Elazığ İli Domates Alanlarında Fungal Hastalıkların Yaygınlığı ve Şiddetinin Saptanması

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 4, 416 - 425, 26.10.2017

Gürhan Mutlu Tamer Üstüner

Öz

Çalışma, Elazığ ilinde 2012-2014 yılları arasında, domates
alanlarında görülen fungal hastalıkların yaygınlık oranını ve hastalık
şiddetini tespit etmek amacı ile yürütülmüştür. Sörvey çalışmaları fide
dikiminden itibaren Mart ve Eylül ayları arasında Elazığ Merkez’de Gedikyolu,
Salkaya ve Sarıkamış; Kovancılar’da Akmezra ve Baskil’de Gemici köyleri olmak
üzere 5 köyde toplam 4.852 dekar alanda gerçekleştirilmiştir. Hastalıkla
bulaşık domates yapraklarından fungusların saf izolatları elde edilmiş ve
teşhisleri yapılmıştır. Ayrıca sörvey yapılan domates ekim alanlarında fungal
hastalık etmenlerinin yaygınlık oranı ve hastalık şiddeti değerleri de
saptanmıştır. İzolasyon çalışmaları sonucunda; 642 adet domates bitki
örneklerinden 387 adet izolat elde edilmiş ve 14 adet fungal patojenin teşhisi
yapılmıştır. Sürvey çalışmalarına göre domates köklerinde fungal hastalık
etmenlerin yaygınlık oranı; Rhizoctonia
solani (%20.27), R. tuliparum
(%19.40), Fusarium solani (%17.42), Colletotrichum coccodes (%16.66), Rhizopus stolonifer (%13.79) ve Phoma destructiva (%11.96) olarak
belirlenmiştir. Domates yapraklarında fungal hastalık etmenlerin yaygınlık
oranı; Alternaria alternata (%27.23),
Septoria lycopersici (%25.27), Leveillula taurica (%19.44), Stemphylium solani (%17.81), Botrytis cinerea (%17.39), Phytophthora infestans (%15.70), Cladosporium fulvum (%11.23) ve Ulocladium atrum (%6.27) olarak
saptanmıştır. Domates köklerinde fungal hastalık etmenlerin hastalık şiddeti; R. solani (%43.3), R. stolonifer (%38.1), F.
solani (%37.1), P. destructiva
(%33.7), C. coccodes (%15.9), R. tuliparum (%14.7) olarak tespit
edilmiştir. Domates yapraklarında fungal hastalık etmenlerinin hastalık şiddeti
ise; A. alternata (%47.5), S. solani (%40.1), C. fulvum (%29.9), S.
lycopersici (%25.0), B. cinerea
(%22.2), P. infestans (%21.0), U. atrum (%17.3) ve Leveillula taurica (%17.1) olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak;
Elazığ ili domates ekim alanlarında fungal hastalık etmenlerinin ortalama
yaygınlık oranı  %17.67 ve ortalama
hastalık şiddeti %28.66 olarak saptanırken, hastalık oranının A. alternata, R. solani ve L. taurica’da en yaygın,  hastalık şiddetinin ise A. alternata, R. Solani ve S.
Solani’de en yüksek olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Domates, fungal patojenler, hastalık şiddeti, Elazığ

Determination of the Prevalence and Severity of Fungal Diseases in Tomato Production Areas of Elazığ Province

