10-14 Yaş Grubu Çocukların Sosyal Beceri Gelişiminde Oyunun Etkisinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 74 - 88, 03.11.2025

Mehmethan Mutlu , Özer Yıldız

https://doi.org/10.46385/tsbd.1777634

Öz

Oyun, çocuğun toplumsal yaşama uyum sağlama sürecinde sosyal gelişimini önemli ölçüde destekleyen bir olgu olmanın yanı sıra, çocuğun çevresinde gerçekleşen olayları deneyimleyerek hayata hazırlık yapmasına olanak tanımaktadır. Araştırmada, 10-14 yaş grubundaki öğrencilerin yaş, cinsiyet, oynadıkları oyunlar, tercih ettikleri oyun alanları, haftalık ve günlük oyun oynama sürelerinin sosyal beceri düzeylerine etkisi incelenmiş ve bu değişkenlere göre anlamlı farklılıklar olup olmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Betimsel tarama modelinde yürütülen araştırma grubunu, Şanlıurfa ili Birecik ilçesinde Zeliha Mehmet Faiz Sözmen Ortaokulu’nda öğrenim gören ve rastgele örnekleme yöntemiyle belirlenen 300 (152 erkek, 148 kadın) öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu ve Kocayörük (2000) tarafından geliştirilen “Sosyal Beceri Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler SPSS 29 programında analiz edilmiş ve verilerin analizinde bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) istatistiksel testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, kız öğrencilerin sosyal beceri puanları erkeklerden yüksek olsa da bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildir. Sınıf düzeyinde, 8. sınıf öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin anlamlı biçimde daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Sokakta geleneksel oyun oynayan öğrenciler daha yüksek sosyal beceriye sahipken, evde dijital oyun oynayan öğrencilerde bu düzeyin daha düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca oyun oynama süresi arttıkça sosyal beceri puanlarında anlamlı artış gözlenmiştir. Elde edilen bulgular, çocukların sosyal beceri gelişiminin yalnızca bireysel özelliklerle değil, oyun ortamı, süresi ve niteliği gibi çevresel faktörlerle de yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Bu doğrultuda, sosyal etkileşimi destekleyen oyun ortamlarının oluşturulması ve yapılandırılmamış oyunlara eğitim süreçlerinde daha fazla yer verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Oyun , sosyal beceri , sosyalleşme , geleneksel oyunlar , oyun temelli öğrenme

Examining the Effect of Play on Social Skill Development of Children Aged 10-14 According to Demographic Variables

Öz

In addition to being a phenomenon that significantly supports the social development of the child in the process of adapting to social life, play also allows the child to prepare for life by experiencing the events taking place in his or her environment. In the research, the effects of age, gender, games played, preferred playgrounds, weekly and daily game playing times on the social skill levels of students in the 10-14 age group were examined and it was aimed to determine whether there were significant differences according to these variables. The research group, which was conducted in the descriptive scanning model, consists of 300 (152 male, 148 female) students studying at Zeliha Mehmet Faiz Sözmen Secondary School in Birecik district of Şanlıurfa province and determined by random sampling method. The Personal Information Form developed by the researchers and the “Social Skill Scale” developed by Kocayörük (2000) were used as data collection tools. The data were analyzed in the SPSS 29 program and independent sample t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) statistical tests were used in the analysis of the data. According to the research results, although the social skill scores of female students are higher than male students, this difference is not statistically significant. At the class level, it was found that 8th grade students had significantly lower social skill levels. While students who play traditional games on the street have higher social skills, this level was found to be lower in students who play digital games at home. Additionally, as the duration of playing games increased, a significant increase in social skill scores was observed. The results show that children's social skill development is closely related not only to individual characteristics but also to environmental factors such as play environment, duration and quality. In this regard, it is recommended that game environments that support social interaction be created and that unstructured games be given more space in educational processes.

