Türkiye’deki Gri Kurt, Canis lupus’un Dağılımı ve Genetik Yapısı

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 2, 585 - 589, 30.06.2024

Burak Ölmez Yasin Demirbaş

https://doi.org/10.29137/umagd.1416917

Öz

Biyolojik çeşitliliği incelemede kullanılan gri kurt (Canis lupus L.), bulunduğu ekosistemde besin piramidinin en üst seviyesinde yer almakta ve yaşamını sürdürebilmek için çok geniş alanlara ve sağlıklı ekosistemlere ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle, şemsiye gösterge tür olarak değerlendirilen gri kurdun başarılı bir şekilde korunması tüm ekosistemin korunması için gereklidir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de koruma altında olan yırtıcı memeli türü gri kurdun dağılımı ve popülasyonlarının genetik yapısı üzerine bugüne kadar gerçekleştirilen bilimsel araştırmaları değerlendirmek ve bu alandaki eksiklikleri ortaya koymaktır. Araştırmalara göre C. lupus’un genellikle 3 ila 5 bireyden oluşan sürüler halinde Türkiye’nin hemen her bölgesinde dağılış gösterdiği ve dağılımın büyük ölçüde yükseklik, av kaynaklarının zenginliği ve insan etkisine bağlı olduğu belirtilmiştir. Gri kurdun Türkiye popülasyonlarının genetik özellikleri, küçük örneklemler üzerinde mitokondriyal DNA (mtDNA) polimorfizmi ve çekirdek DNA (nDNA) lokus çeşitliliği gibi standart moleküler belirteçlere dayalı olarak incelenmiş ve elde edilen sonuçlar Türkiye’de kurdun yüksek genetik varyasyon gösterdiğini ortaya koymuştur. Bununla beraber hâlâ türe ait biyoekolojik ve genetik bilgilerin çok sınırlı olduğu ve türün bugünkü ve gelecekteki durumunu göstermede ve izlemede yetersiz kaldığı belirlenmiştir. Dolayısıyla, bu uç yırtıcı türün yüksek birey sayılarını içeren daha hassas analizlerle ve belirleyici nitelikte araştırma metotlarıyla (modern ekolojik ve moleküler genetik yaklaşımlar gibi) sahada ve laboratuvarda kapsamlı olarak incelenmesini öneriyoruz.

Anahtar Kelimeler

Gri kurt, Canis lupus, popülasyon, dağılım, genetik yapı, Türkiye

Destekleyen Kurum

Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon birimi tarafından desteklenmiştir

Proje Numarası

BAP-2022/114

Teşekkür

Bu çalışma Burak Ölmez’in Yüksek Lisans tezinin bir parçasıdır ve Kırıkkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon birimi tarafından desteklenmiştir (Proje No: BAP-2022/114).

Distribution and Genetic Structure of the Gray Wolf, Canis lupus in Türkiye

Öz

The gray wolf (Canis lupus L.), used to examine biodiversity, is at the top level of the food pyramid in its ecosystem and needs very large areas and healthy ecosystems to survive. Therefore, successful conservation of the gray wolf, which is considered an umbrella indicator species, is essential for the protection of the entire ecosystem. The aim of this study is to evaluate the scientific research carried out to date on the distribution and genetic structure of the populations of the gray wolf, a predatory mammal species under protection in Türkiye, and to reveal the deficiencies in this field. According to research, it has been stated that C. lupus is distributed in almost every region of Türkiye, generally in packs consisting of 3 to 5 individuals, and that the distribution largely depends on altitude, richness of prey resources and human impact. The genetic characteristics of gray wolf populations in Türkiye were examined on small samples based on standard molecular markers such as mitochondrial DNA (mtDNA) polymorphism and nuclear DNA (nDNA) locus diversity, and the findings showed that the wolf in Türkiye has high genetic diversity. However, it has been determined that the bioecological and genetic information about the species is still very limited and is insufficient to show and monitor the current and future status of the species. Therefore, we recommend that this apex predator species be examined comprehensively in the field and in the laboratory, with more sensitive analyzes involving high individual numbers and indicative research methods (such as modern ecological and molecular genetic approaches).

