Rekreatif Aktiviteler Açısından Nomofobinin Belirleyicisi Olarak İçsel Boş Zaman Motivasyonu

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 4, 317 - 327, 31.12.2024

Abdulmenaf Korkutata , Elif Kuşlu

https://doi.org/10.18826/useeabd.1575687

Öz

Amaç: Boş zamanda edinilen içsel motivasyon bireyleri çeşitli eylemlere yönlendirebilmektedir. Bu eylemler kimi zaman fayda sağlarken kimi zaman olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Nomofobik eğilimler de bireylerin boş zamanlarında maruz kaldıkları bir problem olarak görülebilir. Bu anlamda yapılan bu araştrmanın amacı, üniversite öğrencilerinde içsel boş zaman motivasyonunun nomofobiye etkisinin incelemesidir.
Yöntem: Bu araştırma ilişkisel tarama modeline uygun olarak tasarlanmış olup rekreatif aktivitelere katılan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinde 2023-2024 eğitim öğretim yılı güz döneminde aktif olarak öğrenim gören öğrenciler arasından, tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen 460 kişilik gönüllü örneklem grubu üzerinden yürütülmüştür. Öğrencilerin tanımlayıcı bilgileri bilgi formu aracılığıyla elde edilirken içsel boş zaman motivasyonu ve nomofobi düzeyleri ölçek aracılığıyla tespit edilmiştir. Buna göre, betimsel analizler SPSS programında değerlendirilmiştir. Ölçüm modelinin güvenirliği ve geçerliliğinin yanı sıra yapısal model analizleri AMOS programında gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: İçsel boş zaman motivasyonunun, işlevsellikte bozulma alt boyutuna %14,3, aşırı kullanım alt boyutuna %13,3 ve iletişim kuramama alt boyutuna %10 etkisinin olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç: Elde edilen sonuçlara göre öğrencilerin içsel boş zaman motivasyonlarının nomofobik eğilimi düşürmede önemli bir parametre olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Boş zaman, İçsel Motivasyon, Nomofobi, Rekreasyon

Teşekkür

Bu araştırma “TÜBİTAK 2209 -A- Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı” kapsamında gerçekleştirilmiştir. TÜBİTAK’a bizlere sağladığı destek için teşekkür ederiz.

Intrinsic Leisure Motivation as a Determinant of Nomophobia in Terms of Recreational Activities

Öz

Aim: Intrinsic Motivation acquired during leisure time can direct individuals toward various actions, some of which yield benefits, while others may result in adverse outcomes. Nomophobic tendencies can be considered a problem individuals face during their leisure time. In this context, the purpose of this study is to examine the effect of Intrinsic leisure motivation on nomophobia among university students.
Method: This research was designed following a correlational survey model and conducted with a voluntary sample group of 460 students actively enrolled during the 2023-2024 academic year's fall semester at Çanakkale Onsekiz Mart University, selected through random sampling. Descriptive information about the students was collected using an information form, while their levels of intrinsic leisure motivation and nomophobia were determined via scales. Descriptive analyses were performed using the SPSS program. Additionally, reliability and validity of the measurement model, as well as structural model analyses, were carried out using the AMOS program.
Results: It was found that intrinsic leisure motivation affects the sub-dimension of functional impairment by 14.3%, the sub-dimension of excessive use by 13.3%, and the sub-dimension of inability to communicate by 10%.
Conclusion: Based on the findings, it can be concluded that intrinsic leisure motivation is a significant parameter in reducing nomophobic tendencies among students.

