Düşey Hidrolik Yükün Pompa İşletme Karakteristiklerine Etkisi

Year 2021, , 344 - 352, 23.04.2021

Nuri Orhan , Mehmet Kurt , Osman Özbek , Ali Yavuz Şeflek

https://doi.org/10.30910/turkjans.837120

Abstract

Yeraltı su kaynaklarının kullanımı açılan derin kuyular ile sağlanmaktadır. Kaynaklara ulaşmak için kullanılacak olan derin kuyunun fiziksel özelliklerine bağlı olarak su seviyeleri özelliklerinin bilinmesi yapılacak pompajın daha verimli hale getirecektir.
Bu çalışma da altı farklı düşey hidrolik yük (DHY-75, DHY-100, DHY-125, DHY-150, DHY-175 ve DHY-200) ve üç farklı debi (Q-40. Q-50 ve Q-60) değerinde kuyu düşüm seviyesi pompa çıkış basıncı, şebekeden çekilen güç ve gürültü seviyeleri ölçülmüştür. Kuyu düşüm seviyesine, pompa çıkış basıncına ve verim değerlerine varyans analizi ve Tukey testi yapılmıştır. Kuyu düşüm seviyesine ve çıkış basıncına yapılan varyans analizine göre debi, düşey hidrolik yük ve debi x düşey hidrolik yük interaksiyonun istatistiki açıdan önemli olduğu görülmüştür (p<0.01). Düşüm seviyeleri sabit debi değerlerinde artan düşey hidrolik yüke bağlı polinomsal bir seyir izlemiştir. Pompa çıkış basıncı sabit debi değerlerinde genel olarak düşey hidrolik yükün artmasına bağlı bir artış gerçekleşmiştir. Pompa çıkış basıncı sabit debilerde en küçük (DHY-75) ve en büyük (DHY-200) düşey hidrolik yük değerlerindeki artış sırasıyla Q-40 debi değerinde %7.98 Q-50 debi değerinde %11.57 ve Q-60 debi değerinde ise %17.41 olarak tespit edilmiştir. Pompaya ait ölçülen güç değerlerinde çok bir değişim gözlenmemiştir. Pompa çıkış basıncı ve debinin fonksiyonu olarak hesaplanan verim değerlerindeki değişim sabit debi değerlerine göre genel olarak düşey hidrolik yükün artması ile artmıştır. Pompa en yüksek verim değerinin ise Q-40 debi değerinde DHY-200 düşey hidrolik yük seviyesinde %36.22 olarak belirlenmiştir. Düşey hidrolik yük artışının pompa veriminde ve verim parametrelerinde olumlu olduğu gözlemlenmiştir. Ancak pompaların düşey hidrolik yük seviyesi yüksek olan derin kuyulara kurulması maliyeti arttıracağı için pompa verimi ve kurulum maliyetleri açısından ekonomik bir analiz yapılması gereklidir.

Keywords

Düşey hidrolik yük, milli pompa, düşüm, verim

Supporting Institution

TUBİTAK

Project Number

213O140

Thanks

Bu çalışma Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK. Proje No: 213O140) tarafından desteklenmiştir. Bu çalışmaya katkıda bulunan merhum Prof. Dr. Sedat ÇALIŞIR Hocamıza teşekkür ederiz.

References

• Alper, E., 2007, Düşey Hidrolik Yük Gradyanların Yeraltı Suyu Gözlem Kuyularında Ölçülen Su Seviyelerine Etkisi. 60. Türkiye Jeoloji Kurultayı. Ankara.
• Anonim, 2002, Rotodinamik Pompalar–Hidrolik Performans Kabul Deneyleri,Sınıf 1 ve Sınıf 2. Türk Standardları Enstitüsü, Ankara. TS EN ISO 9906.
• Anonim, 2020, Tarım Alet ve Makine İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu
• Atmaca, S., 1998, Dalgıç Pompalara Uygulanan Pompa Kabul Deneyleri, 3, Pompa Kongresi, 10-15.
• Baysal, K., 1979, Tam santrifüj pompalar: hesap, çizim ve konstrüksiyon özellikleri, İstanbul Teknik Üniversitesi, p.
• Čdina, M., 2003, Detection of cavitation phenomenon in a centrifugal pump using audible sound, Mechanical systems and signal processing, 17 (6), 1335-1347.
• Čudina, M. ve Prezelj, J., 2009, Detection of cavitation in operation of kinetic pumps. Use of discrete frequency tone in audible spectra, Applied Acoustics, 70 (4), 540-546.
• Çalişir, S., Eryilmaz, T., Haciseferoğullari, H. ve Mengeş, H. O., 2007, Santrifüj pompalarda gürültü, Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 3 (2), 105-110.
• Çalışır, S., 2009, 14. Bölüm Sulamada Pompaj Tesisleri, In: Tarım Makineleri, Eds: G., E., Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, p. 544.
• Doğdu, M., Toklu, M. ve Sağnak, C., 2007, Konya Kapalı Havzası’nda Yağış ve Yeraltısuyu Seviye Değerlerinin İrdelenmesi, 1, Türkiye İklim Değişikliği Kongresi, İstanbul, Türkiye, 394-401.
• Driscoll, F., 2010, Kuyu Hidroliği, Ankara, DSİ, p. 88.
• Erguvanlı, K. ve Yüzer, E., 1973, Yeraltısuları Jeolojisi (Hidrojeoloji), İstanbul Teknik Üniversitesi Kütüphanesi, p.
• Göçmez, G., Dıvrak, B. ve Galena, İ., 2008, Konya Kapalı Havzası’nda Yeraltı Suyu Seviyesinin Değişiminin Tespiti Özet Raporu, WWF, İstanbul.
• Karassik, I. J., Messina, J. P., Cooper, P. ve Heald, C. C., 2001, Pump handbook, McGraw-Hill New York, p.
• Maxime, B. ve Chen Li, F., 2015, Cavitation effects in centrifugal pumps-A review, Int. Journal of Engineering Research and Application, 10, 8.
• Orhan, N., 2018, Dalgıç pompalarda kritik dalma derinliğinin belirlenmesi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Schulz, H., 1977, Die Pumpen Arbeitsweise. Berechnung, Konstruktion, 13.
• Tezer, E., 1978, Sulamada Pompaj Tesisleri (proje, seçim ve işletme yöntemleri), Cilt 1-2-3, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Adana.