The Relationship Between Psychological Resilience and Perceived Stress in Adults: The Mediating Role of General Self Efficacy

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 60, 67 - 84, 30.03.2021

Sinan Okur , Durmuş Ümmet

Öz

In this study, it was aimed to examine the mediating role of general self efficacy in the relationship between psychological resilience and perceived stress of adult individuals. The participants of the study are 634 people, 362 women and 272 men, aged between 18 and 72. SPSS PROCESS macro plug-in was used to test the hypotheses using the data collected in the research and conditional process analysis was performed. Apart from this, the significance of the mediator variable was made using the bootstrapping method, which is considered a more modern approach today. First, Pearson product-moment correlation coefficient was calculated to determine the relationship between variables, and it was found that there were significant relationships between psychological resilience, both with perceived stress and general self efficacy. In addition, a significant relationship was found between perceived stress and general self efficacy. General self efficacy was found to have a significant partial mediating role in the relationship between psychological resilience and perceived stress. The fact that the mediating role of general self efficacy in the relationship between psychological resilience and perceived stress has not been examined in the literature is considered important for this study. All the findings obtained in this direction were discussed with similar studies in the light of the literature and some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Psychological Resilience, Perceived Stress, General Self Efficacy, Conditional Process Analysis

Kaynakça

• Akhunlar Turgut, M. N., Sarıot Ertürk, Ö., Karslı, F., & Şakiroğlu, M. (2018). Algılanan stres ve üniversite yaşamına uyum ilişkisinde bir aracı değişken: Ayrılık anksiyetesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-19.
• Arslan, Ü., & Sommers Flanagan, J. (2018). The new stage of the Turkish counseling system: Explosive growth (2000 to the present). Journal of Multicultural Counseling and Development, 46, 115-128. doi: 10.1002/jmcd.12096
• Atarbay, S. (2017). Farklı bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerinin psikolojik dayanıklılıklarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçeye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(11), 113-131.
• Baird, B. M., Lucas, R. E., & Donnellan, M. B. (2010). Life satisfaction across the lifespan: Findings from two nationally representative panel studies. Social Indicators Research, 99(2), 183-203.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (2006). Toward a psychology of human agency. Psychological Science in the Public Interest, 1(2), 164-180.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Benard, B. (2004). Resiliency. What we have learned. San Francisco: West Ed.
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20-28.
• Bozdağ, F. (2020). Pandemi sürecinde psikolojik sağlamlık. Turkish Studies, 15(6), 247-257.
• Burmaoğlu, S., Polat, M., & Meydan, C. H. (2013). Örgütsel davranış alanında ilişkisel analiz yöntemleri ve Türkçe yazında aracılık modeli kullanımı üzerine bir inceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 13-26.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (22. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Calvete, E., Orue, I., & Hankin, B. L. (2014). A longitudinal test of the vulnerability-stress model with early maladaptive schemas for depressive and social anxiety symptoms in adolescents. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 37, 85-99.
• Campbell Sills, L., Cohan, S. L., & Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44(4), 585-599. doi: 10.1016/j.brat.2005.05.001
• Can, M., & Cantez, K. E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 4(2), 61-76.
• Charoensukmongkol, P. (2014). Benefits of mindfulness meditation on emotional intelligence, general self-efficacy, and perceived stress: Evidence from Thailand. Journal of Spirituality in Mental Health, 16, 171-192.
• Chen, G., Gully, S. M., & Eden, D. (2004). General self-efficacy and self-esteem: Toward theoretical and empirical distinction between correlated self-evaluations. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 375-395.
• Chen, J., Li, J., Cao, B., Wang, F., Luo, L., & Xu, J. (2020). Mediating effects of self-efficacy, coping, burnout and social support between job stress and mental health among young Chinese nurses. Journal of Advanced Nursing, 76, 163-173.
