Rupestris du Lot Anacının Kullanıldığı Aşı Kombinasyonlarında Asma Fidanlarının Vejetatif Gelişimlerinin ve Uyuşma Katsayılarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 4, 1057 - 1068, 12.10.2024

Tuba Çelik , Mehmet İlhan Odabaşıoğlu

https://doi.org/10.30910/turkjans.1538593

Öz

Günümüzde bağcılık, filoksera ve nematod gibi toprak kökenli zararlıların olumsuz etkilerinden kaçınmanın yanı sıra değişen ve bitki gelişimi için giderek zorlaşan iklim koşullarında ve farklı toprak özelliklerine sahip yörelerde ekonomik olarak gelir sağlayan bir tarımsal faaliyet olmayı sürdürülebilmek amacıyla farklı anaçlar üzerine aşılanmış üzüm çeşitlerine ait aşılı asma fidanları ile tesis edilmiş bağlarda yapılmaktadır. Buna karşın asma anaçları ile üzüm çeşitlerinin oluşturduğu aşı kombinasyonları her zaman iyi bir uyuşma göstermemekte ve hem fidanlarda gelişim bozuklukları hem de bu fidanlarla tesis edilmiş bağlarda düşük verim ve kalitede üzüm üretimi görülebilmektedir. Bağcılıkta anaç kullanımının akabinde birçok araştırmacı anaç ile kalem arasında iyi bir uyuşmanın sağlanabileceği koşulları ve iyi uyuşma gösteren aşı kombinasyonlarının ne şekilde formüle edileceği üzerinde çalışmalar yürütmüşlerdir. Bu çalışmada daha önce farklı araştırmacılar tarafından bildirilmiş olan aşı uyuşma katsayısı saptama formüllerinin Rupestris du Lot anacı üzerine aşılı 6 farklı üzüm çeşidine ait aşılı asma fidanlarının uyuşma katsayılarının hesaplanmasında kullanılabilirliği ve bu aşı kombinasyonlarına ait fidanların vejetatif gelişimleri incelenmiştir. İncelenen çeşitler arasında en iyi fidan gelişimini Tahannebi çeşidinin gösterdiği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular Onaran ve Spiegel-Roy ve Lavee’nin formüllerinin aşılı asma fidanlarının uyuşma katsayılarının belirlenmesinde kullanılabileceğini ve formüllerde kalem çapı yerine ana sürgün çapı değerinin kullanılmasının daha uygun olacağını göstermiştir. Ayrıca uyuşma katsayısı hesaplamalarında kullanılan formüle göre ideal uyuşma katsayısına yakın değere sahip aşı kombinasyonlarının değişim gösterebileceği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Asma anaçları, Aşılama, Asma çoğaltımı, Afinite

Determination of Vegetative Growth and Affinity Coefficients of Grapevine Saplings in Grafting Combinations Used Rupestris du Lot Rootstock

Öz

Today, viticulture is practised in vineyards established with grafted grapevine saplings of grape varieties grafted on different rootstocks to avoid the negative effects of soil-borne pests such as phylloxera and nematodes, as well as to continue to be an economically income-generating agricultural activity in regions with different soil characteristics and in changing climatic conditions that are becoming increasingly difficult for plant development. However, since the graft combinations of grapevine rootstocks and grape varieties do not always show good affinity, both developmental disorders can be seen in the saplings, and low yield and quality grape production can be observed in the vineyards established with these saplings. Following the use of rootstocks in viticulture, many researchers have studied the conditions under which good affinity between rootstock and scion can be achieved and how to formulate graft combinations that show good affinity. In this study, the usability of the calculation methods for determining the affinity coefficients of graft affinity previously reported by different researchers in the calculation of the coefficients of affinity of grafted grapevine saplings of 6 different grape varieties grafted on Rupestris du Lot rootstock and the vegetative growth of the saplings of these graft combinations were examined. It was determined that the Tahannebi grape variety showed the best sapling growth among the varieties examined. The results showed that Onaran and Spiegel-Roy and Lavee's formulas can be used to determine the affinity coefficients of grafted grapevine saplings, and also it is more appropriate to use the main shoot diameter value instead of scion diameter in the formulas. In addition, it was determined that the graft combinations with values close to the ideal affinity coefficient may vary according to the formula used in the affinity coefficient calculations.