Anahtar Kelimeler

Leisure, Intrinsic Motivation, Nomophobia, Recreation

Kaynakça

• Adnan M. & Gezgin D.M. (2016). Modern çağın yeni fobisi: üniversite öğrencileri arasında nomofobi prevalansı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 49(1), 141158.
• Arbuckle, J. L. (2011). IBM SPSS Amos 20 user’s guide. Amos Development Corporation, SPSS Inc.
• Arpaci, I. (2019). Culture and nomophobia: The role of vertical versus horizontal collectivism in predicting nomophobia. Information Development, 35(1), 96–106.
• Balcı, Ş. & Koçak, M. C. (2017). Sosyal medya kullanımı ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. 1. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansında sunulan bildiri. İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Balcı, V., Demirtaş, M., Gürbüz, P., İlhan, A., & Ersöz, V. (2002). Ankara’daki üniversite öğrencilerinin boş zaman etkinliklerine katılımlarının araştırılması. 7. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Marmara Üniversitesi, Antalya.
• Barakazı, E. (2021). Boş zaman motivasyonu ve yaşam tatmini ilişkisinde boş zaman tatminin aracılık etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Rekreasyon Yönetimi Anabilim Dalı, Rekreasyon Yönetimi Bilim Dalı, Ankara.
• Bayrakdaroğlu, Y., Şenel, E., Eren, K., Gür, K. & Eleman, S. (2022). Farklı branşlardaki sporcuların pandemi döneminde nomofobi düzeylerinin içsel motivasyona etkisinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(4), 1534-1544.
• Berdida, D. J. E., & Grande, R. A. N. (2023). Nursing students’ nomophobia, social media use, attention, motivation, and academic performance: A structural equation modeling approach. Nurse Education in practice, 70, 103645.
• Bichu, E., & Kumar, N. (2021). Association of level of physical activity in physiotherapy undergraduates with Nomophobia. International Journal of Physical Education, Sports and Health, 8(4), 96-98.
• Brey, E.T. & Lehto Xinran Y. (2007). The relationship between Daily and Vacation Activities. Annals of tourism Research, 34(1)160-180.
• Carroll, B. & Alexandris, K. (1997). Perception of constraints and strength of motivation: Their relationship to recreational sport participation, Journal of Leisure Research, 29(3), 279-299.
• Curren, R. (2010). Aristotle’s educational politics and the Aristotelian renaissance in philosophy of education. Oxford Review of Education, 36(5), 543-559.
• Çomü, (2023). https://ubys.comu.edu.tr/BIP/BusinessIntelligence/Home/Index Erişim Tarihi: 13.11.2023
• Dinç, H., Koca, B. H., Poyraz, A., & Aydemir, K. (2019). Üniversite öğrencilerinin boş zaman anlamlarının incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-9.
• Eryılmaz, S. & Bal, H.T. (2019). Teknoloji bağımlılığı ile rekreasyonel eğilimler arasındaki ilişki: Üniversite öğrencileri üzerinde bir inceleme. Türk turizm araştırmaları dergisi 3(4), 902-919.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gaskin, J., & Lim, J. (2016). Master validity tool. AMOS Plugin: Gaskination's Stat Wiki.
• Gezgin, D. M., Mihci, C. & Gedik, S. (2021). The effect of free time management skills upon smartphone addiction risk in university students. Journal of Education in Science Environment and Health, 7(4), 354-366.
• Glorieux, I. & Van Tienoven, T. P. (2009). Gender en tijds besteding. Verschillen en evolutie in de tijdsbesteding van Belgische vrouwen en mannen (2005, 1999 en 1966). Brussel: Instituut voor de Gelijkheid vanVrouwen en Mannen.
• Gökçe, H. (2008). Serbest zaman doyumunun yaşam doyumu ve sosyo-demografik değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Gumusgul, O. (2018). Investigation of Smartphone Addiction Effect on Recreational and Physical Activity and Educational Success. World Journal of Education, 8(4), 11-17.
• Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM), (Second edition). Sage publications.
• Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M. & Ringle, C. M. (2019). When to Use and How to Report the Results of PLS-SEM. European Business Review, 31(1), 2-24. https://doi.org/10.1108/EBR-11-2018-0203
• Hair, J. F., Sarstedt, M., Hopkins, L., & Kuppelwieser, V. G. (2014). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM): An emerging tool in business research. European Business Review, 26(2), 106-121.
