Determination of Grain Yield and Some Quality Traits of Some Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes in Diyarbakır Ecological Conditions

Yıl 2013, Cilt: 23 Sayı: 3, 199 - 208, 01.09.2013

Y. Doğan E. Kendal

Öz

This study was conducted to determine grain yield and grain performance of 25 different bread wheat varieties and lines in Diyarbakır ecological conditions in 2004-2005 and 2005-2006 winter plant growth seasons. Experiments were carried out in randomized complete block design with three replications. In the experiment; plant height (cm), heading time, grain yield (kg ha), thousand kernel weight (g), hectoliter weight (kg) and protein ratio (%) were examined. It was found out that grain yield ranged between 5145 and 8209 kg ha. The highest grain yield was obtained from the genotype 18, while the lowest grain yield was obtained from the genotype 3 (5145 kg ha). In terms of hectoliter weight, a quality factor, the highest value was obtained from the genotypes 19 and 24 (81.8 kg) while the highest protein content (11.9 %) was obtained from the genotype 1. According to the results of this study, it was seen that some genotypes (9, 17, 18, 19 and 24) obtained from abroad were found to be promising in terms of yield and quality characters.

Anahtar Kelimeler

Bread Wheat, Genotype, Quality, Yield

Diyarbakır Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Tane Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışma, 25 farklı ekmeklik buğday hat ve çeşitlerin verim ve kalite yönünden Diyarbakır ekolojik koşullarındaki performansları incelenmek üzere 2004-2005 ve 2005-2006 üretim sezonlarında yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak gerçekleştirilmiştir. Denemede bitki boyu (cm), başaklanma süresi (gün), dekara tane verimi (kg), bin tane ağırlığı (g), hektolitre ağırlığı (kg) ve protein oranı (%) incelenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgularda dekara tane verimi 514.5-820.9 kg/daarasında değişmiş olup, en yüksek tane verimi 18 nolu genotipten, en düşük tane verimi ise 3 nolu genotipten (514.5 kg/da) elde edilmiştir. Kalite faktörü olan hektolitre ağırlığı bakımından en yüksek ortalama değer 81.8 kg ile 19 ve 24 nolu genotiplerden, protein oranı ise % 11.9 ile 1 nolu genotipten elde edilmiştir. Bu çalışmanın sonuçlarına göre yurt dışından temin edilen genotiplerin (9, 17, 18, 19 ve 24) parsel tane verimi bakımında ümitvar olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik Buğday, Genotip, Kalite, Verim