Anahtar Kelimeler

Grapevine rootstocks, Graft, Vine propagation, affinity

Kaynakça

• Akçaman, S. ve Dardeniz, A. 2021. Red Globe üzüm çeşidinde farklı anaç kombinasyonlarının açık köklü aşılı fidan randımanları üzerine etkileri. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2): 211-217.
• Assuncao, M., Canas, S., Cruz, S., Brazao, J., Zanol, G.C. ve Eiras-Dias, J. 2016. Graft compatibility of vitis spp, the role of phenolic acids and flavanols. Scientia Horticulturae, 207: 140-145.
• Aslan, K.A., Özcan, S., Kösetürkmen, S., Yağcı, A., Sakar, E., Bekişli, M.İ. ve Kılıç, D. 2015. Gaziantep ili asma fidanı üretiminde farklı çeşit/anaç kombinasyonlarının karşılaştırılması. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A, 27: 210-216.
• Babalık, Z. ve Baydar, N.G. 2021. Asmalarda kuraklık ve tuz stresi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 21: 358-368. Baydar, N.G. ve Ece, M. 2005. Isparta koşullarında aşılı asma fidanı üretiminde farklı çeşit/anaç kombinasyonlarının karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(3): 49-53.
• Bekişli, M.İ., Gürsöz, S. ve Bilgiç, C. 2015. Aşılı asma fidanı üretiminde bazı anaç-çeşit kombinasyonlarının katlama odası performanslarının incelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 19(1): 24-37.
• Bozkurt, A. ve Yağcı, A. 2024. Tüplü fidan üretiminde farklı anaçlara aşılı karaerik ve narince üzüm çeşitlerinin fidan randımanlarının belirlenmesi. Bahçe, 53 (Özel Sayı 1): 1-8.
• Branas, J. 1974. Viticulture. Monpellier, Imprimerie Dehan, 990p.
• Cangi, R. 1996. Asılı asma fidanı üretimi ve ası kaynaşmasının anatomik, histolojik ve biyokimyasal olarak ˙incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Van, 111s.
• Cangi, R. 1998. Asma fidanı gelişimine anaçların etkileri üzerine bir araştırma. 4. Bağcılık Sempozyumu, 20-23 Ekim, Yalova, s.412-416.
• Cangi, R. ve Etker, M. 2019. Tüplü asma fidanlarının vejetatif gelişmesine anaç çapının etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 8(2): 157-164.
• Çakır, A., Karaca, N., Sidfar, M., Baral, Ç. ve Söylemezoğlu, G. 2013. Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidinin farklı amerikan asma anaçları ile aşı tutma oranının belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3): 229-235.
• Çakır, A. ve Yücel, B. 2016. Narince ve Kalecik Karası üzüm çeşitlerinin 1103 Paulsen Amerikan asma anacı ile aşı performanslarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 3(4): 311-317.
• Çelik, H. 1985. Aşılı Köklü Asma Fidanı Üretiminde Başarıyı Etkileyen Etmenler. Türkiye I. Bağcılık Simpozyumu, 14-19 Eylül, Tekirdağ, Cilt 1, s.139-153.
• Çelik, H. 1996. Bağcılıkta anaç kullanımı ve yetiştiricilikteki önemi. Anadolu Journal of AARI, 6(2): 127-148.
• Çelik, H. 2012. Türkiye bağcılığı ve asma fidanı üretimi-dış ticareti ile ilgili stratejik bir değerlendirme. TÜRKTOB (Türkiye Tohumcular Birliği) Dergisi; 1(4): 10-16.
• Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı, B. ve Söylemezoğlu, G. 1998. Genel Bağcılık. Sunfidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi, Ankara, 253s.
• Çelik, H. ve Odabaş, F. 1998. Fidanlık Şartlarında Aşılama Yoluyla Aşılı Asma Fidanı Üretiminde Başarı Üzerine Aşı Tipi ve Aşılama Zamanlarının Etkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 22(3): 281-290.
• Çelik, S. 2011. Bağcılık (Ampeloloji) Cilt 1 (3. Baskı). Anadolu Matbaa San. ve Tic. Ltd. Şti., Tekirdağ, 428s.
• Çelik, T., Odabaşıoğlu, M.İ. ve Gürsöz, S. 2023. Kuraklığa dayanıklı anaçlara aşılı sofralık üzüm çeşitlerinin farklı boğumlarından alınan kalemlerin vejetatif gelişimlerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 10(2): 253-266.
• Çoban, H. ve Kara, S. 2003. Bazı üzüm (Vitis vinifera L.) çeşitlerinin asma anaçları ile aşı tutma durumu ve fidan kalitesine etkileri üzerine araştırmalar. Anadolu Journal of AARI, 13(1): 176-187.
