Bingöl- Erzurum Karayolu Güzergâhının Görsel Kalite Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 57 - 79, 28.01.2024

Ahmet Caf , Hasan Yılmaz

https://doi.org/10.30910/turkjans.1382222

Öz

Bu çalışmada; Kuzey illerimizle güney ve güneydoğu illerimiz arasında en kestirme yol güzergâhı olan ve karayolu ulaşımında yoğun olarak kullanılmaya başlayan, Bingöl-Erzurum D950 karayolu güzergâhındaki koridorları tespit etmek, tespit edilen bu koridorlardaki peyzaj karakterlerini belirlemek, güzergâhın görsel peyzaj kalitesini ortaya koymak ve manzara yolu bileşenlerini belirlemek sureti ile doğal ve kültürel peyzaj değerlendirmesini yapmak amaçlanmıştır. Doğal ve kültürel çeşitliliğinin yanında, manzara güzelliğine sahip olan Bingöl-Erzurum D950 devlet karayolu güzergâhında yarı standart anket ve görsel kalite anketi olmak üzere toplam iki adet anket yapılmıştır. Yarı standart anket, güzergâhı kullanan 60 yolcu ile yapılmıştır. Görsel kalite anketi ise Bingöl Üniversitesi bünyesindeki akademisyen, memur ve öğrenci olmak üzere toplam 208 kişiye uygulanmıştır. Bingöl-Erzurum karayolu, Bingöl-Karlıova (BK) ve Karlıova-Erzurum (KE) koridorları olmak üzere iki koridora ayrılmıştır. Her koridoru temsilen 12 fotoğraf toplamda 24 fotoğraf seçilmiştir. Seçilen fotoğraflar görsel kalite analizinde kullanılmıştır. Seçilen fotoğraflara, doğallık, çeşitlilik, gizem, manzara güzelliği, uyum, ilginçlik, güven, canlılık, heyecan ve özgün parametrelerinin her biri için 1 ile 5 (1,2,3,4,5) aralığında puanlandırma yapılması istenmiştir. Anket sonuçlarına frekans analizi ve T-testi uygulanmıştır. Koridorlar arasında görsel kalite açısından anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiş ve 3.69 ortalama ile Bingöl-Karlıova (BK) koridoru birinci, 3.30 ortalama ile Karlıova-Erzurum (KE) koridoru ikinci sırada yer almıştır. Yapılan anket sonuçlarına göre önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Görsel peyzaj kalite analizi, manzara yolu, Bingöl-Erzurum karayolu güzergâhı

Assessment of the Visual Quality of the Bingöl-Erzurum Highway Route

Öz

The purpose is to identify the corridors on the Bingöl-Erzurum D950 highway route, which is the most direct route between our northern provinces and our southern and southeastern provinces, and has recently been heavily used for road transport. The aim is also to determine the landscape characteristics in these identified corridors, to reveal the visual landscape quality of the route, and to evaluate the natural and cultural landscape by identifying the scenic route components. Alongside its natural and cultural diversity, the Bingöl-Erzurum D950 state highway, known for its scenic beauty, has been surveyed with two different methods: a semi-standard survey and a visual quality survey. The semi-standard survey was conducted with 60 passengers who used the route. The visual quality survey was applied to a total of 208 individuals, comprising academics, staff, and students of Bingöl University. The Bingöl-Erzurum highway has been divided into two corridors: Bingöl-Karlıova (BK) and Karlıova-Erzurum (KE). Twelve photos representing each corridor, totaling 24 photos, have been selected. These selected photos were used in the visual quality analysis. For the selected photos, participants were asked to score for each of the parameters such as naturalness, diversity, mystery, scenic beauty, harmony, intrigue, trust, vitality, excitement, and uniqueness within a range of 1 to 5 (1,2,3,4,5). The survey results were subjected to frequency analysis and T-test. It was determined that there was a significant difference in terms of visual quality between the corridors. With an average of 3.69, the Bingöl-Karlıova (BK) corridor ranked first, followed by the Karlıova-Erzurum (KE) corridor with an average of 3.30, ranking second. Suggestions are given according to the survey results.

