erişildi.
• Rohner, R. P, Khaleque, A., ve Cournoyer, D. E. (2005). Parental acceptance-rejection: Theory, methods, cross-cultural evidence, and implications. Ethos, 33, 299-334.
• Rohner, R. P., Saavedra, J. M. ve Granum, E. O. (1978). Development and validation of the parental acceptance-rejection questionnaire. Catalog of Selected Documents in Psychology, 8, 17- 48.
• Sedlak, A. J., Mettenburg, J., Basena, M., Petta, I., McPherson, K., Green, A. Ve Li, S. (2010). Fourth National Incidence Study of Child Abuse and Neglect (NIS–4): Report to Congress, Executive Summary. Washington, DC: U.S. Department of Health and Human Services, Administration for Children and Families.
• Stith, S. M., Liu, T., Davies, L., Boykin, E. L., Alder, M. C., Harris, J. M., … Dees, J. G. (2009). Risk factors in child maltreatment: A meta-analytic review of the literature. Aggression and Violent Behavior, 14(1), 13-29.
• Streeter, C. L. ve Franklin, C. (1992). Defining and measuring social support: Guideliness for social work practitioners. Research on Social Work Practice, 2, 81-98.
• Taner, Y. ve Gökler, B. (2004). Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 35, 82-86.
• Toran, M. (2005). Farklı sosyo-kültürel düzeylere sahip annelerin çocuklarını kabullenme ve reddetme davranışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tucker, M. C. (2011). Family functioning and social isolation as moderators between stress and child abuse potential. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of North Carolina, Greensboro.
• Tucker, M. C. (2014). Personal and couple level risk factors: maternal vs. paternal physical child abuse risk. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of North Carolina, Greensboro.
• UNICEF (2010). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Rapor. Ankara: Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Yayınları.
• U.S. Department of Health and Human Services, Administration for Children and Families, Administration on Children, Youth and Families, Children’s Bureau. (2015). Child maltreatment 2013. http://www.acf.hhs.gov/programs/cb/research-datatechnology/statistics-research/child-maltreatment. adresinden erişildi.
• Usluer, S. (1989). The reliability and validity of the Turkish family environment questionnaire. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Varan, A. (2003). EKAR kuramı değerlendirme araçlarının Türkiye güvenirlik ve geçerlik çalışması. Yayınlanmamış çalışma, Ege Üniversitesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, İzmir.
• Wang, C. T. ve Holton, J. (2007). Total estimated cost of child abuse and neglect in the United States. Economic Impact Study. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.192.2911&rep=rep1&type =pdf adresinden erişildi.
• Whipple, E. E. ve Webster-Stratton, C. (1991). The role of parental stress in physically abusive families. Child Abuse and Neglect, 15, 279-291.
• Yaşar, F. (2009). İlköğretime devam eden öğrencilerin anne-çocuk ilişkisini kabul ve reddedici algılama düzeyinin annenin evlilik doyumu ve evlilik uyumu düzeyiyle ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Yavuz, M. F., Atan, Y. K., Atamer, A. ve Gölge, Z. B. (2003). Lise öğrencilerinde fiziksel şiddetin değerlendirilmesi: Okulda ve ailede karşılaşılan şiddet ve öğrencinin kendi uyguladığı şiddet. Adli Bilimler Dergisi, 3, 39–47.
• Yerlikaya, E. E. ve İnanç B. Y. (2007). Algılanan Stres Ölçeği’nin Türkçe çevirisinin psikometrik özellikleri. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Özet Kitabı. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Yılmaz Irmak, T. (2008). Çocuk istismarı ve ihmalinin yaygınlığı ve dayanıklılıkla ilişkili faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. ve Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52, 30-41.