TÜRKİYE’DEKİ HALK BİLİMİ ARAŞTIRMALARINDA KOSOVA TÜRK HALK KÜLTÜRÜNÜN YERİ

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 13, 110 - 128, 10.01.2017

Nuran Malta Muhaxheri

Öz

Türkiye’deki halk bilimi
araştırmaları, doğası gereği, Anadolu dışında yaşayan diğer Türk
topluluklarının geleneksel kültürleriyle de ilgilenmiştir. Türklük
coğrafyasının önemli bir sahasını oluşturan Balkanlar ile burada yaşayan Türk
toplulukları da, tıpkı diğer Türk toplulukları gibi, Türkiye’deki halk bilimi
araştırmalarının ilgi alanında olagelmiştir. Eski Yugoslavya bünyesinde yaşayan
Türk topluluklarının dilleri ve kültürleriyle ilgili bilgilere daha çok bu
ülkede yetişen Türk kökenli araştırıcılar vasıtasıyla ulaşabilen Türkiye
Türkolojisi, Yugoslavya’nın dağılmasıyla birlikte dillere ve kültürlere
doğrudan ulaşabilir hale gelmiştir. Türkiye’deki Balkan Türklerinin geleneksel
kültürlerini konu edilen halk bilimi çalışmaları içerisinde Kosova Türk halk
kültürü önemli bir yere sahip olmuştur. Bu çalışmada, Kosova Türklerinin
geleneksel kültürlerinin Türkiye’deki halk bilimi araştırmalarındaki yeri
üzerinde konu, kapsam, yöntem ve sonuçlar bakımından durulmuştur. Makalede,
2013 yılına kadar yapılan çalışmalar esas alınmıştır. Kısıtlı sayıdaki
çalışmanın mevcut durumunu söz konusu açılardan ele alan çalışma, çalışmaların
geleceğine yönelik önerilerde de bulunmuştur. Yapılan incelemeler sonrasında
Türkiye’deki Kosova Türklerinin geleneksel kültürleriyle ilgili çalışmaların
Kosova Türklerinin atasözü ve deyimlerine, efsane ve menkıbelerine, halk hikâyelerine,
bilmecelerine, tekerlemelerine, halk şiiri geleneklerine, geçiş dönemleriyle
ilgili inanış ve uygulamalarına, ritüellerine, mevsimlik uygulamalarına, halk
inanışlarına, tasavvufi dünya görüşlerine, maddi kültürlerine ve adlarına
odaklandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kosova Türkleri, halk kültürü, halk bilimi

Kaynakça

• Bakırcı, Nedim ve Türkan, Hüseyin Kürşat, “Tekke ve Zaviyelerin Balkanlar’daki Rolü ve Önemi”, Türük Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S. 1, 2013, s. 145-160.
• Demir, Gonca Kuzay, “Kosova Türkülerinin İşlevleri”, Prof. Dr. Fikret Türkmen Kitabı, (Ed. Alimcan İnayet-Zeki Kaymaz), Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, İzmir, 2012, s. 263-273.
• __________________, Kosova Türk Halk Şiiri (İnceleme-Metinler), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir, 2013.
• Eroğlu, Erol, Prizren Türk Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri (Doğum-Evlenme-Ölüm, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sakarya, 2008. Karakuş, Ertuğrul, “Anadolu ve Balkan Manilerine Gösterge Bilimi Açısından Bir Bakış”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XII/2, Kış 2012, s. 425-439.
• Köktan, Yavuz, Gilan Türk Halk Kültüründe Geçiş Dönemleri (Doğum-Evlenme-Ölüm), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sakarya, 2008.
• Malta, Nuran, Kosova-Mamuşa Köyü Folkloru, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2005.
• Recepoğlu, Altay Suroy, Kosova’da Türk Kültürü veya Türkçe Düşünmek, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001.
• Seyman, Adil, Balkanlar’da Alevi Bektaşilik, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2006.
• Ülker, Çiğdem, “Üsküp’te Düğün Adetleri”, Milli Folklor, S. 27, Güz 1995, s. 73-74.
• Yalçın, S. Dilek, “Ortak Kültürlerden Ortak Tatlar: Kosova Mutfağı”, Milli Folklor, S. 89, Bahar 2011, s. 282-295.