Maraş Tarhanası Üretim ve Pazarlama Süreçlerinin Analizi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 4, 830 - 838, 18.10.2022

Merve Mürüvvet Dağ , Cuma Akbay

https://doi.org/10.30910/turkjans.993585

Öz

Geleneksel gıdalar içerisinde yer alan tarhana, geçmişten günümüze önemli gıda ürünleri arasındaki yerini korumaktadır. Coğrafi işarete sahip bir ürün olan Maraş tarhanası hem geleneksel yöntemlerle evlerde hem de modern yöntemler kullanılarak büyük işletmeler tarafından ticari olarak üretilmektedir. Kayıtlı üreticilerin yanı sıra kayıtsız olarak Maraş tarhanası üretimi yapan birçok işletme bulunmaktadır. Bu durum Maraş tarhanasının üretim potansiyelini görme açısından sorun yaratmaktadır. Bu çalışmanın amacını, Kahramanmaraş ilinde tarhana üreten işletmelerin mevcut durumunun ve potansiyelinin ortaya konulması oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında 25 kayıtlı ve 36 kayıtsız olmak üzere toplamda 61 tarhana üreticisi ile yüz yüze anket yapılmıştır. Verilerin analiz edilmesinde tanımlayıcı istatistikler ile çalışmanın amaçlarına ulaşılmasına katkı sağlayacak hipotezleri ölçmek amacıyla bağımsız örneklem t testi ve ki-kare testi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, firma düzeyindeki üreticiler ortalama 185 gün, geleneksel yöntemlerle evde üretim yapan üreticiler ise ortalama 100 gün aktif olarak çalışmaktadır. Araştırmada, yerel yönetim tarafından yapılan reklamların yetersiz kaldığı ve ortalama 3-6 ay süren tarhana üretim sezonunda işçi tedarik etmede sorunlar yaşandığı saptanmıştır. Maraş tarhanasının gastroturizm açısından öneminin yanında oldukça faydalı bir besin olması sebebiyle sağlık yönünden faydalarının tüketicilere anlatılması sağlanarak ülke genelinde tüketiminin ve konu ile ilgili çalışmaların artırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kahramanmaraş, tarhana, yöresel ürün, firik, pazarlama