• Himmetoğlu, A. & Ayhan, A. (2021). Sosyal medya kullanım motivasyonu, boş zaman doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi: Akdeniz Üniversitesi Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 1141-1174.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Nobel Yayınevi.
• King, A. C., Hekler, E. B., Grieco, L. A., Winter, S. J., Sheats, J. L., Buman, M. P. & et al. (2013). Harnessing different motivational frames via mobile phones topromote Dailyphysical activity and reduce sedentary behavior in aging adults. PloSone, 8(4), 62613.
• Kline, R. B. (2016). Principles And Practice of Structural Equation Modeling. Methodology In the Social Sciences (4th ed.). New York: The Guilford Press.
• Kula, H. (2023). Rekreasyon ve spor endüstrisi (Ed:Tezcan, E., Kusan, O). Rekreasyonda Güncel Konular ve Yeni Trendler (s: 127-150). Efe Akademik Yayınları.
• Önaç, A. K., Birişçi, T., Gündel, H., Işıkel, N., & Çalışkan, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin rekreasyonel eğilimleri üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55(1), 1-9.
• Özavci, R. (2022). Boş zamanda sıkılma algısının yaşam doyumuna etkisinde mutluluğun aracılık rolü. Doktora Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Özavci, R. (2023). Rekreasyonel perspektiften algılanan stresin boş zaman tatminine etkisi. ROL Spor Bilimleri Dergisi, Özel Sayı, (1), 264-278.
• Özavci, R., & Gözaydın, G. (2022). Rekreasyonel alan kullanımında koronavirüs kaygısının yaşam doyumuna etkisi. Tourism and Recreation, 4(2), 89-94.
• Özdemir, A.S., Ayyıldız Durhan, T., & Karaküçük, S. (2020). İçsel boş zaman motivasyon ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2838-2855.
• Özdemir, A.S., Ayyıldız Durhan, T., Karaküçük, S. (2020). İçsel boş zaman motivasyon ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2838-2855.
• Öztürk, H. (2013). Sanayi Çalışanlarının Rekreaktif Aktivitelere Katılımlarının Örgütsel Bağlılık ve Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi (Gaziantep Uygulaması). Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Pelletier, L. G., Tuson, K. M., Fortier, M. S., Vallerand, R. J., Briere, N. M., Blais, M. R. (1995). Toward a new measure of intrinsic motivation, extrinsic motivation, and motivation in sports: The Sport Motivation Scale (SMS).Journal of sportand Exercise Psychology, 17(1), 35-53.
• Polat, R. (2017). Dijital hastalık olarak nomofobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 164-172.
• Ragheb, M. G. & Merydith, S. P. (2001). Development and validation of a multidimensional scale measuring free time boredom. Leisure Studies, 20(1), 41–59.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78.
• Siddiqi, S. & Memon, Z. A. (2016). Internet addiction ımpacts on time management that results in poor academic performance. International Conference on Frontiers of Information Technology (FIT), 63-68.
• Spitzer, M. (2015). M-Learning? When it comes to learning, smartphones are aliability, not an asset. Trends in Neuroscience & Education, 4, 87–89.
• Şahin, M. (2021). Üniversite Öğrencilerinin Nomofobi Düzeylerinin İncelenmesi. Atlas Journal, 7(37), 1262-1270.
• Tarhan, K. N., Tutgun Ünal, A., Doğan, N., Kurt, A. S., Muradi, P., … Ayyıldız, Y. (2022). Üsküdar Nomofobi Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Current Research and Reviews in Psychology and Psychiatry, 2(2), 112- 135.
• Tran, D. (2016). Classifying nomophobia as smart-phone addiction disorder. UC Merced Undergraduate Research Journal, 9(1), 1-22.
• Tütüncü, Ö., Aydın, İ., Küçükusta, D., Avcı, N., Taş, İ. (2011). Üniversite öğrencilerinin rekreasyon faaliyetlerine katılımını etkileyen unsurların analizi. Spor Bilimleri Dergisi, 22(2), 69-83.
• Vurgun, T. (2019). Yerel yönetimlerin rekreasyon hizmetlerine yerel halkın algısının belirlenmesine yönelik bir araştırma: Altındağ örneği. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rekreasyon Yönetimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Weissinger, E. & Bandalos, D. L. (1995). Development, reliability and validity of a scale to measure intrinsic motivation in leisure. Journal of leisure Research, 27(4), 379-400.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
• Yurcu, G., Kasalak, M. A. & Akınc, Z. (2018). Turistlerin boş zaman motivasyonunu ve tatminini etkileyen faktörler: Beldibi örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 517-536.