• Choi, S., Kluemoer, D. H., & Sauley, K. S. (2013). Assessing emotional self-efficacy: Evaluating validity and dimensionality with cross-cultural samples. Applied Psychology: An International Review, 62(1), 97-123.
• Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24, 385-396.
• Connor, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18, 76-82.
• Cziraki, K., Read, E., Laschinger, H. K. S., & Wong, C. (2018). Nurses’ leadership self efficacy, motivation, and career aspirations. Leadership in Health Services, 31(1), 47-61. doi: 10.1108/LHS-02-2017-0003
• Darlington, R. B., & Hayes, A. F. (2017). Regression analysis and linear models: Concepts, application, and implementation. New York: The Guilford Press.
• Davydov, D. M., Stewart, R., Ritchie, K., & Chaudieu, I. (2010). Resilience and mental health. Clinical Psychology Review, 30(5), 479-495.
• Demir, T. (2018). Sağlık çalışanlarında algılanan stres, psikolojik sağlamlık ve bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin durumluk ve sürekli kaygı düzeyini yordama gücü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, A., & Kabakçı, A. C. (2020). Kano antrenörlerinin psikolojik sağlamlıkları, algılanan öz-yeterlikleri ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Exercise Psychology, 2(1), 21-28.
• De Terte, I., & Stephens, C. (2014). Psychological resilience of workers in high‐risk occupations. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress, 30(5), 353-355.
• Diehl, M., & Hay, E. L. (2010). Risk and resilience factors in coping with daily stress in adulthood: The role of age, self-concept incoherence, and personal control. Developmental Psychology, 46, 1132-1146.
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Doğan, T. (2016). Kendini toparlama gücü: Psikolojik sağlamlık. https://www.tayfundogan.net/2016/10/20/kendini-toparlama-gucu-psikolojik-saglamlik/ adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 05.04.2020
• Drapeau, S., Saint Jacques, M., Le´pine, R., Be´gin, G., & Bernard, M. (2007). Processes that contribute to resilience among youth in foster care. Journal of Adolescence, 30, 449-466.
• Durna, U. (2006). Üniversite öğrencilerinin stres düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 319-345.
• Eminağaoğlu, N. (2006). Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık (sağlamlık). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Eraslan Çapan, Y., & Arıcıoğlu, Y. (2015). Psikolojik sağlamlığın yordayıcısı olarak affedicilik. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 70-82.
• Eryılmaz, S. (2012). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlığı yordamada, yaşam doyumu, benlik saygısı, iyimserlik ve kontrol odağının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., & Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. New/Yeni Symposium Journal, 3(51), 132-140.
• Fergus, S., & Zimmerman, M. A. (2005). Adolescent resilience: A framework for understanding healthy development in the face of risk. Annual Review Public Health, 26, 399-419.
• Fraser, M. W., Richman, J. M., & Galinsky, M. J. (1999). Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice. Social Work Research, 23(3), 131-143.
• Gable, S. L., & Haidt, J. (2005). What (and why) is positive psychology?. Review of General Psychology, 9, 103-110.
• Garmezy, N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk. Pediatry, 56, 217-236.
• Garza K. K., Bain S. F., & Kupczynski L. (2014). Resiliency, self-efficacy, and persistence of college seniors in higher education. Research in Higher Education, 26, 1-19.
• Gi̇zi̇r, C., & Aydın, G. (2006). Psikolojik Sağlamlık ve Ergen Gelişim Ölçeği'nin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 87-99.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörler ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
• Göger, S., & Çevirme, A. (2019). Hemşirelik öğrencilerinde öz yeterlik düzeyinin eğitim stresi üzerine etkisi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4(16), 306-312.
• Greenberg, L. S. (2011). Comprehensive stress management. New York: Mc Graw Hill.
• Gürbüz, S. (2019). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hayes, A. F., & Preacher, K. J. (2014). Statistical mediation analysis with a multicategorical independent variable. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 67, 451-470.
