Kültür Mantarı (Agaricus Bisporus (L.) Sing) Yetiştiriciliğinde Kırmızı Antepfıstığı Kabuğu Kompostunun Kullanılabilirliği

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 37, 26.01.2021

Seda Taş , Hüseyin Tekin İbrahim Halil Kılıç

Öz

Endüstriyel ve tarımsal atıklar üzerinde yetişebilen birçok mantar türü, atıkların değerlendirilmesinde ve doğaya geri dönüştürülmelerinde önemli rol oynamaktadır. Ülkemizin Güneydoğu Anadolu bölgesinde yetişen antepfıstığı (Pistacia vera), bölgenin çok önemli bir geçim kaynağını oluşturmaktadır. Antepfıstığının işlenmesi sonucunda yaklaşık her yıl 20.000 ton dış kabuk (ekzokarp) tarımsal sanayi atığı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu atıklar önemli bir çevre kirliliği kaynağını oluşturmaktadır. Ancak bu atıklar kozmetik ve medikal endüstrisi için önemli organik bileşiklere sahiptir. Atık antepfıstığı kabuklarının zengin bileşiklerinin değerlendirilmesi, hem çevre kirliliğinin bertaraf edecek hem de yeni bir kazanç kaynağı olacaktır. Bu amaçla atık kabukların fermentasyonuyla kültür mantarı kompostu elde edilmiştir. Elde edilen kompostlara farklı oranlarda fıstık kabuğu (%100 kültür mantarı kompostu/ %75 kültür mantarı kompostu- %25 fermente antepfıstığı kabuğu/ %50 kültür mantarı kompostu- %50 fermente antepfıstığı kabuğu/ %75 fermente antepfıstığı kabuğu- %25 kültür mantarı kompostu/ %100 fermente antepfıstığı kabuğu) karıştırılmış ve kültür mantarı üretimi gerçekleştirilmiştir. Karıştırma yöntemi ile misel ekilmiş Agaricus bisporus mantarı yetiştirilmiştir. Çalışma sonucunda yetiştirilen mantarlar analiz edilerek değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda, %25 oranında fermente antepfıstığı kabuğu içeren uygulamanın kültür mantarı yetiştiriciliğinde kullanılabileceği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antepfıstığı kabuğu, Kompost, Kültür mantarı yetiştiriciliği

