31 MART İSYANI’NDAN BİR OLAY İNCELEMESİ: ASÂR-I TEVFİK ZIRHLISI KOMUTANI ALİ KABULÎ BEY'İN ÖLDÜRÜLMESİ

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1 - Aralık, 71 - 84, 31.12.2017

Sıddık Yıldız

Öz

31 Mart
İsyanı, Osmanlı Devleti’nin son devrinde görmüş olduğu en büyük isyanlardan
biridir. Bu isyan, II. Meşrutiyetin ilanı ile başlayan, İttihat ve Terakki
Cemiyeti’nin devlete hâkim olma sürecinde önemli adımlarından biri
sayılmaktadır. 31 Mart hadiseleri içerisinde, Asâr-ı Tevfik Zırhlısı Kumandanı
Ali Kabuli Bey’in öldürülmesi, bize isyana katılan Osmanlı askerlerinin psikolojisini
değerlendirme fırsatı vermektedir. Katil hadisesinin vukua geliş şekli bu
değerlendirmeyi yapmak açısından önemlidir. Bu yazı, komuta ettiği zırhlı ile Yıldız
Sarayını topa tutacağı iddiası üzerine askerler tarafından yakalanan bir
Osmanlı kumandanının öldürülmesini, hatıralara dayanarak anlatmaktadır. Herhangi
bir tahkikat ve mahkeme yapılmadan cereyan eden bu hadise, üzerindeki şüpheler
yanında Padişahın tavrına rağmen gerçekleştirilmesi yönleriyle daha da ilginç
hal almaktadır.      

Anahtar Kelimeler

Ali Kabuli Bey, 31 Mart İsyanı, Asar-ı Tevfik

Kaynakça

• ALİ CEVAT, İkinci Meşrutiyetin İlânı ve Otuz Bir Mart Hadisesi; II. Sultan II. Abdülhamid’in Son Mabeyn Başkâtibi Ali Cevat Bey’in Fezlekesi, (Haz.: Faik Reişt Unat), TTK Yay., Ankara, 1991. AHMET REFİK, 11 Nisan İnkılabı, İstanbul, 1325. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Fon Kodu: ZB, Dosya: 314, Gömlek: 70, Tarih: 4 Nisan 1325. BOA, Fon Kodu: DH.EUM.THR…, Dosya No:41,Gömlek No:39. BOA, Fon Kodu: DH-MUİ, Dosya No: 108–2 Gömlek No: 2. BOA, Fon Kodu: ZB, Gömlek No: 26, Dosya No: 496, Tarih: 22/Ha/1325. BAYAR, Celal, Ben De Yazdım; Milli Mücadeleye Gidiş, C. I, 2. Baskı, Baha Matbaası, İstanbul, 1967. BAYDAR, Mustafa, “31 Mart’tan Korkunç Bir Tablo”, Cumhuriyet Gazetesi, 13 Nisan 1970. BİRİNCİ, Ali, “31 Mart Vak’ası’nın Bir Yorumu”, Genel Türk Tarihi, C. VII, Yeni Türkiye Yayınlar, 1999. (s. 381–414). ÇABUK, Vahit, Osmanlı Siyasi Tarihinde Sultan II. Abdülhamid, Emre Yayınlar, İstanbul, (t.y). DANİŞMEND, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. IV, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1955. GÜRESİN, Ecvet, 31 Mart İsyanı, Habora Kitabevi Yay., İstanbul, 1969. İKDAM GAZETESİ, Nu: 5355, 22 Nisan 1909. KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. IX, TTK Yay., Ankara, 1999. KURAN, Ahmet Bedevi, Harbiye Mektebinde Hürriyet Mücadelesi, Çeltüt Matbaası, İstanbul, (t.y). KURAN, Ahmed Bedevi, Osmanlı İmparatorluğunda İnkılâp Hareketleri ve Milli Mücadele, Çeltüt Matbaası, İstanbul, 1959. MC CULLAGH, Francis, Abdülhamid’in Düşüşü, (Çev: Nihal Önol), İstanbul Kitaplığı, İstanbul, 1990. MEVLANZADE RİFAT, 31 Mart Bir İhtilalin Hikâyesi, (Haz.: Berîre Ülgenci) Pınar Yay., İstanbul, 1996. MÜFTÜOĞLU, Mustafa, İstanbul’a Yürüyen Ordu, 31 Mart’ın Perde Arkası, Başak Yay., İstanbul, 2005. NECEFZADE, Yakup Kenan, Sultan İkinci Abdülhamid ve İttihat – ü – Terakki, İttimad Yayınevi, İstanbul, 1967. OSMANOĞLU, Ayşe, Babam Sultan Sultan II. Abdülhamid (Hâtıralarım), Selçuk Yay., Ankara, 1984. ÖZÇELİK, Halis, “31 Mart Vak’asını Biz Çıkardık”, (Haz.: İlhan Tarsus), Tercüman, 1955. Son Vak’anüvis Abdurrahman Şeref Efendi Tarihi; II. Meşrutiyet Olayları (1908-1909), (Haz.: Bayram Kodaman-Mehmet Ali Ünal), TTK Yay., Ankara, 1999. SÖNMEZ, Selim, Bediüzzaman Said Nursi'nin 31 Mart Olayı’ndaki Tavrı, Köprü Dergisi, Sayı: 78. TÜRKMEN, Zekeriya, Osmanlı Meşrutiyetinde Ordu – Siyaset Çatışması, İrfan Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul, 1999. YALMAN, Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, C. I, Rey Yay., İstanbul, 1970. YUNUS NADİ, İhtilal ve İnkılab-i Osmanî, Dersaadet, İstanbul, 1325.