Anahtar Kelimeler

Game , social skill , socialization , traditional games

Kaynakça

• Aral, N., Gürsoy, F., & Köksal, A. (2001). Okul öncesi eğitimde oyun. Ya-Pa Yayınları.
• Avcıoğlu, H. (2008). Etkinliklerle sosyal beceri öğretimi. Kök Yayıncılık.
• Ben-Arieh, A., Casas, F., Frones, I., & Korbin, J. E. (2014). Handbook of child well being: Theories, methods and policies in global perspective. Springer.
• Bento, G., & Dias, G. (2017). The importance of outdoor play for young children's healthy development. Porto Biomedical Journal, 2(5), 157–160. https://doi.org/10.1016/j.pbj.2017.03.003
• Blumberg, F. C., & Fisch, S. M. (2013). Introduction: Digital games as a context for cognitive development, learning, and developmental research. New Directions for Child and Adolescent Development, 139, 1-9. https://doi.org/10.1002/cad.20026
• Brussoni, M., Gibbons, R., Gray, C., Ishikawa, T., Sandseter, E. B. H., Bienenstock, A., Chabot. G., Fuselli, P., Herrington, S., Janssen, I., Pickett, W., Power, M., & Tremblay, M. S. (2015). What is the relationship between risky outdoor play and health in children? A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 12(6), 6423-6454. https://doi.org/10.3390/ijerph120606423
• Burgaz Uskan, S., & Bozkuş, T. (2019). Eğitimde oyunun yeri. International Journal of Contemporary Educational Studies, 5(2), 123-131. https://dergipark.org.tr/en/pub/intjces/issue/51237/667992
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çiftçi, N. (2003). Kohlberg'in bilişsel ahlak gelişimi teorisi: Ahlak ve demokrasi eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-77. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29200/312608
• Çolak, F. (2009). Geleneksel Kayseri çocuk oyunları ve halkbilimsel incelemesi. Kömen Yayınevi.
• Demirtaş, S. (2018). Spor yapan ve yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Doğanay, E., & Göde, H. (2023). Sokaktan ekrana çocuk oyunları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(47), 157-182. https://doi.org/10.61904/sbe.1365458
• Durualp, E., & Aral, N. (2010). Altı yaşındaki çocukların sosyal becerilerine oyun temelli sosyal beceri eğitiminin etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 160-172. https://dergipark.org.tr/en/pub/hunefd/issue/7799/102172
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. SAGE Publications.
• George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. Pearson. Ginsburg, K. R. (2007). The importance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Pediatrics, 119(1), 182-191. https://doi.org/10.1542/peds.2006-2697
• Gmitrova, V., & Gmitrov, J. (2004). The impact of teacher-directed and child-directed pretend play on cognitive competence in kindergarten children. Early Childhood Education Journal, 32(2), 111-117. https://doi.org/10.1023/A:1023339724780
• Gökkaya, Z., & Deniz, L. (2014). Üniversite öğrencilerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıkları ve oyun tercihleri: Marmara Üniversitesi örneği. The Journal of Academic Social Science, 2(6), 58-73. https://doi.org/10.16992/ASOS.332
• Gözler, A., Turan, B. N., & Turan, M. B. (2020). Çocuk oyunlarının ilkokul öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerine etkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 186-201. https://dergipark.org.tr/en/pub/bsd/issue/56097/715518
• Gray, P. (2011). The decline of play and the rise of psychopathology in children and adolescents. American Journal of Play, 3(4), 443-463. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ985541.pdf
• Hajovsky, D. B., Caemmerer, J. M., & Mason, B. A. (2021). Gender differences in children’s social skills growth trajectories. Applied Developmental Science, 26(3), 488-503. https://doi.org/10.1080/10888691.2021.1890592
• Hart, C. H., Newell, L. D., & Olsen, S. F. (2003). Handbook of communication and social interaction skills. J. O. Greene & B. R. Burleson (Eds.), Parenting skills and social-communicative competence in childhood (pp. 753-797). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Hazar, M. (2006). Beden eğitimi ve sporla oyun eğitimi. Tutibay Yayıncılık.
