Bazı Sırık Fasulye Genotiplerinin Bakla Özellikleri ve Bakla Kalitesi Yönünden Varyasyonun Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 127 - 135, 29.03.2019

Nur Kobal Bekar , Necdettin Sağlam , Ahmet Balkaya

https://doi.org/10.29133/yyutbd.502836

Cited By: 1

Öz

Taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.)
protein, vitamin, diyet lif ve mineral maddeler yönünden zengin, kalorisi
oldukça düşük olan ve dengeli beslenmede önemli bir yeri bulunan bir sebze
türüdür. Taze fasulye yetiştiriciliğinde, kullanılan çeşitlere bağlı olarak
bakla kalitesi yönünden belirgin düzeylerde fenotipik farklılıklar
bulunmaktadır. Bu araştırma ile ülkemizin farklı lokasyonlarından toplanan taze
fasulye gen kaynaklarının fiziksel ve kimyasal kalite özellikleri yönünden
değerlendirilmesi ve elde edilen sonuçlara göre gelecekte fonksiyonel gıda
olarak kalite ıslahı programlarının oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışmada, tip
3 formunda (sarılıcı), fasulye mozaik virüsüne (BCMV)
dayanıklı ve verim kriterleri yönünden öne çıkmış olan 20 adet nitelikli taze
fasulye genotipi yer almıştır. Taze fasulye hatlarına ait baklalarda fiziksel özellikler ve kimyasal
özellikler incelenmiştir. Araştırma sonucunda; taze fasulye genotiplerinin
bakla uzunluğu, bakla genişliği, bakla kalınlığı, bakla rengi, yüzeyi ve
parlaklık yönünden yüksek düzeyde fenotipik çeşitlilik gösterdikleri
belirlenmiştir. Temel Bileşen Analizi (TBA)
sonuçlarına göre, toplam varyasyonun %75.44 olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç,
fasulye genotiplerinin bakla kalite özellikleri yönünden yüksek oranda genetik
varyabiliteye sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca, verilere Cluster (küme)
analizi de uygulanmış ve taze fasulye genotiplerinin iki grup ve 5 alt grup
içerisinde kümelendiği tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları, gelecekte taze
fasulyenin fonksiyonel gıda olarak değerlendirilmesi ve bakla kalite
özellikleri yönünden oluşan varyasyondan yararlanılarak bakla kalitesi yönünden
üstün özelliklere sahip yeni çeşitlerin geliştirilmesi yönünden büyük önem
taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Taze fasulye, Genotip, Fonksiyonel gıda, Kalite

Evaluation of Variation of in terms of Pod Quality and Pod Traits of Some Snap Bean Genotypes

Öz

Green
bean (Phaseolus vulgaris L.) is a
type of vegetable that have an important place in a balanced diet with the low
calories and rich content of protein, vitamins, dietary fibre and mineral
substances. Depending on the varieties used in the cultivation of green beans,
there are significant differences in terms of pod quality. The aim of this
study is to evaluate the physical and chemical quality characteristics of fresh
bean gene sources collected from different locations in Turkey and to establish
quality breeding programs as functional food in the future according to the
results. In the study, 20 qualified green bean genotypes which are type 3 form
(pole), resistant to bean common mosaic virus (BCMV) and prominent with their
yield used as material. Physical and
chemical properties and quality elements were examined in the pole green beans.
As a result of the study, it has been determined that the green bean genotypes
exhibit significant phenotypic variation in terms of pod length, pod width, pod
thickness, pod colour, surface and brightness. According to the Principle
Component Analysis (PCA), results based on sixteen variables, the total
variation was determined as 75.44%. This result shows that green bean genotypes
have a high genetic variability in terms of pod quality characteristics.
Cluster analysis was also applied to the data and it was determined that bean
genotypes were clustered in two groups and 5 subgroups. The results of the
study are of great importance in terms of developing new varieties with
superior properties in terms of quality of the pods by utilizing the variation
of beans as functional food in the future and the variation in pod quality
characteristics.

