Bingöl İlinden Toplanan Yerel Çavdarlarda Tane Verimi ve Bazı Özellikler Arasındaki İlişkilerin Biplot Analizi İle İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 227 - 235, 21.04.2017

Derya Kabak Mevlüt Akçura

Öz

Bu
araştırma Bingöl ilinden toplanan 80 adet yerel çavdar popülasyonu ve Aslım-95
çavdar çeşidinde tane verimi (TV) ile 10 adet kantitatif [bayrak yaprak eni
(BYE), bayrak yaprak boyu (BYB), sap kalınlığı (SK), başak uzunluğu (BAU),
başakta başakçık sayısı (BSC), başakta tane sayısı (BTS), başakta tane ağırlığı
(BTA), bitki boyu (BB), bin tane ağırlığı (BINTA) ve ham protein oranı (HPO)]
özellik arasındaki ilişkileri değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür. Araştırma
dengeli latis deneme desenine göre 2014-2015 ve 2015-2016 yetiştirme sezonlarında
Çanakkale koşullarında yürütülmüştür. Özellikler arası ilişkileri görsel olarak
yorumlamak amacıyla iki yıllık ortalamalar Genotip x Özellik (GÖ) biplot
analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. GÖ-biplot eksenleri denemedeki toplam
varyasyonun %63.4’ ünü açıklamıştır.  İki
yıllık ortalamaya göre popülasyonların tane verimleri 93 kg da^-1 ile
341 kg da^-1 arasında, ham protein oranları   %9.52 ile %13.25 arasında, başakta tane
sayısı 26.64 adet ile 66.14 adet arasında, başakta tane ağırlığı 0.60 g ile 1.64
g arasında, bitki boyu 120.91 cm ile 146.47 cm arasında değişim göstermiştir.
Üç farklı bakış açısına göre oluşturulan GÖ- biplot sonuçlarına göre 2 nolu
popülasyon BYE, BAU ve BSC sayısı yönünden, 17 nolu popülasyon BB ve BSC
yönünden, 26 nolu popülasyon BTS, BTA ve TV yönünden en yüksek değerlere sahip
olarak diğer popülasyonlardan üstün olmuştur. BYE ve BYB en uzun vektör
uzunlukları ile popülasyon performanslarının en iyi şekilde değerlendirilmesini
sağlayan özellikler olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yerel çavdar, Secale cereale, tane verimi, bitkisel özellikler, GÖ-biplot

Kaynakça

• Akçura, M., Topal, A. 2006. Türkiye kışlık yerel ekmeklik buğday çeşitlerinde fenotipik çeşitlilik. Bitkisel Araştırma Dergisi, 2: 8-16.
• Akçura, M. 2011. The relationships of some traits in Turkish winter bread wheat landraces. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 35(2): 115-125.
• Akçura, M., Kökten, K. 2017. Variations in grain mineral concentrations of Turkish wheat landraces germplasm. Quality Assurance and Safety of Crops & Foods, 9(2): 153-159.
• Akgün, N., Topal, A., Akçura, M. 2012. Evaluation of Central Anatolian barley landraces for crop improvement. Romanian Agricultural Research, 29: 87-93.
• Gawrońska, H., Nalborczyk, E. 1989. Photosynthetic productivity of winter rye (Secale cereale L.). II. Biomass accumulation and distribution by six cultivar in winter rye (Secale cereale L.). Acta Physiol. Plant. 11: 265-277.
• Genç, İ., Yağbasanlar, T. 2002. Bitki Islahı. ÇÜ Ziraat Fak. Genel Yayın, (59).
• Malešević, M., Jaćimović, G., Babić, M., Latković, D. 2008. Upravljanje proizvodnjom ratarskih kultura. In: Lazić, B., Babović, J. (Eds.), Organska poljoprivreda. Institut za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad, pp. 153-225.
• Oljača, S.I., Dolijanović, Ž.K., Glamočlija, Đ.N., Đorđević, S.S., Oljača, J.M. 2010. Productivity of winter rye in organic vs. conventional cropping system. Journal of Agricultural Sciences, Belgrade, 55(2): 123-129.
• SAS Institute, 2000. SAS/STAT Software: Release 9.00. SAS Inst. Cary, N.C, USA.
• Schlegel, R.H. 2013. Rye: Genetics, Breeding, and Cultivation. Crc Press.
• Yan, W. 2014. Crop Variety Trials: Data Management and Analysis. John Wiley Sons.
• Yan, W., Kang, M. S. 2003. GGE Biplot Analysis: A Graphical Tool for Geneticists, Breeders, and Agronomists. CRC Press.
• Zencirci, N. and Kün, E. 1995. Variation in landraces of durum wheat (T. turgidum L. conv. durum (Desf.) MK) from Turkey. Euphytica, 92(3): 333-339.