Öz

The study is carried out in Elazig province between
the years 2012-2014 with the prevalence of fungal disease in tomato fields and
in order to determine the severity of the disease. Surveys were carried out
between March and September, from the beginning seedling planting, in
Gedikyolu, Salkaya and Sarıkamış in Elazıg Center, Akmezra in Kovancılar and
Gemici villagers in Baskil, a total of 4.852 decare in area were realized in 5
villages. Pure isolates of fungi from diseased tomato leaves were obtained and
diagnosed. In addition, prevalence rates and disease severity values of fungal
disease agents were also determined in the cultivation areas of tomatoes
surveyed. As a result of isolation studies;387 isolates were obtained from 642
tomato plant samples and 14 fungal pathogens were diagnosed. The prevalence
rate of fungal disease agents in tomato roots according to survey studies; Rhizoctonia solani (20.27%), R.
tuliparum (19.40%), Fusarium solani
(17.42%), Colletotrichum coccodes
(16.66%), Rhizopus stolonifer
(13.79%) and Phoma destructiva
(11.96%) was determined as. The prevalence rate of fungal disease agents on the
tomato leaves; Alternaria alternata
(27.23%), Septoria lycopersici (25.27%),
Leveillula taurica (19.44%), Stemphylium solani (17.81%), Botrytis cinerea (17.39%), Phytophthora infestans (15.70%), Cladosporium fulvum (11.23%) and Ulocladium atrum (6.27%) was determined.
Severity of fungal disease agents in tomato roots; R. solani (43.3%), R.
stolonifer is (38.1%), F. solani
(37.1%), P. destructiva (33.7%), C. coccodes (15.9%), R. tuliparum (14.7%) have been
determined. Severity of fungal disease agents on the tomato leaves; A. alternata (47.5%), S.
solani (40.1%), C. fulvum
(29.9%), S. lycopersici (25.0%) B. cinerea (22.2%), P. infestans (21.0%), U.
atrum (17.3%) and Leveillula taurica
(17.1%) was determined. As a result; the average prevalence rate of fungal
disease agents 17.67% and average fungal disease severity 28.66% was determined
in tomato planting areas Elazig province. The most common fungal disease agents
highest prevalence rate of in tomato planting areas of Elazig are A. alternata, R. solani and L. taurica. The most common fungal
disease severity of was determined as A.
alternata, R. solani and S. solani.

 