Kaynakça

• Akman Z, Yılmaz F, Karadoğan T. ve Çarkçı K (1999). Isparta ekolojik koşullarına uygun yüksek Verimli buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana, Cilt I, 366-371.
• Aktar M (2011). Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde verim ve kalite özelliklerinin incelenerek çanakkale yöresine uygun olanların belirlenmesi. Yüksek lisans tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı
• Anıl H (2000). Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde verim, verim unsurları ve kalite kriterlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi. O.M.Ü. Fen Bil. Enst. Samsun.
• Anonim (1969). American Assosciation of Cereal Chemists, Cereal Laboratory Methods (7. Baskı) A.A.C.C., Inc. St. Paul. Minnesota.
• Anonim (2008). Ülkesel Serin İklim Tahılları Araştırma Projesi. 2008 Yılı Araştırma Projeleri Raporu. Diyarbakır.
• Anonim (2010). Diyarbakır Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları.
• Anonim (2012). Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www.tuik. gov.tr/(Erişim;05/12/2012)
• Atlı A (1999). Buğday ve Ürünleri Kalitesi. Orta Anadolu’da hububat tarımının sorunları ve yolları sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, 498-506. +Austin R.B., 1987. Some Crop Characteristics of Wheat and Their Influence on Yield and Water Use. Proceed of an Int. Workshop. 321-336, 27-31.
• Aydın N, E Tugay, MA Sakin, S Gökmen (1999). Tokat Kazova koşullarında makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, s. 621-625. Konya.
• Aydın N, HO Bayramoğlu, Z Mut, H Özcan (2005). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının Karadeniz koşullarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. AÜZF Tarım Bilimleri Dergisi, 11(3): 257–262.
• Aydoğan S, M Şahin, MA Göçmen Akçacık, S Taner, (2008). Konya şartlarına uygun ekmeklik buğday genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi (2008) 1: 1–6.
• Başer N, İ Öztürk, R Avcı, T Kahraman (2001). Trakya Bölgesi’nde yetiştirilen buğday çeşitlerinin verim, kalite ve diğer bazı özellikleri ile buğday tarımının önemli sorunları. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül, Tekirdağ, 1: 63-68.
• Bohac J, L Cermin (1969). A Study of the Correlation Between Factors Determining the Productivity of Wheat Ears. Plant Breed. Abs., 39(1), 58.
• Çölkesen M, A Öktem, N Eren, T Yağbasanlar, H Özkan (1993). Çukurova ve Harran Ovası koşullarına uygun ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin saptanması üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi 25–29 Nisan 1994, İzmir, Cilt I, s. 18–21.
• Doğan R, N Yürür (1992). Bursa yöresinde yetiştirilen buğday çeşitlerinin verim komponentleri yönünden değerlendirilmesi. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Dergisi, 9:37-46.
• Doğan Y, Kendal E (2012). Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2012, 29(1), 113-121
• Dokuyucu T, Akkaya A, Nacar A, İspir B (1997). Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğdayların verim, verim unsurları ve fenolojik özelliklerinin incelenmesi. Türkiye II. Tarla bitkileri kongesi, 22-25 Eylül, 16-20, Samsun.
• Dokuyucu T, L Cesurer, A Akaya (1999). bazı ekmeklik buğday genotiplerinin Kahramanmaraş koşullarında verim ve verim unsurlarının incelenmesi, Türkiye 3.Tarla Bitkileri Kongresi, Adana, 127-132.
• Düzgüne O, T Kesici, O Kavuncu, F Gürbüz (1987). Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları-H). Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 1021, Ders Kitabı: 295. Ankara, 38
• Edwards LH, Ketata H, EL Smith (1976). Gene action of heading-date, plant height and other characters in two winter wheat crosses. Crop.Sci., 16. 275- 277.
• Feil B, (1992). Breeding Progress in Small Grain Cereals. A Comparison of Old and Modern Cultivars. Plant Breeding, 108:1-11.
• Genç I, AC Ülger, T Yağbasanlar, Y Kırtok, M Topal (1988). Çukurova koşullarında tritikale, buğday ve arpanın verim ve verim öğeleri üzerinde kıyaslamalı bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi 3(2): 1-14.
• Genç İ, T Yağbasanlar, H Özkan, M Kılınç (1993). Şeçilmiş bazı makarnalık buğday hatlarının Güneydoğu Anadolu Bölgesi sulu koşullarına adaptasyonu üzerinde araştırmalar. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu. s: 261–272, Ankara.
• Gençtan T, N Sağlam (1987). Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, 171-183, 6-9 Ekim, Bursa.
• Güler M, Akbay G (2000). Ekmeklik buğday (triticum aestivum l.)’da sulama ve azotlu gübrelemenin protein verimine etkileri Turk J. Agric. For. 24 (2000) 317–325 TÜBITAK
• Kahraman T, R Avcı, İ Öztürk (2008). “Islah çalışmaları sonucu geliştirilen bazı ekmeklik buğday hatlarının tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Ülkesel Tahıl Sempozyumu, 2-5 Haziran 2008, KONYA.
