Yeşilyurt (Malatya) Yöresi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyonu

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 377 - 386, 23.04.2022

Murat Büyükfırat Ersin Gülsoy Rafet Aslantaş

https://doi.org/10.30910/turkjans.1069391

Öz

2016 ve 2018 yılları arasında Malatya’nın Yeşilyurt ilçesinde yapılan bu çalışmada yörede doğal olarak yetişen badem popülasyonu içerisinden 92 badem genotipi işaretlenmiştir. Bu genotiplerin iki yıl süreyle bazı meyve özellikleri incelenmiş ve çiçek gözlemleri yapılmıştır. Yapılan değerlendirmeler, analizler ve tartılı derecelendirme sonucunda 18 genotip ümitvar olarak seçilmiştir. Ümitvar genotiplerde tam çiçeklenme 2017 yılında 25 Mart- 6 Nisan, 2018 yılında ise 21 Mart-6 Nisan tarihleri arasında kaydedilmiştir. Seçilen genotiplerde ortalama kabuklu meyve ağırlığı meyve ağırlığı 3.50 g (44-YE-54)-12.07 g (44-YE-69); kabuklu meyve kalınlığı 2.43 mm (44-YE-54)-5.26 mm (44-YE-59); iç ağırlığı 0.76 g (44-YE-11)-1.56 g (44-YE-59); iç oranı %12.96 (44-YE-59)-%26.69 (44-YE-54); çift iç oranı %0 ile 20 arasında değişmiştir. Ayrıca, seçilen genotiplerin çiçeklenme ve kalite durumuna göre toplam tartılı derecelendirme puanları sırasıyla 696-779 ve 712-785 arasında belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Badem, Seleksiyon, Genotip, Yeşilyurt, Malatya

Kaynakça

• Ağlar, E., 2005. Pertek (Tunceli) Yöresi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyonu (yüksek lisans tezi, basılmamıs), Y.Y.Ü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Van
• Aslantaş, R., 1993. Erzincan’ın Kemaliye İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma (yüksek lisans tezi, basılmamış), Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum
• Beyhan, Ö., Bostan, S.Z., 1995. Darende Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Dergisi 5(1): 91-100
• Bostan, S.Z., Cangi, R., Oğuz, H. Đ., 1995. Akdamar Adası Bademlerinin (P.amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt I: 370-374, Adana.
• Bozkurt, T., 2017. Datça (Muğla) İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Çelapkulu, C., 2015. Kurtalan ve Tillo (Siirt) İlçelerinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Prunus amygladus L.) Seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Çelik, K., 2014. Midyat ve Savur (Mardin) İlçelerinde Doğal Olarak Yetiştirilen Bademlerin (P. amygladus L.) Seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Gradziel, T.M.; Curtis, R.; Socias i Company, R. 2017.Production and Growing Regions. In ..Almonds: Botany, Production and Uses;.; CABI: Wallingford, UK, 2017; pp. 70–86 Gülcan, R., Aşkın, M. A., Mısırlı, A., 1990. Characterization and Evaluation of Collected Almond Material from South and South-East of Turkey. Nut Production and Industry In Europa Near Eeast and North Africa Reur Technical Series 13. 357-364
• Gülsoy E, Balta F (2014). Aydın ili Yenipazar, Bozdoğan ve Karacasu ilçeleri badem (Prunus amygdalus Batch) seleksiyonu: Pomolojik özellikler. Akademik Ziraat Dergisi. 3 (2):61-68.
• Kester, D. E., Gradziel, M., Grassely, Ch., 1991. Almonds (Prunus). Genetic Resources of Temperate Fruit and Nut Crops-2. Inter. Society for Horticul. Sci., Wageningen, 698-758.
• Küden, A. B.,1998. Crop Stuation and Production of Almonds R&D Production and Economics of Nut Crops. Advanced Course.Adana
• Ledbetter C. A,. Palmquist D.E. 2006 Comparing Physical Measures and Mechanical Cracking Products of ‘Nonpareil’ Almond (Prunus dulcis [Mill.] D.A. Webb.) with Two Advanced Breeding Selections, Journal of Food Engineering, vol. 76, no. 2, pp. 232–237.
• Okie, W. R., 2000. Register of New Fruit and Nut Varieties List 40. HortScience 35(5):812-813.
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M., 2005. Ilıman İklim Meyve Türleri. Sert Kabuklu Meyveler Cilt III. Sayfa: 211-267, İzmir.
• Rugini, E., Monastra, F., 2003. Temperate Fruits. In S.K. Mitra, D.S. Rathora T.K. Bose (Eds).Display Printers (P) ltd., India, ISBN 81-900171-1-X, Volume II, p: 344-414
• Sakar, E. H., El Yamani, M., Boussakouran, A., Rharrabti, Y. 2021. Genotypic and Environmental Variations in Kernel Color Indices in the Main Almond (Prunus dulcis (Mill.) DA Webb) Cultivars Grown in North-Eastern Morocco. Scientifica, 2021.
• Socias I Company, R., 1999. Qualitative Traits in Almond Trees. Nucis 8:18-20.
• Sümbül, A., 2012. Hatay İli Bademlerinin (Prunus dulcis Mill.) Seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Hatay.
• Şimsek, M., Yılmaz, K. U., 2010. Diyarbakır’ın Silvan İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Badem (Prunus amygdalus L.) Tiplerinin Seleksiyonu. Alatarım. 9(1):22-30.
• Şimsek,M., 2011. Çınar İlçesinde Badem Seleksiyonu. Bingöl Ünv. Fen. Bil. Dergisi.1(1): 32-36.
• TUİK, 2020. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr Türkiye Bölgelere Göre Badem Üretim İstatislikleri. Erişim Tarihi (31.01.2022).
• Yıldırım, A. N., 2007. Isparta Yöresi Bademlerinin (P. amygdalus L.) Seleksiyonu. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Aydın.
• Yılmaz, A., 2017. Gaziantep ili Araban ve Yavuzeli ilçelerinde doğal olarak yetişen bademlerin (Prunus amygdalus batsch) seleksiyonu. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.