Lavandula. stoechas L. Subsp. Lavandula. stoechas Bitkisinde Doku Kültürü Çalışmalarının Optimizasyonu

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 330 - 339, 23.04.2022

Sam Mokhtarzadeh Khalid Mahmood Khawar

https://doi.org/10.30910/turkjans.1057328

Öz

Süs bitkisi olarak da yetişen lavanta bitkisinin farklı türleri uçucu yağ içerdiklerinden dolayı tıp ve kozmetik sanayisinde kullanılmaktadır. Bu bitkinin uçucu yağı dünyada en fazla üretilen 15 uçucu yağdan birisidir. Önemli bir tıbbi ve aromatik bitki olan lavanta generatif ve vejetatif yollar ile çoğaltılabilmektedir. Bu çalışmada kotiledon boğum, meristematik uç, yukardan 1., 2. ve 3. koltuk altı meristem ve epikotil koltuk altı meristem eksplantları farklı dozlarda BAP ve NAA içeren MS besin ortamında sürgün rejenerasyonuna tabi tutulmuş. Denemede eksplant başına ortalama en fazla sürgün sayısı 5.60 adet olarak kotiledon boğum eksplantından ve 0.25 mg/l BAP içeren MS ortamında görülmüştür. Ayrıca elde edilen karabaş otu sürgünleri 1.00 mg/l IBA içeren MS ortamında köklendirilmiş olup, adaptasyonu torfta yapılmış ve tarlaya aktarılmıştır. Çalışma sonucunda Türkiye ve dünya için ekonomik önemi olan L. stoechas’in in vitro rejenerasyonu, kök oluşumu ve köklenen bitkilerin dış şartlara adaptasyonu açısından, önemli veriler elde edilmiş olup, çoğaltılmasına yönelik protokol geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

L. stoechas, Rejenerasyonu, Köklendirme, Adaptasyon.

Kaynakça

• Andrade, L.B. Echeverrigaray, S. Fracaro, F. Pauletti, G.F and Rota, L. 1999. The effect of growth regulators on shoot propagation and rooting of common lavender (Lavandula vera DC). Plant cell, Tissue and organ culture, 56: 79-83.
• Başer, K.H.C. 1993. Essential Oils of Anatolian Lamiaceae: A. Profile. Acta Hortic, 333: 217-238.
• Baydar, H. 2007. Tıbbi, aromatik ve keyif bitkileri bilimi ve teknolojisi (Genişletilmiş II baskı). Süleyman Demirel Üniversitesi (ziraat fakültesi), 51: 205– 212.
• Bhatti, K. M. K. 2001. Mercimek (Lens culinaris Medik.)’te Doku Kültürü Çalışmaları ve Agrobacterium tumefaciens Aracılığıyla Gen Aktarımı. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, YÖK Tez No: 120164, Ankara.
• Brainerd, K.E and Fuchigami, L.H. 1981. Acclimatization of aseptically cultured apple plants to low humidity. J. Am. Soc. Hortic. Sci. 106: 515–518.
• Calvo, M.C and Segura, J. 1988. In vitro morphogenesis from explants of Lavandula latifolia and Lavandula stoechas seedlings. Sci Hortic-Amsterdam, 36: 131-137.
• Dias, M.C., Almeida, R and Romano, A. 2002. Rapid clonal multiplication of Lavandula viridis L'Hér through in vitro axillary shoot proliferation. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 68:99-102.
• Dronne, S. Moja, S. Jullien, F. Berger, F and Caissard, J.C. 1999. Agrobacterium mediated transformation of lavandin (Lavandula x intermedia Emeric ex Loiseleur). Kluwer Academic Publishers, 8: 335–347.
• Echeverrigaray, S. Basso, R and Andrade, L. 2005. Micropropagation of Lavandula dentata from axillary buds of field-grown adult plants. Biologia Plantarum, 49: 439-442.
• Falk, L. Biswas, K. Boeckelmann, A. Lane, A and Mahmoud, S.S. 2009. An efficient method fort he micropropagation of lavenders regeneration of a unique mutant. Journal of essential oil research, 21: 225-228.
• Fujiwara, K. Kozai, T and Watanabe, I. 1988. Development of a photoautotrophic tissue culture system for shoots and/or plantlets at rooting and acclimatization stage. Acta Hortic, 230:153–158.
• Hazarika, B.N. 2003. Acclimatization of tissue cultured plant. Current Science, 85 (12): 1704-1712.
• Hui, L. He, L. Huan, L. XiaoLan, L and Aiguo, Z. 2010. Chemical composition of lavender essential oil and its antioxidant activity and inhibition against rhinitisrelated bacteria. Afr J Microbiol Res, 4: 309-313.
• Lis-Balchin, M. 2002. Lavender. Taylor & Francis, 283 p.
• Misra, P and Dutta, S.K. 2001. Acclimatization of Asiatic hybrid lilies under stress condition after propagation through tissue culture. Curr. Sci, 81:1530-1533.
• Mokhtarzadeh, S. Khawar, K.M ve Ozcan, S. 2011. Karabaş otu (Lavandula stoechas L.)’nın in vitro mikroçoğaltımı. Uluslararası katılımlı 1. ali numan kıraç tarım kongresi ve fuarı, 3: 2689-2692.
• Murashıge, T and Skoog, F. 1962. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures. Physiol. Plant, 15: 473-497.
• Nobre, J. 1996. In vitro cloning and micropropagation of Lavandula stoechas from fieldgrown plants. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, Vol. 46:151-155.
• Portilla, G. Eltran, J.B and Vega, A. 1995. Micropopagation of lavender (Lavandula angustifolia) from axillary buds. Investigacion Agricola, 15: 55-60.
• Quazi, M.H. 1980. In vitro multiplication of Lavandula spp. Ann Bot, 45:361- 362.
• Tsuro, M. Ikedo, H and Kato, H. 2009. Efficient genetic transformation in lavandin using Agrobacterium rhizogenes as vector. Journal of the Japanese Society for Horticultural Science, 78: 236-241.
• Yenici, N. 1999. Lavandula stoechas bitkisinin özellikleri ve fibrinolitik sisteme etkisinin araştirilmasi yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 37 s.