• Huizinga, J. (2015). Homo ludens: Oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Kacar, D. (2020). Geleneksel çocuk oyunlarının internet bağımlılığı, sosyal beceri ve stres düzeyine etkisi. yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/348590
• Kahya Canlı, S., & Demirarslan, D. (2020). Çocuk oyun alanlarının tarihi gelişimi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 3(6), 60-75. https://dergipark.org.tr/en/pub/cg/issue/58726/723546
• Karasar, N. (2022). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kocayörük, A. Y. (2000). İlköğretim öğrencilerinin sosyal becerilerini geliştirmede dramanın etkisi [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Lee, S., & Lee, D. K. (2018). What is the proper way to apply the multiple comparison test? Korean Journal of Anesthesiology, 71(5), 353-360. https://doi.org/10.4097/kja.d.18.00242
• Özdemir, N. (2006). Türk çocuk oyunları. Akçağ Yayınları.
• Özdoğan, B. (2020). Çocuk ve oyun. Anı Yayıncılık.
• Özdoğru, A. A., Gökalp, M. Y., & Kuşcu, H. (2020). Devasa çok oyunculu çevrimiçi rol yapma oyunlarının takım çalışması ve problem çözme becerilerine etkisi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(22), 114-135. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1262443
• Öztürk, F., & Şahin, Ş. K. (2007). Spor yapan ve yapmayan 9–13 yaş grubu bireylerin sosyal yetkinlik beklentisi puanlarının karşılaştırılması (Bursa örneği). İlköğretim Online, 6(3), 469-479. https://dergipark.org.tr/en/pub/ilkonline/issue/8603/107162
• Pellegrini, A. D., & Smith, P. K. (1998). Physical activity play: The nature and function of a neglected aspect of play. Child Development, 69(3), 577–598. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06226.x
• Rashid, T., Shehzadi, K., & Yousaf, F. (2020). Development of social skills: A study comparing male and female students’ social skills in public schools of Lahore. Global Social Sciences Review, 5(3), 259-268. https://doi.org/10.31703/gssr.2020(V-III).27
• Saracho, N. (2004). Supporting literacy-related play: Roles for teachers of young children. Early Childhood Education Journal, 31(3), 201-206.
• İşet, V. (t.y.). SPSS: One-Way ANOVA ve post-hoc testler [Blog yazısı]. Volkan İşet. https://volkaniset.blogspot.com/p/spssone-way-anovatek-yonlu-varyans.html
• Sivrikaya, T. (2022). Dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal kabul ve sosyal duygusal beceri algısı düzeylerinin belirlenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 197-212. https://doi.org/10.30855/gjes.2022.08.02.003
• Stehle, J., Charbonnier, F., Picard, T., Cattuto, C., & Barrat, A. (2013). Gender homophily from spatial behavior in a primary school: A sociometric study. Social Networks, 35(4), 604-613. https://doi.org/10.1016/j.socnet.2013.08.003
• Şahan, H. (2008). Üniversite öğrencilerinin sosyalleşme sürecinde spor aktivitelerinin rolü. KMU İİBF Dergisi, 2008(2), 248-266. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kmusekad/issue/10221/125647
• Tilki, M., & Çetin, M. Ç. (2023). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ile sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 288-302. https://dergipark.org.tr/en/pub/bsd/issue/81003/1371541
• Turgut, M. F., & Baykul, Y. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu. (2025). Türk Dil Kurumu sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/
• Yang, L. Y. (2023). Post hoc tests. In Experimental design. LibreTexts Statistics. https://stats.libretexts.org/Courses/Kansas_State_University/EDCEP_917%3A_Experimental_Design_(Yang)/02%3A_Between-Subjects_Single_Factor_Design/2.4_Post_Hoc_Tests
• Yetim, A. A. (2000). Sporun sosyal görünümü. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 63-72. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/284137
• Yıldız, E., Şimşek, Ü., & Aras, H. (2017). Eğitsel oyun yönteminin öğrencilerin sosyal becerileri, okula ilişkin tutumları ve fen öğrenimi kaygıları üzerine etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(1), 381-400. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.356305
• Yıldız, Ö., Yıldız, M., & Çağlayan, H. S. (2013). Ortaöğretim beden eğitimi dersi yeni öğretim programının öğretmen görüşleriyle değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 253-269. https://oaji.net/articles/2014/691-1402653339.pdf