• Hayes, A. F., & Rockwood, N. J. (2017). Regression-based statistical mediation, moderation, and conditional process analysis: Observations, recommendations, and implementation. Behaviour Research and Therapy, 98, 39-57.
• Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. New York: The Guilford Press.
• Jacelon, C. S. (1997). The trait and process of resilience. Journal of Advanced Nursing, 25, 123-129.
• Jimmieson, N. L. (2000). Employee reactions to behavioural control under conditions of stress: The moderating role of self-efficacy. Work & Stress, 14(3), 262-280.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
• Karaırmak, Ö., & Siviş Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43.
• Kılıç, N., Mammadov, M., Koçhan, K., & Aypay, A. (2018). Üniversite öğrencilerinde genel öz yeterlik inancı ve beden imajının psikolojik sağlamlık düzeyini yordama gücü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-13.
• Kırca, B., & Saruhan, V. (2020). Pozitif psikoloji ekseninde baş etme. İçinde D. Ümmet (Ed.), Tüm kavram ve yaklaşımlarıyla pozitif psikoloji (s. 143-165). Ankara: Pegem Akademi.
• Kobau, R., Seligman, M. E., Peterson, C., Diener, E., Zack, M. M., Chapman, D., & Thompson, W. (2011). Mental health promotion in public health: Perspectives and strategies from positive psychology. American Journal of Public Health, 101(8), e1–e9. https://doi.org/10.2105/AJPH.2010.300083
• Kunseler, F. C., Oosterman, M., de Moor, M. H. M., Verhage, M. L., & Schuengel, C. (2016). Weakened resilience in parenting self-efficacy in pregnant women who were abused in childhood: An experimental test. PLoS ONE, 11(2), e0141801. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0141801
• Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2008) SPSS for intermediate statistics: Uses and interpretation. New York: Lawrence Erlbaum.
• Luszczynska, A., Scholz, U., & Schwarzer, R. (2005). The General Self-efficacy Scale: Multicultural validation studies. The Journal of Psychology, 139(5), 439-457.
• Luszczynska, A., Gutiérrez-Doña, B., & Schwarzer, R. (2005). General self-efficacy in various domains of human functioning: Evidence from five countries. International Journal of Psychology, 40(2), 80-89.
• Luthar, S. S., Cicchetti, D., & Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543-562.
• MacKinnon, D. P., Lockwood, C. M., & Williams, J. (2004). Confidence limits for the indirect effect: Distribution of the product and resampling methods. Multivariate Behavioral Research, 39, 99-128.
• Masten, A. S. (2001). Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227-238.
• Neff, K. D., & McGehee, P. (2010). Self-compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity, 9(3), 225-240.
• Newby Fraser, E., & Schlebusch, L. (1997). Social support, self-efficacy and assertiveness as mediators of student stress. Psychology: A Journal of Human Behavior, 34, 61-69.
• Olsson, C. A., Bond, L., Burns, J. M., Vella-Brodrick, D. A., & Sawyer, S. M. (2003). Adolescent resilience: A concept analysis. Journal of adolescence, 26(1), 1-11.
• Orth, U., & Robins, R. W. (2014). The development of self-esteem. Current Directions in Psychological Science, 23(5), 381-387.
• Önder, A., & Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 192-197.
• Öz, F., & Bahadır Yılmaz, E. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 1, 82-89.
• Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M., & Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal öz-yeterlik ve başa çıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.
• Özyıldırım, E. (2015). Erzurum il merkezinde çalışan hekimlerde yaşam kalitesi, algılanan stres düzeyi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Parmaksız, İ. (2020). İyimserlik, özgecilik ve medeni durumun psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 285-302.
• Pehlivan, T. (2019). Onkoloji-Hematoloji hemşirelerine uygulanan kısa ve uzun süreli merhamet yorgunluğu dayanıklılık programının yaşam kalitesi, algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık üzerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Koç Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Renati, R., Bonfiglio, N. S., & Pfeiffer, S. (2016). Challenges raising a gifted child: Stress and resilience factors within the family. Gifted Education International, 33(2), 1-30.