• Kaydan D, M Yağmur (2008). Van ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi 2008, 14 (4) 350-358 Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi.
• Kendal E, Tekdal S, Altikat A, Aktaş H, Karaman M (2011). Rusya orijinli bazı yazlık ekmeklik buğday çeşitlerinin Güneydoğu Anadolu Bölgesi sulu koşullarında uyum kabiliyetlerinin belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı 27-30 Nisan, 2011 Eskişehir. Kettlewell PS, Griffiths MW, Hocking TJ, Wallington DJ (1998). Dependence of wheat dough extensibility on flour sulphur and nitrogen concentrations and the influence of foliar appliedsulphur and nitrogen fertilizers. Journal Cereal Science, 28: 15-23.
• Kırtok Y, İ Genç, T Yağbasanlar, M Çölkesen, M Kılınç (1988). Tescilli bazı ekmeklik (T. aestivum L.) ve makarnalık (T. durum desf.) buğday çeşitlerinin Çukurova koşullarında başlıca tarımsal karakterleri üzerinde çalışmalar. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (3): 96–105.
• Kün E (1996). Tahıllar-I (Serin İklim Tahılları). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 1451, Ankara.
• Knott DR, B Talukdar (1971). Increasing seed weight wheat yield and ıt’s effects on yield components and quality. Crop Sci., 11(2), 280-283.
• Malek MA, S Borojevic (1981). Genetic Analysis of Yield Components in Wheat. Genetica., Vol: 13-1. 33Mut Z, N Aydın, H Özcan, HO Bayramoğlu (2005). Orta Karadeniz Bölgesi’nde ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOP Üniversitesi Zir. Fak. Dergisi, 22 (2): 85-93.
• Olugbemi LB, Austin RB, Binghan J (1976). Effects of awns on the photosynthesis and yield of wheat (triticum avestium) Ann. Appl. Biol 84: 241-250.
• Olgun M, T Yıldırım, F Partigöç (1999). Doğu Anadolu Bölgesi'nde bazı buğday çeşitlerine ait çeşitli özelliklerin belirlenmesi. Orta Anadolu'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu: 612-615. 8- 11 Haziran 1999, Konya.
• Özberk İ, F Özberk (1993). Makarnalık buğdayda verim komponentleri ve verim arasındaki ilişkiler. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu, s: 275–285.
• Özkaya H, B Kahveci (1990). Tahıl ve Ürünleri Analiz Yöntemleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 14, Ankara.
• Özkaya H (1992). Temel Gıdamız Ekmek. Bilim ve Teknik, 25 (291), 43-45.
• Öztürk A, A Akkaya (1996). Kışlık buğday genotiplerinde tane verim unsurları ve fonolojik dönemler üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(2): 187–202.
• Rizwan A, AS Khan (2000). Estimation of general and spesific combining ability in a 5 x5 diallel cross of wheat (t aestivum l.). Pakistan Journal of Biological Sciences., Vol: 3/5. 896-897.
• Sade B, Topal A, Soylu S (1999). Konya sulu koşullarında yetiştirilebilecek makarnalık buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, 91-96, 8-11 Haziran, Konya.
• Sharma RC (1992). Analysis of phytomass yield and wheat , Agronomy Journal, 84:926-929.
• Smith GP, MJ Googing (1999). Models of Wheat Grain Quality Considering Climate, Cultivar and Nitrogen Effects. Agricultural and Forest Meteorology, 94 (1): 86-93.
• Şener O, Kılınç M, Yağbasanlar T, Gözübenli H, Karadavut U (1997). Hatay koşullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum L. em thell) ve makarnalık buğday (Triticum durum desf) çeşit vehatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 1-5, 22 – 25 Eylül, Samsun.
• Thorne GN (1966). Physiological Aspects of Grain Yield in Cereals. Growth of Cereals and Grasses. Batter Worths., 88-106.
• Tosun M, Demir İ, Yüce S, C Sever (1997). Buğdayda proteinin kalıtımı. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. Samsun., 22-25 Eylül, 61-65.
• Ünal S (2002). Buğdayda kalitenin önemi ve belirlenmesinde kullanılan yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi., Gaziantep. 3-4 Ekim 2002. 25-37.
• Whitman CE, Haffield JL, Reginato RJ (1985). Effect of slope position on the micro climate growth and yield of Barley. Agron. J. 77:663-669.
• Yağdı K, HR Ekingen (1995). Beş ekmeklik buğday çeşidinin diallel melez döllerinde bazı agronomik özelliklerin kalıtımı. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi., 11: 81-93.
• Yağdı K (2004). Bursa koşullarında geliştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bazı kalite özelliklerinin araştırılması Uludağ. Üniversitesi. Ziraat. Fakültesi. Dergisi., (2004) 18(1): 11-23
• Yürür N, O Tosun, D Eser, HH Geçit (1981). Buğdayda Anasap Verimi İle Bazı Karakterler Arasındaki İlişkiler. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 755:443.
• Yürür N (1998). Serin İklim Tahılları-1. Uludağ Üniversitesi Yayınları., Yayın No:7, Bursa.