MURATHAN MUNGAN’IN SEÇTİKLERİYLE BİR DERSİM HİKÂYESİ’NDE KOLEKTİF BELLEK: DERSİM

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 3, 89 - 98, 15.12.2013

Hasan Cuşa

Öz

Murathan Mungan’ın Seçtikleriyle Bir Dersim Hikâyesi, 1938

Dersim olayını eksen alan öykülerden oluşmaktadır. Bu öyküler aslında

gerçekleri algılama konusunda birer belge niteliğindedir. Edebî türden

eserler resmî birer belge olarak kabul edilmese de resmî belgelere

yansımayan olayları farklı bakış açılarıyla ve insanı doğal yönleriyle

yakalama bakımından bilimsel çalışmalardan çok daha etkilidir. Bu

etkiden söz eden Karl Marx, Fransız tarihini öğrenmek isteyenlere

Fransız tarihçilerini değil, Fransız romancılarını tavsiye ederken,

edebiyatın tarihe tanıklığının, en az tarih bilimi kadar, hatta ondan bile

değerli olabileceğini ifade ve ispat etmek ister.

Halbwachs’ın geliştirdiği kolektif bellek kavramı, grupların tüm

üyeleri tarafından paylaşılan ortak bir belleğe sahip oldukları, bu belleğin

toplumsal bir inşa ürünü olduğu ve bireylerin belleklerinin toplumsal

etkilerden bağımsız olmayıp, onun tarafından şekillendirildiği iddiasına

dayanmaktadır. Dolayısıyla bellek, toplumsal bağlamından koparılamaz;

çünkü herhangi bir şeyi hatırladığımız zaman o olayın meydana geldiği

sosyal koşullar ile birlikte anımsarız. Belirli bir şeyi hatırlamamızda,

kiminle birlikte, ne amaçla ve ne zaman hatırlamaya çalıştığımız rol

oynamaktadır. Bu bildiride; Murathan Mungan’ın Seçtikleriyle Bir

Dersim Hikâyesi’nde 1938 döneminin resmî tarihe yansımayan Dersim

olayını, öykü karakterlerinin nasıl algıladıkları, bu toplumsal olayın

onların hafızalarında nasıl yer edindiği ve karakterlerin toplumsal olayı

hatırlamalarında rol alan unsurların neler olduğu incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Dersim Olayı, Kolektif Bellek, Dersim, Algı

Kaynakça

• Assman, Jan. (2001), Kültürel Bellek, (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev.: Ayşe Tekin) Bilgin, Nuri. (2013) Tarih ve Kolektif Bellek (İstanbul: Bağlam Yayıncılık) Connerton, Paul. (1999) Toplumlar Nasıl Anımsar? (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev.: Alâeddin Şenel) Halbwachs, Maurice. (1992). On Collective Memory, (University of Chicago) ( Çev. L.A. Coser) Mungan, Murathan. (2013), Murathan Mungan’ın Seçtikleriyle Bir Dersim Hikâyesi (İstanbul: Metis Yayınları) Ricoeur, Paul .(2012), Hafıza, Tarih, Unutuş (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev.: M. Emin Özcan)