• Rucker, D. D., Preacher, K. J., Tormala, Z. L., & Petty, R. E. (2011). Mediation analysis in Social Psychology: Current practices and new recommendations. Social and Personality Psychology Compass, 5(6), 359-371.
• Rushton, C. H., Batcheller, J., Schroeder, K., & Donohue, P. (2015). Burnout and resilience among nurses practicing in high-intensity settings. American Journal of Critical Care: An Official Publication, American Association of Critical-Care Nurses, 24(5), 412-420.
• Sahranç, Ü. (2007). Stres kontrolü, genel öz-yeterlik, durumluk kaygı ve yaşam doyumuyla ilişkili bir akış modeli. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Scherbaum, C. A., Cohen Charash, Y., & Kern, M. J. (2006). Measuring general self-efficacy: A comparison of three measures using item response theory. Educational and Psychological Measurement, 66(6), 1047-1063.
• Scholz, U., Gutiérrez Doña, B., Sud, S., & Schwarzer, R. (2002). Is general self-efficacy a universal construct? Psychometric findings from 25 countries. European Journal of Psychological Assessment, 18(3), 242-251.
• Schwarzer, R., & Jerusalem, M. (1995). Generalized self-efficacy scale. In J. Weinman, S. Wright & M. Johnston (Eds.), Measures in health psychology: A user’s portfolio. Causal and control beliefs (pp. 35-37). Windsor, UK: NFER-Nelson.
• Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5-14.
• Short, C. A., Barnes, S., Carson, J. F., & Platt, I. (2020). Happiness as a predictor of resilience in students at a further education college. Journal of Further and Higher Education, 44(2), 170-184.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194-200.
• Sobel, M. E. (1982). Asymptotic intervals for indirect effects in structural equations models. In S. Leinhart (Ed.), Sociological methodology (pp. 290-312). San Francisco: Jossey-Bass.
• Steinberg, L. (2007). Risk taking in adolescence: New perspectives from brain and behavioral science. Current Directions in Psychological Science, 16(2), 55-59.
• Steinhardt, M., & Dolbier, C. (2008). Evaluation of a resilience intervention to enhance coping strategies and protective factors and decrease symptomatology. Journal of American College Health, 56, 445-453.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini Toparlama Ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 77-86.
• Tong, Y., & Shanggui, S. (2004). A Study on general self-efficacy and subjective well-being of low ses college students in a Chinese university. College Students Journal, 38(4), 637-642.
• Totan, T. (2013). Nicel betimsel desenler. İçinde D. M. Siyez (Ed.), Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri (s. 249-282). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of Personality and Social Psychology, 86(2), 320-333.
• Turgut, Ö. (2015). Ergenlerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin, önemli yaşam olayları, algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Üstün, A., & Bayar, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 384-390.
• Üzar Özçetin, Y. S., & Erkan, M. (2019). Yüksek riskli gebelerde psikolojik sağlamlık, algılanan stres ve psikososyal sağlık. Çukurova Medical Journal, 44(3), 1017-1026.
• Wang, J. L., & Zhang, D. J. (2015). Resilience theory and its implications for Chinese adolescents. Psychological Reports: Disability & Trauma, 117(2), 354-375.
• Yağmur, T., & Türkmen, S. N. (2017). Ruhsal hastalığı olan hastalara bakım veren aile üyelerinde algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 542-548.
• Yıldırım, F., & İlhan, İ. Ö. (2010). Genel Özyeterlilik Ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.
• Yörük, İ. (2019). Özel yetenekli öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin benlik saygısı, akran ilişkileri ve ebeveyn tutumları açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Zhao, X., Lynch, J. G., & Chen, Q. (2010). Reconsidering Baron ve Kenny: Myts and Truts about Mediation Analysis. Oxford University Press, 37(2), 197-206.