Anahtar Kelimeler

Genotype, Functional food, Quality, Snap bean

Kaynakça

• Apan H (1988). Çarşamba İlçesinin Sebzecilik Durumu ve Geliştirme İmkânları. O.M.Ü Yayınları No:29. Samsun.
• Balkaya A, Özcan M (1997). Sebzelerde kalite ve kaliteyi etkileyen faktörler. Bahçe Ürünlerinin Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu (21-24 Ekim 1997), Yalova, 295-302.
• Balkaya A (1999). Karadeniz Bölgesindeki Taze Fasulye (Phaseolus Vulgaris) Gen Kaynaklarının Toplanması. Fenolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Taze Tüketime Uygun Tiplerin Teksel Seleksiyon Yöntemi İle Seçimi Üzerinde Araştırmalar. (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi.
• Baklaya A, Yanmaz R (2003). Bazı Taze Fasulye Çeşit Adayları ile Ticari Çeşitlerin Morfolojik Özellikler Ve Protein Markörler Yoluyla Tanımlanmaları. Tarım Bilimleri Dergisi 2003. 9 (2) 182-188.
• Balkaya A, Demir E (2003). The Effect of Growing Bag Culture on Yield, Earliness and Quality Characteristics in Snap Bean Growing Under Unheated Glasshouse During Late Autumn Season. Biological Sci. 3 (12): 1084-1094.
• Balkaya A, Yanmaz R, Apaydın A, Kar H (2005). Morphological characterization of white head cabbage (Brassica oleracea var. capitata subvar. alba) genotypes in Turkey. New Zealand Journal of
• Balkaya A, Ergun A (2008). Diversity and use of pinto bean (Phaseolus vulgaris) populations from Samsun. Turkey. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 36: 189–197.
• Balkaya A, Yanmaz R, Özbakır M (2009). Evaluation of variation in seed characters of Turkish winter squash (Cucurbita maxima) populations. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science 37: 167-178.
• Balkaya A, Özbakır M, Karaağaç O (2010). Karadeniz Bölgesinden toplanan balkabağı (Cucurbita moschata Duch.) populasyonlarının karakterizasyonu ve meyve özelliklerindeki varyasyonun değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 16(1).
• Baş T, Koludar J, Caymazer Z (1991). Fasulye Araştırmaları Projesi (Ege Dilimi). TAGEM projesi. 1991 Yılı Gelişme Raporu.
• Bliss FA (1981). Utilization of vegetable germplasm. Hortscience 16(2): 129-132.
• Çiftçi Y, Şehirali S (1984). Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde değişik özelliklerin fenotipik ve genotipik farklılıklarının saptanması. Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enst. Yayın No:4. Ankara.
• Ekinci AS (1939). Türkiye fasulye soy ve çeşitlerinin sistematik ve morfolojik tetkiki ve standartizasyonuna başlamak için ilk mesai. T.C. Yüksek Ziraat Enst.Çalışmaları
• Ekincialp A, Şensoy S (2013). Van Gölü Havzası Fasulye Genotiplerinin Bazı Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 23(2): 102-111.
• Anonim (2016). Faostat. Statistic Database. URL: Http:// www.Faostat. Fao.Org/ [Ziyaret Tarihi:16.02.2018].
• Işık R (2012). Bazı taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Jeffers JNR (1967). Two cases studies in the application of principal component analysis. Applied Statistics 16: 225-236.
• Kaçar O, Çakmak F, Çöplü N, Azkan N (2004). Bursa koşullarında bazı kuru fasulye çeşitlerinde (Phaseolus vulgaris L.) bakteri aşılama ve değişik azot dozlarının verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi. Uludağ. Üniversitesi. Ziraat. Fakültesi. Dergisi. 18 (1): 207-218.
• Karaağaç O (2006). Bafra Kırmızı Biber Gen Kaynaklarının (Capsicum annuum var. Conoides Mill). Karakterizasyonu Ve Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Tezi. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Karaağaç O, Balkaya A, Yaşa Kafkas N (2018). Karpuzda (Citrullus lanatus) meyve kalitesi ve aroma özellikleri üzerine anaçların etkisi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 33 (2), 92-104.
• Leonardi C, Kyriacou M, Gisbert C, Oztekin GB, Mourão I, Rouphael Y (2017). Quality of grafted vegetables. In: Vegetable Grafting: Principles and Practices. Eds. G. Colla, F. Pérez-Alfocea and D. Schwarz. CAB International, Oxfordshire, UK, 216-244.
• Madakbaş SY, Kar H, Küçükomuzlu B (2004). Çarşamba Ovası’nda Bazı Bodur Taze Fasulyelerin Adaptasyonu. Tokat Gaziosmanpaşa Üniv. Ziraat Fak. Der., 21(2), 1-6.
• Madakbaş SY, Özçelik H, Ergin M (2006). Çarşamba Ova’sında bodur taze fasulye populasyonlarından belirlenmiş olan hatlar arasındaki farklılıkların belirlenmesi. Harran Üniversitesi. Ziraat Fakültesi Dergisi .10 (3/4):71-77.
• Miklas PN, Kelly JD, Beebe SE, Blair MW (2006). Common bean breeding for resistance against biotic and abiotic stresses: from classical to MAS breeding. Euphytica. 147: 105-131.
• Mohammadi SA, Prasanna BM (2003). Analysis of genetic diversity in crop plants- Salient statistical tools and considerations. Crop Science 43: 1235- 1248.
• Önder M, Sade A (1996). “Yunus-90” Bodur kuru Fasulye Çeşidinde Farklı Bitki Sıklıklarının Dane Verimi ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri. S.Ü.Ziraat Fakültesi Dergisi. 9(11): 71-82.
• Rohlf FJ (1993). Numerical Taxonomy and Multivariate Analysis System. Exeter Software. Dept. Of Ecology and Evolution. State University of New York
• Anonim (2017). Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri. URL: Http://Tuik.Gov.Tr/ [Ziyaret Tarihi.14.02.2018].
• Türkeş T (1990). Selection breeding of şeker. Boncuk Ayşe. Karaayşe ve ferasetsiz green bean populations. (in Turkish). Result Reports. TAV Publishing. Yalova.Turkey.
• Sağlam SF, Balkaya A (2013). Samsun İli Nebyan Fasulyesi (Phaseolus Vulgaris Var. Communis) Populasyonlarının Karakterizasyonu, Türkiye V. Organik Tarım Sempozyumu, Samsun.
• Salles C, Preedy VR, Watson RR (2008). Tomato and Flavour. Tomatoes and Tomato Products: Nutritional, Medicinal and Therapeutic Properties, 85.
• Yanmaz R (2010). Pratik Sebze Yetiştiriciliği 7. Taze Fasulye Yetiştiriciliği. Ankara Üniversitesi Basımevi, 8 s.
• Yıldırım M (1985). Popülasyon Genetiği II. Ege Üniversitesi. Ziraat Fakültesi. Ders Kitabı. 236 s.
• Zeytun A (1988). Çarşamba Ovasında Yetiştirilen Fasulye Çeşitlerinin Fenolojik ve Morfolojik Karakterlerinin Tespiti Üzerine Bir Araştırma. OMÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Samsun.