Anahtar Kelimeler

Gray wolf, Canis lupus, population, distribution, genetic structure, Türkiye

Proje Numarası

BAP-2022/114

Kaynakça

• Aksöyek, E., İbiş, O., Özcan, S., Moradi, M. & Tez, C. (2017). DNA barcoding of three species (Canis aureus, Canis lupus and Vulpes vulpes) of Canidae. Mitochondrial DNA Part A, 28 (5), 747–755.
• Ambarli, H., Ertürk, A., & Soyumert, A. (2016). Current status, distribution, and conservation of brown bear (Ursidae) andwild canids (gray wolf, golden jackal, and red fox; Canidae) in Turkey. Turkish Journal of Zoology, 40 (6), 944-956.
• Arslan, Ş., Akyol, A., & Mengüllüoğlu, D. (2021). The comeback of wolves in mid-western Anatolia. Canid Biology & Conservation, 23 (5), 18-19.
• Aslan, İ. (2016). Elâzığ, Erzincan ve Tunceli illerinde yayılış gösteren Canis lupus (Linnaeus, 1758) populasyonlarının kafatası kemiklerinin taksonomik açıdan incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• ASM, Mammal Diversity Database. https://www.mammaldiversity.org. doi 10.5281/zenodo.4139722. Son erişim tarihi: 5 Ocak 2024.
• Ay, E.Y. (2019). Türkiye’deki Canis lupus’un (L., 1758) (Mammalia: Carnivora) Taksonomisi ve Biyoekolojisi. Doktora Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Ay, E.Y., & Albayrak, İ. (2019). On tooth anomalies and the loss of Canis lupus (Mammalia: Carnivora) in Turkey. Turkish Journal of Zoology, 43, 592-597.
• Ay, E.Y., Albayrak, İ., & Kitchener, A.C. (2023). Pelage coloration and hair structure of the grey wolf (Canis lupus) in Turkey. Acta Biologica Turcica, 36 (1), 1-6.
• Boitani, L., Phillips, M., & Jhala, Y. (2023). Canis lupus (amended version of 2018 assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2023: e.T3746A247624660. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2023-1.RLTS.T3746A247624660.en. Accessed on 04 January 2024.
• Buzbaş, E.Ö. (2002). Gri kurtun (Canis lupus) Doğu Trakya yöresindeki aktivitesi, yoğunluğu ve diyeti. Yüksek Lisans Tezi. Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Can, Ö.E. (2001). Kurt (Canis lupus L. 1758) ayı (Ursus arctos L. 1758) ve vaşak (Lynx lynx L. 1758) türlerinin Türkiye'deki son durumları ve etkili koruma programları için öneri. Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Demirbaş, Y., Koca, A. Ö., Pamukoğlu, N., Sert, H., & Suchentrunk, F. (2016). Mitochondrial DNA control region variability of wild boar Sus scrofa with various external phenotypes in Turkey. Turkish Journal of Zoology, 40 (6), 957-971.
• Ertürk, A. (2017). Anadolu Canis lupus L.1758 (kurt) türünün alansal ekolojisi ve populasyon yapısının araştırılması. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gündüz, İ., Demirtaş, S., Silsüpür, M., Özmen, M., Polly P.D., & Bilton, D.T. (2023). Notes from the Anatolian underground: two new mole taxa from Eastern Turkey, together with a revised phylogeny of the genus Talpa (Mammalia: Eulipotyphla: Talpidae). Zoological Journal of the Linnean Society, 199 (3), 567-593. https://doi.org/10.1093/zoolinnean/zlad049
• Gürkan, O.F., Ibis, O., Ozcan, S., Tez, D.C., Gharakhloo, M.M., & Tez, C. (2023). Genetic variation in Zfy final intron region on Y-chromosome of Canis aureus, Canis lupus and Vulpes vulpes and sex determination for samples of three canid species. Turkish Journal of Biodiversity, 6 (1), 1-13. https://doi.org/10.38059/biodiversity.1253563.
• Golenishchev, F. N., Malikov, V. G., Bannikova, A. A., Zykov, A. E., Yiğit, N., & Çolak, E. (2022). Diversity of snow voles of the “nivalis” group (Chionomys, Arvicolinae, Rodentia) in the eastern part of the range with a description of a new species. Russian Journal of Theriology, 21(1), 1-12.
• Harrison, D.L., & Bates, P.J.J. (1991) The Mammals of Arabia. Harrison Zoological Museum, England.
• İbiş, O., Aksöyek, E., Özcan, S., Keten, A., Yorulmaz, T., & Tez, C. (2016). Genetic analysis of the Turkish gray wolf (Canis lupus) based on partial mitochondrial DNA sequences. Vertabrate Zoology, 66 (3), 427-435.
• İlemin, Y. (2014). A camera trapping survey reveals a melanistic grey wolf (Canis lupus) in an unusual habitat in Turkey (Mammalia: Carnivora). Zoology in the Middle East, 60 (1), 1-5. https://doi.org/10.1080/09397140.2014.892299
• Mengüllüoğlu, D., İlaslan, E., Emir, H., & Berger, A. (2019). Diet and wild ungulate preferences of wolves in northwestern Anatolia during winter. PeerJ, 7: e7446 http://doi.org/10.7717/peerj.7446
• Özkurt, Ö. & Bulut Ş. (2020). Türkiye Memelileri. Panama Yayıncılık, Ankara.
• Seyfi, E., Bulut, Ş., & Karataş, A. (2021). Türkiye’nin Tehlike Altındaki memeli Türleri. Doğanın Sesi, 4 (7), 54-72.
• Töke, M. (2023). Bozayı (Ursus arctos) ve kurt (Canis lupus)’un Sakarya’daki populasyonlarının aktivite örüntüsü ve habitat kullanımı. Tüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Vilà, C., Amorim, I. R., Leonard, J. A., Posada, D., Castroviejo, J., Petrucci‐Fonseca, F., ... & Wayne, R. K. (1999). Mitochondrial DNA phylogeography and population history of the grey wolf Canis lupus. Molecular Ecology, 8 (12), 2089-2103. https://doi: 10.1046/j.1365-294x.1999.00825.x