Anahtar Kelimeler

Tomato, fungal pathogens, disease severity, Elazığ

Kaynakça

• Aktaş, H. 2001. Önemli Hububat Hastalıkları ve Survey Yöntemleri. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü yayını. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı.
• Altınok, H.H. 2012. Antalya ve Mersin ili Örtüaltı Patlıcan Ekim Alanlarında Kurşuni Küf ve Beyaz Çürüklük Hastalıklarının Yaygınlık Oranlarının Belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 52(2):163-173.
• Anonim, 2014. Elazığ Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü İstatistik verileri.
• Anonim, 2015-a. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Elazığ İl Müdürlüğü Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürlüğü. Sebze Üretim Kayıtları. www. elazig.tarim.gov.tr/Menu/30/Tarimsal-Istatistikler. URL (erişim tarihi: 02.01.2015).
• Anonim, 2015-b. TAGEM Sebze Hastalıkları Standart İlaç Deneme Metotları. www.tarim.gov.tr/sebze%20hastalıkları%20standart%20i., 68s. URL (Erişim Tarihi: 04.03.2015).
• Anonim, 2016. Bitkisel Üretim İstatistikleri. www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001 URL (Erişim Tarihi: 04.02.2016). Aybak, Ç., Kaygısız, H., 2007. Domates Yetiştiriciliği. Hasad Yayıncılık. ISBN-975-8377-24-8. İstanbul, 242 s.
• Arx, J.A., 1987. Plant Pathogenic Fungi. J. Cramer. in der Gebrüder Borntraeger Verlagsbuchhandlung, Berlin, Stuttgart. ISBN3-489-20900-1. 288 p.
• Aşkın, A., Katırcıoğlu, Y.Z., 2008. Ankara ili Ayaş, Beypazarı ve Nallıhan İlçelerinde Domates Fideliklerindeki Çökerten Etmenlerinin Tespiti ve Patojenite Durumları. Bitki Koruma Bülteni, 48(2): 49-59.
• Barnett, H.L., Hunter B.B., 1972. Illustrated Genera of Imperfect Fungi. ISSN: 0-02-306395-5. 216 p.
• Bachi, P. R., Beale, J. W., Hartman, J. R., Hershman, D. E., Nesmith, W. C., Vincelli, P.C., 2004. Fruit and Vegetable Disease Observations from the PlantDisease Diagnostic Laboratory, UK Department of Plant Pathology.
• Bashan, Y., Levanony H., Or, R., 1991. Wild Beets as an Important Inoculum Source of Alternaria alternata, a Cause of Leaf Blight of Cotton in Israel. Canadian Journal of Botany, 1991, 69(12): 2608-2615, ISSN: 10.1139/b91-325.
• Blancard, D., 2005. Domates Hastalıkları. Hasad Yayıncılık Ltd. Şti. 978-975-8377-44-2.İstanbul. 232 s.
• Bora, T., Karaca, İ., 1970. Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı. Bornova/İzmir Yayın no: 167. 43s.
• Bugbee, W.M., Campbell, L.G., 1990. Combined Resistance in Sugar Beet to Rhizoctonia solani, Phoma betae and Botrytis cinerea. Plant Dis. 74: 353- 355.
• Burçak, A.A., Delen, N., 2000. Bağlardan İzole Edilen Kurşuni Küf (Botrytis Cinerea Pers.) İzolatlarının Bazı Fungisitlere Duyarlılıkları Üzerinde Araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni 2000, 40 (3-4): 65-75, ISSN 0406-3597.
• Çolak, A., Biçici, M., 2011. Doğu Akdeniz Bölgesi Örtü Altı Domates Yetiştiriciliğinde Fusarium Oxysporum Spesiyal Formlarının Simptomatolojik Ayrımı ile Solgunluk ve Kök- Kök boğazı Çürüklüğü Hastalıklarının Çıkış, Şiddet ve Yaygınlıklarının Belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni 2011, 51 (4): 331-345, ISSN 0406-3597.
• Davis, R.M., Raid, R.N., 2002. Crown, Root, and Wilt Diseases. Compendium of Umbelliferous Crop Diseases, 25-40.
• Duran, İ., Özkaya, Ö.H., 2016. Kumluca İlçesi Sera Alanlarında Toprak ve Yaprak Kökenli Fungal Hastalık Etmenlerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. Cilt 20(1): 111-122.
• Eken, C., Demirci, E., 2001. Erzurum İlinde Yonca Bitkilerinde Saptanan Fungal Etmenlerin Yayılışları ve Patojeniteleri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 32(2): 143-150.
• Ellis, B.M., Ellis, P.J., 1985. Micro fungi in Land Plants. An Identification Handbook. ISBN:0-7099-0950-0. 818 p.
• Erper, İ., Hatat, G., 1998. Samsun İli Sebze Seralarında Solgunluk Hastalığının Yayılışının, Yoğunluğunun ve Hastalığa Neden Olan Etmenlerin Belirlenmesi. Türkiye VIII. Fitopatoloji Kongresi Bildirileri, 21-25 Eylül 1998, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü, Ankara.
• Eraslan, S.B., 2010. Çorum İli Patates Üretim Alanlarında Gövde Kanseri ve Siyah Kabukluluk Hastalığı Etmeni Rhizoctonia solani’nin Yaygınlık ve Anastomosis Gruplarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Bitki Koruma Ana Bilim Dalı. Tokat, 52s.
• Erol, F.Y., 2007. Samsun İlinde Domateste Kök ve Kök boğazı Çürüklüğü Hastalığının Yayılışı, Şiddeti ve Hastalığa Neden Olan Etmenlerin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. T.C. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Bitki Koruma Ana Bilim Dalı. Samsun, 117s.