• Dardeniz, A. ve Şahin, A.O. 2005. Aşılı asma fidanı üretiminde farklı çeşit ve anaç kombinasyonlarının vejetatif gelişme ve fidan randımanı üzerine etkileri. Bahçe, 34(2): 1-9.
• Degirmenci Karataş, D., Kaya, M. ve Karatas, H. 2023. Comparative analysis of rootstock-variety combinations for table grape saplings. Applied Ecology and Environmental Research, 21(5): 4677-4684.
• Dolgun, O., Ulas, S.S. ve Teker, T. 2016. Determination of graft success of grape cultivars grafted on two different rootstocks. Acta Scientiarum Polonorum-Hortorum Cultus, 15(4): 135-145.
• Ergenoğlu, F. ve Gürsöz, S. 1991. Akdeniz bölgesi bağcılığının fidan sorunu. Türkiye 1. Fidancılık Sempozyumu. 26-28 Ekim, Tokat, s.85-95.
• Feng, M., Augstein, F., Kareem, A. ve Melnyk, C.W. 2023. Plant grafting: molecular mechanisms and applications. Molecular Plant, 17(1): 75-91.
• Ferlito, F., Distefano, G., Gentile, A., Allegra, M., Lakso, A.N. ve Nicolosi E. 2020. Scion-rootstock interactions influence the growth and behaviour of the grapevine root system in a heavy clay soil. Australian Journal of Grape and Wine Research, 26(1): 68-78.
• Gargın, S., İşçi B. ve Altındişli, A. 2011. 41B Amerikan asma anacı ile aşılı bazı üzüm çeşitlerinin aşı uyuşma katsayıları üzerine bir araştırma. CBÜ Soma MYO Teknik Bilimler Dergisi, 1(15): 75-86.
• Gargin, S. ve Altindisli, A. 2014. A Research on the affinity coefficients of Red Globe grape variety with 140 R, 41 B rootstocks. BIO Web of Conferences, 3: 01004.
• Garner, R.J. 2013. The Grafter’s Handbook (6th edition). Octopus Publishing Group, London, UK, 320p. Goldammer, T. 2013. Grape Grower’s Handbook, A Complete Guide to Viticulture for Wine Production (1st edition). Apex Publishers, Virginia, 555p.
• Gökbayrak, Z. 2006. Bağcılığın belalı zararlısı filoksera. Alatarım, 5(1): 37-43.
• Gökbayrak, Z., Söylemezoğlu, G. ve Ergül, A. 2012. Aşı uyuşma düzeyi belirlenmesinde kullanılan formüllerin farklı üzüm çeşit-anaç kombinasyonlarında karşılaştırılması. Derim, 29(2): 46-57.
• Gözlemeci, E.Ş. 2013. Bazı aşılı tüplü asma anaç-kalem kombinasyonlarında mikronize kalsit (Herbagreen) uygulamalarının fidanın vegetatif gelişmesine etkileri. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 63s.
• İşçi, B. ve Altındişli, A. 2006. Bazı üzüm çeşitlerinin 41 B ve 110 R Amerikan asma anaçları ile aşı tutma yüzdesi üzerine araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(2): 13-25.
• İşçi, B. ve Altındişli A. 2009. 41B ve 110R amerikan asma anaçlarının 3 farklı sofralık üzüm çeşidi ile bornova koşullarında adaptasyonu üzerine araştırmalar. Türkiye 7. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu, 5-9 Ekim, Tekirdağ, s.307-312.
• İşçi, B., Altındişli, A., Kacar, E., Dilli, Y., Soltekin, O., Önder, S., Ünal, A. ve Savaş, Y. 2015. Farklı asma anaçları ile aşılı Red Globe üzüm çeşidinin fidan randımanı üzerine bir çalışma. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi-A, 27(Özel Sayı 1): 17-26.
• Kaya, M. ve Karataş, H. 2023. Farklı amerikan asma anaçları üzerine aşılanan şire (mazrumi) üzüm çeşidinde tüplü fidan randımanı ve kalite özelliklerinin incelenmesi. Bahçe, 52 (Özel Sayı 1): 78-84.
• Karabulut, B. ve Çelik., H. 2022. Determination of grafting success and carbohydrate distributions of foxy grape (Vitis labrusca L.) varieties grafted on different american grape rootstocks. Horticulturae, 8(10): 949.
• Kavak, O. 2006. Aşılı köklü, tüplü asma fidanı üretiminde fidan kalite özelliklerine mycorrhiza ve humik asit uygulamalarının etkileri. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya, 52s.
• Korkutal, İ., Bahar, E. ve Teksöz Özakın, T. 2020. Aşılı asma (Vitis vinifera L.) fidanlarına farklı yöntemlerle uygulanan mikorizaların fidan tutma ve gelişme özellikleri üzerine etkileri. Mediterranean Agricultural Sciences, 33(2): 149-157.