Anahtar Kelimeler

Visual landscape quality analysis, scenic route, Bingöl-Erzurum highway route

Kaynakça

• Acar, C. 1993. Trabzon-Rize arası karayolu ve yakın çevresinin doğal, sosyo-kültürel ve görsel değerlerinin peyzaj gelişimindeki rolü ve peyzaj planlama açısından incelenmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 134 s. Trabzon.
• Akdoğan, G. 1967. Ankara-İstanbul Karayolu Güzergahının Peyzaj Özeliklerinin Etüdü ile Peyzaj Planlaması Yönünden Ele Alınması Gereken Problemler, Karayolları Genel Müdürlüğü Yayınları, No. 158,Ankara.
• Akpınar E., Bulut Y. 2010. Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan Ekoturizmı Çeşitlerinin Bölgelere Göre Dağılımı Ve Uygulama Alanları. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi 20-22 Mayıs 2010 Cilt: IV Sayfa: 1575-1594
• Aksit, S. (2007) Doğal Ortam Duyarlığı Açısından Sürdürülebilir Turizm, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Erciyes Üniversitesi, Sayı:23, 2007/ s 441-460.
• Altunal, M. 1998. Karayolları ağaçlandırma çalışmalarının kritiği, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Anonim 1994. Karayolları ve Çevre, El Kitabı, Çeviren Tuğba KİPER, İnşaat Yüksek Mühendisi.
• Anonim 2013a. http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-440&Bilgi=t%C3%BCrkiye'de-turizmin-ge%C3%A7mi%C5%9Fi-ve-turizm
• Anonim 2013b. http://www.ekoyapidergisi.org/269-turizm-ve-surdurulebilirlik.html
• Anonim 2013d. http://www.bingolkulturturizm.gov.tr/TR,56989/ilin-cografi-konumu.html
• Anonim 2013e. http://www.karliova.gov.tr/default_b0.aspx?content=1000
• Anonim 2013f. http://www.cat.gov.tr/ilcemiz.html
• Anonim 2013g. http://www.erzurum.gov.tr/cografi.asp
• Anonim 2013h. http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/YolDanisma/CalismaYapilanYollar.aspx
• Anonim2012a. http://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%BCnya_turizm_s%C4%B1ralamas%C4%B1
• Anonymous 1999. Visual Impact Assesment for Highway Projects. U. S. Department of transporta Federal Highway Administration, 136 s.
• Anonymous 2001. Looking beyond the trees. Visual Stewardship of the Working.
• Bayraktar, A. 1980. Karayollarının Ekolojik Baskılarının Peyzaj Mimarlığının Açısından İrdelenmesi ve İzmir–Ankara Karayolunda Bir Örnekleme Üzerime Araştırmalar, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No. 423, Ege Üniversitesi Matbaası, 90s., İzmir.
• Bayraktar, A., 1975. Ege Kıyılarında Bazı Tatil Köylerinde Peyzaj ve Rekreasyon Planlamasının Etüdü ile Turizm Gelişmesinde Bu Bakımdan Önemli Esasların Tespiti,Ege Üni. Zir. Fak. yayınları No: 249 (Doçentlik Tezi), Bornova-İzmir.
• Bishop I. D., 2003. Assessment of visual qualities, impacts, and behaviours, in the landscape, by using measures of visibility. Environment and Planning B: Planning and Design Volume 30, Issue 5, September 2003, Pages 677-688
• Evliya Çelebi, 1999. Evliya Çelebi Seyahatnamesi-III. (Yay. S. A. Kahraman-Y. Dağlı), Yapı Kredi Yay. İstanbul.
• Koç, N. 1979. Karayolları Ağaçlamasını İşlev ve Estetik Yararları, Teknik Yöntemleri. Peyzaj Mimarlığı Dergisi Karayolları Özel Sayısı, 13-18, Ankara.
• Özgen, Y. 1982. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Ordu-Hopa Arası Kıyı Yolunun Peyzaj Özellikleri; Peyzaj Mimarlığı Açsından Ortaya Koyduğu Sorunlar ve Çözümü Üzerine Bir Araştırma, K.T.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Trabzon.
• Pragnel, R.C., 1970, Scenic Road, Second Edition, Engineering Techinical Report, ETR-7700-2.
• Seçkin, Ö.B., 1997. Peyzaj Yapıları II. İstanbul Orman Fak. Yay. No: 235s, İstanbul
• Selimoğlu, B. 1994. Ülkemiz Otoyollarında Çevre, Düzenleme İlkelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara
• Sever R. 2005. Erzurum-Bingöl Karayolu’nda Ulaşımı Güçleştiren Coğrafî Etmenler Cilt 10, Sayı 14 (2005): Doğu Coğrafya dergisi
• Tozlu, S., 2002. Trabzon-Erzurum Anayolunun Mevsimlik Güzergâhları (Yaz ve Kış Yolları), İst. Üniv. Edb. Fak. Tarih Araştırma Merkezi, Anadolu’da Tarihi Yollar ve Şehirler Semineri, 21 Mayıs 2001, Bildiriler. Globus Dünya Basımevi, İstanbul.
• Uckun, C.G. ve Turkay, O. 2003 Alternatif Turizm Türlerinin Sürdürülebilirliği, Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunları Konferansı, 3-4 Mayıs, Çankırı.
• Yazıcı, H.,1995. Sansa Boğazı’nın (Erzincan) Kara ve Demiryolu Ulaşımımdaki Önemi. Doğu Coğ. Der. Sayı:1, s.456-471, Erzurum.