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B011902315

Teşekkür

Çalışmayı 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında destekleyen TÜBİTAK'a teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Akbaş, Ş. ve Coşkun, H. 2006. Tarhana Üretimi ve Özellikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs, Bolu. 703-706.
• Altun, İ. 2015. Kahramanmaraş-Elbistan’da Geleneksel Olarak Yapılan Tarhana ve Tarhana Çorbası. Iğdır Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 45-49.
• Coşkun, F. 2014. Tarhananın Tarihi ve Türkiye’de Tarhana Çeşitleri. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9(3), 69-79.
• Çalışkan, V. ve Koç, H. 2012. Türkiye’de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Dağ, Ü. ve İnanç, A. L. 2019. Endüstriyel Yoğurt Kültürleri ile Üretilen Maraş Tarhanasındaki Uçucu Aroma Maddelerinin Belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6 (1), 34-43.
• Dayısoylu K. S., Gezginç Y., Duman A.D. ve Didin, M. 2009. Geleneksel Kahramanmaraş Tarhanasının Kimi Özellikleri ve Beslenmedeki Fonksiyonel Önemi. II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs, Van.
• Ertuğrul, S. M. ve Demirkol, Ş. 2007. Turistik Ürün Talebinde Markalaşma ve Önemi. Sosyal Bilimler Dergisi, (2). 61-70.
• Göçmen, D., Gürbüz, O. ve Şahin, İ. 2003. Hazır Tarhana Çorbaları Üzerinde Bir Araştırma. GIDA, 28: 13-18.
• Gök, S. A., Sezgin, A. C. ve Yıldırım, F. 2017. Gastronomi Alanında Maraş Tarhanasının Değerlendirilmesi. Aydın Gastronomy, 1(1), 61-70.
• Göncü, A. 2020. Tarhana Üretiminde Farklı Mercimek Unları ve Boza Kullanım Olanaklarının Araştırılması. Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı. 182 s.
• İkikat Tümer, E., Bulut, O. D. ve Şeker, E. 2017. Tüketicilerin Maraş Tarhanası Tüketim Davranışlarının Belirlenmesi; Kahramanmaraş İli Örneği, Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 48 (2): 87-92.
• Kan, M. ve Gülçubuk, B. 2008. Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 57-66.
• Kaya, E., Şekkeli, Z. H., Tekin, F. B. ve Erdem, T. K. 2015. Kahramanmaraş Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin Maraş tarhanası tüketim biçimlerinin belirlenmesi. KSÜ Doğa Bil. Derg. 18 (4), 1015.
• Kaya, M. ve Seçim, Y. 2020. Maraş Tarhanası ve Gelişim Süreci. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(55), 1618-1628.
• Keskin, G., Kaplan, G. ve Başaran, H. 2017. Türkiye’de Aile Çiftçiliği, İşgücü Prodüktivitesi ve Sürdürülebilirlik. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(2), 209-218.
• Koyuncu, H., Kul, A.,R., Yıldız, N., Çalımlı, A. ve Ceylan, H. 2009. Kahramanmaraş Tarhanası ve Tüketim Çeşitliliği, II. Geleneksel Gıdalar Sempozyumu, 27-29 Mayıs, Van.
• Köksal, Y. 2014. Yöresel Ürünlerin Ulusal Pazarlara Açılmasında Karşılaşılan Pazarlama Sorunları ve Çözüm Önerileri; Burdur Ceviz Ezmesi Örneği, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(3). s.159-171.
• Meral, Y. ve Şahin, A. 2013. Tüketicilerin Coğrafi İşaretli Ürün Algısı: Gemlik Zeytini Örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 16(4), 16-24.
• Mercan, Ş. O. ve Üzülmez, M. 2014. Coğrafi İşaretlerin Bölgesel Turizm Gelişimindeki Önemi: Çanakkale İli Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, s.67-94.
• Onurlubaş, E. ve Taşdan, K. 2017. Geleneksel Ürün Tüketimini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 115-132.
• Özsisli, B. 2019. Yulaf Katkılı Tarhanaların Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi ve Maraş Tarhanası İle Karşılaştırılması. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 22, 146-154.
• Pekin, S. 1988. Endüstriyel Tarhana Üretimi. Türkiye 6. Gıda Kongresi, s, 136-142.
• Polat Üzümcü, T., Alyakut, Ö. ve Fereli, S. 2017. Gastronomik Ürünlerin Coğrafi İşaretleme Açısından Değerlendirilmesi: Erzurum-Olur Örneği. International Journal of Agricultural and Natural Sciences, 10(2), 44-53.
• Sünnetçioğlu, S., Can, A. ve Özkaya, F. D. 2012. Yavaş Turizmde Coğrafi İşaretlemenin Önemi. 13. Ulusal Turizm Kongresi, 6-9.
• Şimşekli, N. ve Doğan, İ. S. 2015. Geleneksel ve Fonksiyonel Ürün Olarak Maraş Tarhanası. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 5(4): 33-40.
• Taştanoğlu, E. 2018. 1980 Yılından Sonra Türkiye'de Uygulanan Tarımsal Politikalar ve Tarımın Ülke Ekonomisindeki Yeri. Yüksek Lisans Tezi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. 129 s.
• Temiz, A. ve Pirkul, T. 1990. Tarhana Fermentasyonunda Kimyasal ve Mikrobiyolojik Değişimler, Gıda, 15, s.119-126.
• TPE, 2021a. Türk Patent ve Marka Kurumu. https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/hakk%C4% B1m%C4%B1zda [Erişim Tarihi: 27.05.2021]
• TPE, 2021b. Türk Patent ve Marka Kurumu. Coğrafi İşaret Nedir? https://ci.turkpatent.gov.tr/sayfa/co%C4%9Frafi-i%C5%9Faret-nedir#:~:text=Belirg in%20bir%20niteli%C4%9Fi%2C%20%C3%BCn%C3%BC%20veya,co%C4%9Frafi%20i%C5%9Faret%20tesciline%20konu%20olabilir [Erişim Tarihi: 27.05.2021]
• TPE, 2021c. Türk Patent ve Marka Kurumu. Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı İstatistikleri. https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/geographicalRegistered List/ [Erişim Tarihi: 27.05.2021]
• TSE, 2004. Tarhana Standardı https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx? 081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073099085078077109118073073119066066 [Erişim Tarihi: 30.05.2020]
• TÜİK, 2020. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1012 [Erişim Tarihi: 31.05.2020]
• Yılık, M. M. 2011. Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne Uyumu Açısından Kırsal Kalkınma Bileşeninin Önemi ve Tarım ve Kalkınmayı Destekleme Kurumunun Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 151 s.