• Finci, S., 1982. Marmara Bölgesinde Buğday Ekim Alanlarında Görülen Septoria Fungusunun Türleri, Yayılışları ve Çeşit Reaksiyonları Üzerinde Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni. Cilt:22. No.2.
• Finci, S., Yılmazdemir, Y., 1982. Buğdayda Yaprak Leke Hastalığı Etmeni (Septoria tritici Rob. et. Desm.)nin Yapay Üretim ve Uygun İnokulasyon Yöntemlerinin Saptaması Üzerinde Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni. Cilt:22. No.1.
• Gerlach, W., Nirenberg, H., 1982. The Genus Fusarium a Pictorial Atlas. ISBN 3-489-20900-1. ISSN 0067-5849. 406 p.
• Glawe, D.A., Pelter, G.Q., Du Toit, L.J., 2005. First Report of Powdery Mildew of Carrot and Parsley Caused by Erysiphe heraclei in Washington State. Online. Plant Health Progress doi: 10. 1094 / PHP – 2005 – 0114 – 01 - HN.
• Hasenekoğlu, İ., 1991. Toprak Mikro fungusları. Atatürk Üniversitesi Yayınları No:689 Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları No:11. Cilt, I. 421s.
• Hasenekoğlu, İ., 1990. Mikro funguslar için Laboratuvar Tekniği. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi. 66 s.
• Hibar, K., Remadi, M.D., Hamada, W., Mohammed, E.M., 2006. Biofungicides as an alternative for tomato Fusarium crown and root rot control Tunisia. Tunisian Journal of Plant Protection 1(1):19-29.
• Kırbağ, S., Parlak, Y., 1996. Elazığ’da Yetiştirilen Bazı Sebzelerde Görülen Fungusların Tespiti ve Önemli Bulunanın Biyolojisi ve Savaşı Üzerine Araştırmalar, F.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(2): 69-81.
• Kırbağ, S., Turan, N., 2006. Malatya’da Yetiştirilen Bazı Sebzelerde Kök ve Kök boğazı Çürüklüğüne Neden Olan Fungal Etmenler. Fırat Üniversitesi. Fen ve Müh. Bil. Der., 18(2): 159-164.
• Kurt, Ş., 2013. Bitki Fungal Hastalıkları. Akademisyen Kitap Evi. ISBN: 978-605-464-901-3. Ankara. 214 s.
• Karman, M., 1971. Bitki Koruma Araştırmalarında Genel Bilgiler Kitabı. T.C. Tarım Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Yayınları. Bornova/İzmir. Ağustos 1971. 279 s.
• Mutlu, G., Kırbağ, S., Üstüner, T., 2015. Elazığ İli Örtüaltı Hıyar Yetiştiriciliğinde Görülen Fungal Hastalıkların Belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni 2015, 55(4): 341-360, ISSN 0406-3597.
• Miklas, P.N., Graftan, K.F., Nelson, B.D., 1992. Screening for Partial Physiological Resistance to White Mold on Dry Bean Using Excised Stems S. Amer. Soc. Hort. Sci, 117: 321-327.
• Mukerji, K.G., 1968. Leveillula taurica. C.M.I. Descriptions of Pathogenic Fungi and Bacteria, No. 182. 1000 p.
• Ozan, S., Maden, S., 2004. Ankara İli Domates Ekiliş Alanlarında Solgunluk ve Kök ve Kökboğazı Çürüklüğüne Neden Olan Fungal Hastalık Etmenleri. Bitki Koruma Bülteni, 44(1-4):105-120, ISSN 0406-3597.
• Ozan, S., Maden, S., 2005. Ankara İli Domates Ekiliş Alanlarında Yapraklarda Hastalık Oluşturan Fungal Etmenler, Yaygınlıkları ve Çıkış Zamanları. Bitki Koruma Bülteni, 45(1-4): 45-54, ISSN 0406-3597.
• Ozan, S., Aşkın, A., 2006. Orta Anadolu Bölgesi Örtüaltı Sebze Alanlarında Görülen Fungal Hastalıklar Üzerine Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni 2006, 46(1-4): 65-75, ISSN 0406-3597.
• Özbay, N., Newman, S. E., 2004. Fusarium Crown and Root Rot of Tomato and Control Methods. Directory of Open Access Journals, 3(1):9-18.
• Özgenen, H., Çulal, K.H., 2009. Isparta İli Şekerpancarı Ekim Alanlarında Fungal Hastalıkların ve Yaygınlık Oranlarının Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 4(1): 16-22, 2009ISSN 1304-9984.
• Patterson, C.L., Powell, R.L., 1988. The Role of Chlamydospores in Infection of Tomato by Alternaria solani (Abst.) Phytopath. 78:1572.Pena, R.J.H. 2005. Fusarium Wilt of Tomato Caused by Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici Race 3 in Baja California Sur, Mexico. Plant Dis., 89:1360.
• Saydam, C., Öğüt, M., Copcu, M., 1974. Ege Bölgesinde Yetiştirilen Meksika Kaynaklı Buğdayların Hastalıklarla İlgisi ve Kuru Tohum İlaçlamasının Sürme Gücüne Etkisi Üzerinde Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni. Cilt 14 No 3.pdf. 151-180s.
• Temiz, A., 2010. Genel Mikrobiyoloji Uygulama Teknikleri. Hatipoğlu yayınları: 96. ISBN 975-752776-9. Baskı no:5 s: 288 (72)s.
• Yanar, Y., Sırma, M., Kadıoğlu, İ., 2002. Tokat Yöresinde Domates Üretim Alanlarında Sorun Olan Fungal Etmenlerin Belirlenmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2002 19(1): 5-8.
• Yao, M.K., Tweddell, R.J., Dẻsilets, H., 2002. Effect of Two Vesicular-Arbuscular Mycorrhizal Fungi on the Growth of Micropropagated Potato Plantlets and on the Extent of Disease Caused by Rhizoctonia solani. Mycorrhiza, 23: 1-14.