Kırım Savaşının Osmanlı Toplumsal Yaşamına Etkileri

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 137 - 155, 25.10.2021

Candan Badem

https://doi.org/10.52792/tws.980002

Cited By: 1

Öz

Makale Kırım Savaşının Osmanlı toplumsal yaşamındaki etkilerini incelemektedir. 1853-1856 Kırım Savaşı, Osmanlı devletinin İngiltere, Fransa ve Sardinya krallığının Rusya İmparatorluğuna karşı verdiği ve bir dünya savaşınının prototipi olan ilk modern savaştır. Bu savaşaynı zamanda 19. yüzyıl Osmanlı modernizasyonu içinde önemli bir dönüm noktasıdır. Savaş süresince çok sayıda Avrupalı seyyah, asker, gazeteci ve çeşitlik mesleklerden insan İstanbul'u ziyaret etti ve Osmanlıların Avrupalılarla teması gözle görünür biçimde arttı. Padişah Abdülmecit İngiltere ve Fransa elçiliklerinin balolarına katılarak bu temasları en üst düzeyde temsil etti. Makale savaşın genel etkilerine değil Osmanlı toplumsal yaşamındaki etkilerine yoğunlaşmaktadır. Bu etkiler, günlük yaşam, giyim kuşam, sofra adabı, balolar, kadın erkek ilişkileri ve müslim gayrimüslim ilişkileri gibi birçok alanı kapsamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırım Savaşı, Osmanlı Toplumsal Tarihi, Modernizasyon Tarihi, Askeri Tarih, Osmanlı-Rus Savaşları

Kaynakça

• BOA, HR. SYS. 1030/4, lef 65; 1190/1, lef 3, lef 1; 1928/14, lef 1-2; 1345/41; 1347/18, lef 1, 2 Mart 1854; 1347/18, lef 2; 1347/21; 220/18, 16 Mart 1854, 904/1, lef 125, 904/1, lef 130-131, 14 Mart 1854; 1347/28, lef 2, 21 Mart 1854; 904/1, lef 142, 23 Mart 1854; 904/1, lef 170, 9 Nisan 1854; 1336/3, lef 1, 19 Nisan 1854; 1353/68 lef 1, 12 Eylül 1855; 1353/68, lef 2, 12 Eylül 1855.
• BOA. HR. TO. 420/5, lef 2; 220/30, lef 2; 219/50, 16 Temmuz ve 1 Ağustos 1853; 220/16, 16 Mart 1854.
• BOA. A. M... 15/18, ek 1; BOA. A. MKT. NZD. 88/46; BOA. İ. MMS. 6/213 lef 1.132/5650, 16 Kasım 1855; 3/107, lef 4; 3/107, lef 3, soru 15.
• BOA. İ. DH. 296/18680; BOA İ. MMS. 3/107, lef 6; İ. DH. 290/18239, 5 Şubat 1854; 362/23964, 12 Ekim 1856.
• Candan Badem, Kırım Savaşı ve Osmanlılar, İstanbul: T. İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
• Mehmet Yıldız, “1856 Islahat Fermanına Giden Yolda Meşruiyet Arayışları (Uluslararası Baskılar ve Cizye Sorununa Bulunan Çözümün İslami Temelleri)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, sayı 7, Güz 2002, s. 75-114. Mazbatanın orijinali için bkz. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İ. H. 5875/1.
• Cevdet Paşa, Ma’rûzât, (ed.) Yusuf Halaçoğlu, (İstanbul: Çağrı Yayınevi, 1980), s. 113-115.
• “Zametki i vospominaniya Mihaila Çaykovskago (Sadık-paşi)”, Russkaya Starina XXXV/12, St. Petersburg, Aralık 1904, s. 573.
• Yevgeniy V. Tarle, Krımskaya Voyna, c. 1, (Moskova: İzografus & Eksmo, 2003.
• Ufuk Gülsoy, Osmanlı Gayrimüslimlerinin Askerlik Serüveni, (İstanbul: Simurg, 2000), s. 57-59.
• Yıldız, 1856 Islahat Fermanının Tatbiki ve Tepkiler, yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2003, s. 170.
• Cevdet Paşa, Tezâkir 1-12, ed. Cavid Baysun, (Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1991), s. 67.
• Abdurrahman Şeref, Tarih Söyleşileri (Müsahabe-i Tarihiye), (İstanbul: Sucuoğlu Matbaası, 1980), s. 63.
• Roderic Davison, Reform in the Ottoman Empire 1856-1876, (New York: Gordian Press, 1973), s. 103.
• Y. Hakan Erdem, Osmanlıda Köleliğin Sonu 1800-1909, (İstanbul: Kitap Yayınevi, 2004), s. 124-145.
• Baronne Durand de Fontmagne, Kırım Savaşı Sonrasında İstanbul Günleri, (İstanbul: İstiklal Kitabevi, 2007), s. 309.
• Atwell Lake, A Narrative of the Defence of Kars, (Londra: Richard Bentley, 1857), s. 132.
• Humphrey Sandwith, A Narrative of the Siege of Kars, (Londra: John Murray, 1856), s. 229.
• George Palmer Evelyn, A Diary of the Crimea, (Londra, 1954), s. 54.
• Takvim-i Vekayi (resmi Osmanlı gazetesi), 9 Şaban 1270.
• Papers relative to Military Affairs in Asiatic Turkey and the Defence and Capitulation of Kars. Presented to Both Houses of Parliament by Command of Her Majesty, (Londra: Harrison and Sons, 1856), s. 30.
• Edward Money, Twelve Months with the Bashi-Bazouks, (Londra: Chapman and Hall, 1857), s. 103-105; James H. Skene, With Lord Stratford in the Crimean War, (Londra: Richard Bentley and Son, 1883), s. 49-50.
• James Reid, Crisis of the Ottoman Empire. Prelude to Collapse 1839-1878, (Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2000), s. 274-286.
• Yüksel Çelik, “Tanzimat Devri’nde Rüşvet-Hediye İkilemi ve Bu Alandaki Yolsuzlukları Önleme Çabaları”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 15, İstanbul 2006, s. 49.
• Cengiz Kırlı, “Yolsuzluğun icadı: 1840 Ceza Kanunu, iktidar ve bürokrasi”, Tarih ve Toplum. Yeni Yaklaşımlar, Güz 2006, s. 116.
• Enver Ziya Karal, “Rüşvetin Kaldırılması için Yapılan Teşebbüsler”, Tarih Vesikaları 1, Haziran 1941, s. 57.
• Adolphus Slade, Turkey and the Crimean War. A Narrative of Historical Events, (Londra: Smith, Elder and Co., 1867), s. 199. Türkçesi için bkz. Müşavir Paşa'nın Kırım Harbi Anıları. (çev) Candan Badem, (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012), s. 223.
• Ali Akyıldız, Mümin ve Müsrif Bir Padişah Kızı: Refia Sultan, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998), s. 1-5, 67-74.
• Melek Hanım, Thirty Years in the Harem, (NJ: Gorgias Press, 2005), s. 41. Frederick Stanley Rodkey, “Ottoman Concern about Western Economic Penetration in the Levant, 1849-1856,” Journal of Modern History 30 (4), Aralık 1958, s. 3.