• Köse, B. 2006. Samsun ekolojik şartlarında tüplü asma findanı yetiştiriciliğinde ışık ve sıcaklığın vegetatif gelişme ve fidan kalitesi üzerine etkisinin saptanması. 19 Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Samsun, 241s.
• Köse, B., Çelik, H. ve Karabulut, B. 2015. Determination of callusing performance and vine sapling characteristics on different rootstocks of ‘Merzifon Karası’grape variety (Vitis vinifera L.). Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 30(2): 87-94.
• Küçükyumuk, C. 2009. Aşılı asma fidanı üretiminde farklı sulama aralıkları ve malç uygulamalarının fidan randımanı ve kalitesi üzerine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta, 188s.
• Leao, P.C.S., Nascımento, J.H.B., Moraes, D.S. ve Souza, E.R. 2020. Yield components of the new seedless table grape ‘brs ısis’ as affected by the rootstock under semi-arid tropical conditions. Scientia Horticulturae, 263: 109114
• Lee, J.M., Kubota, C., Tsao, S.J., Bie, Z., Echevarria, P.H., Morra, L. ve Oda, M. 2010. Current status of vegetable grafting: diffusion, grafting techniques, auotomation. Scientia Horticulturae, 127(2): 93-105.
• Loupit, G., Brocard, L., Ollat, N. ve Cookson, S.J. 2023. Grafting in plants: recent discoveries and new applications. Journal of Experimental Botany, 74(8): 2433-2447.
• Migicovsky, Z., Cousins, P., Jordan, L.M., Myles, S., Striegler, R.K., Verdegaal, P, Daniel, H. ve Chitwoodet, D.H. 2021. Grapevine rootstocks affect growth-related scion phenotypes. Plant Direct, 5(5): e00324.
• Mudge, K., Janick, J., Scofield, S. ve Goldschmidt, E.E. 2009. A history of grafting. Horticultural reviews, 35: 437-493.
• Müftüoğlu, N.M., Dardeniz, A., Sungur, A. ve Altay, H. 2006. Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin tuza toleranslarının belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(40): 37-42.
• Odabaşıoğlu, M.İ. 2021. Hangi Asma Anacını Neden Seçmeli?. Alınmıştır: Türkiye’de Sürdürülebilir Tarım Uygulamaları: Zorluklar ve Potansiyeller. (ed) Baran, M.F., Bellitürk, K., Çelik, A., İksad Yayınevi, Ankara, 287-330.
• Odabaşıoğlu, M.İ. 2022. Determination of Grafting Performance of Çiloreş and Azazi Grape Varieties on Different American Grapevine Rootstocks. Middle East International Conference on Contemporary Scientific Studies-VII, 3-4 March, Beirut-Lebanon, Vol:1, p.179-194.
• Onaran, M.H. 1940. Filokseraya Mukavim Anaçlar. T.C. Ziraat Vekaleti Neşriyatı. Umumi Sayı: 462. Bağ ve Bahçe Serisi Sayı: 5. 68s.
• Perraudine, 1962. La Pomologie Françoise Tam IV No:2 Fevrier.
• Sabır, A. ve Ağaoğlu, Y.S. 2009. Tüplü asma fidanı üretiminde değişik IBA ve NAA uygulamalarının farklı çeşit/anaç kombinasyonlarında aşı başarısı üzerine etkileri. Alatarım, 8(2): 22-27.
• Spiegel-Roy, P. ve Lavee, S. 1971. Performance of Table Grape Cultivars on Different Rootstocks on Arid Climate. Vitis, 10(3): 191-200.
• Sucu, S. ve Yağcı, A. 2017. Bazı asma anaçları ve bu anaçlar üzerine aşılı sultani çekirdeksiz çeşidinde fidan randımanı ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(1): 53-59.
• Tedesco, S., Pina, A., Fevereiro, P. ve Kragler, F. 2020. A phenotypic search on graft compatibility in grapevine. Agronomy, 10(5): 706.
• Verma, S.K., Singh, S.K., Krishna, H. ve Patel, V.B. 2012. Comparative performance of different grafting techniques in grape cv. Pusa Urvashi. Indian Journal of Horticulture, 69(1): 13-19.
• Winkler, A.J., Cook, J.A., Kliewer, W.M. ve Lider, L.A. 1974. General Viticulture (2nd edition). Univ. of Calif. Press, Berkeley, 710s.
• Yağcı, A., Alpaslan, K. ve Özcan, S. 2016. Tüplü asma fidanı üretiminde farklı klon adaylarının etkisi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(2): 125-134.
• Yağcı, A. ve Gökkaynak, A.G. 2016. Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidinin fidan randımanı ve kalitesi üzerine anaç ve gölgeleme oranının etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 53(1): 109-116.