Kaynakça

• [1]. Kurt, R. Karayılmazlar, S. (2019). Türkiye mantar üretimi ve ARIMA (Box- Jenkins) ile projeksiyonu. Ormancılık Araştırma Dergisi Turkish Journal ofForestry Research. 6(1), 72-76.
• [2]. Çolakoğlu, B. (2018). Tarımsal atıkların alternatif kullanım alanları Uygulamasunda üretici eğilimleri. Namık Kemal Üniversitesi. Fen Bilimleri enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• [3]. Akırmak, E. (2010). Tarımsal Atık Şeker Pancarı Küspesi İle Sürekli Çalışan Dolgulu Kolonda Teklifi Ve İkili Boyarmadde Ve Metal Gideriminin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• [4]. Bilgin, S., Ertekin, C., Kürklü, A. (2013). Alternatif yakıt olarak sera bitki atığı briketlerinin yakılması ve baca gazı emisyon değerlerinin belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 26(1), 11-17.
• [5]. Ramírez-García, R., Gohil, N., Singh, V. (2019). Recent advances, challenges, and opportunities in bioremediation of hazardous materials. Elsevier, In Phytomanagement of Polluted Sites. 21(1),517-568.
• [6]. Demiral, I., Gülmezoğlu-Atilgan, G., Şengöz, S. (2008). Production of bioful from soft Shell of pistachio (Pistacia vera L.).Chemical Engineering Communications. 196 (1-2), 104-115.
• [7].Abolhasani, A., Barzegar, M., Sahari, M.A.(2008).Effect of gamma irradiation on the extract. Radiation Physics and Chemistry. (114), 373-378. [8]. TÜİK (2019). Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/VeriTabanlari.do?vt_id=28&ust_id=null. 09.12.2019.
• [9]Özay, Y. (2014). Antep fıstığı kabuklarının sıvılaştırma koşullarının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı. Mersin.
• [10]. Barut, D. (2019). Antepfıstığı (Pistacia vera L.) Yumuşak Dış Kabuğunun Kimyasal Bileşimi ve Antioksidan Potansiyelinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep, 43-54.
• [11]. Newman, D. J., Cragg, G. M. (2007). Natural products as sources of new drugs over the last 25 years. Journal of natural products. 70(3), 461-477.
• [12]. Koyuncu, I. (2018). Evaluation of anticancer, antioxidant activity and phenolic compounds of Artemisia absinthium L. Extract. Cellular and molecular biology (Noisy-le-Grand, France). 64(3), 25-34.
• [13]. Alma, M. H., Nitz, S., Kollmannsberger, H., Digrak, M., Efe, F. T., ve Yilmaz, N. (2004). Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oils from the gum of Turkish pistachio (Pistacia vera L.). Journal of agricultural and food chemistry. 52(12), 3911-3914.
• [14]. Giner-Larza, E. M., Máñez, S., Giner, R. M., Recio, M. C., Prieto, J. M., Cerdá-Nicolás, M., ve Ríos, J. (2002). Anti-inflammatory triterpenes from Pistacia terebinthus galls. Planta Medica. 68(04), 311-315.
• [15]. Orhan, I., Küpeli, E., Aslan, M., Kartal, M., ve Yesilada, E. (2006). Bioassay-guided evaluation of anti-inflammatory and antinociceptive activities of pistachio, Pistacia vera L. Journal of ethnopharmacology. 105(1-2), 235-240.
• [16]. Özçelik, B., Aslan, M., Orhan, I., ve Karaoglu, T. (2005). Antibacterial, antifungal, and antiviral activities of the lipophylic extracts of Pistacia vera. Microbiological Research. 160(2), 159-164.
• [17]. Dursun, A.S., (2000). Komposta Karıştırılan Bazı Maddelerin Kültür Mantarının (Agaricus Bisporus (Lange) Sing.) Verim ve Kalitesine Etkileri. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• [18]. Peter, H., Baysal, E., Yiğitbaşı, O.N., Şimşek, H., Çolak, M., Toker, H., (2007). Cultivation of Agaricus bisporus on Wheat Straw and Waste Tea Leaves Based Compost Formulas Using Wheat Chaff as Activator Material. African Journal of Biotechnology.6 (4), 400-409.
• [19]. Ekinci, M., (2011). Komposta İlave Edilen Bakteri, Organik Gübre ve Bunların Karışımlarının Agaricus bisporus Mantarının Verim ve KalitesiÜzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• [20]. Uzun, A. (1996). Karadeniz Bölgesinde Kültür Mantarı (Agaricus bisporus (Lange) Sing.) Üretiminde Kullanılabilecek Organik Materyallerin Tespiti ile Bunların Mantarın Verim ve Kalitesine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• [21]. Pekşen, A., Günay, A. (2009). Kültür Mantarı (Agaricus bisporus (L.) Sing.) Yetiştiriciliğinde Çay Atığı ve Buğday Sapı Karışımından Hazırlanan Kompostların Kullanımı. Ekoloji Dergisi. 19(73), 48-54.
• [22]. Erkel I., Işık S., (1992) Kompost Hazırlığında Aktivatör Olarak Bazı Organik Azotlu Madde Katkılarının Mantar Verimine Etkileri. Türkiye IV. Yemeklik Mantar Kongresi Bildirileri, 2-4 Kasım 1992, 1, Yalova, 117-125.
• [23].Flegg, P.B., Wood, D.A., (1985). Growth and Fruiting. The Biology and Technology of the Cultivated Mushroom (Ed: Flegg, P.B., Spencer, D.M., Wood, D.A.), 141- 177. [24].Gerrits, J. P. G. (1972). The influence of water in mushroom compost. Mushroom Sci. 8, 43-57.
• [25]. Allison WH, Kneebone LR (1962). Influence of compost pH and casing soil pH on mushroom production. Mush. Sci. 5, 81-90.
• [26]. Fermor, T.R., Randle, P.E., Smith, J.F., (1985). Compost as a Substrate and Its Preparation. The Biology and Technology of the Cultivated Mushroom (Ed:Flegg, P.B., Spencer, D.M., Wood, D.A.), 81-109.
• [27]. Bilgir, B., Boztok, K. (1983). Kültür mantarı (Agaricus bisporus L. Sing)’nın besin değeri üzerine araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 20 (1), 9-17.
• [28]. Manning, K., (1985). Food Value and Chemical Composition. The Biology and Technology of the Cultivated Mushroom (Ed: Flegg, P.B., Spencer, D.M., Wood, D.A.), 211-230.
• [29]. Bretzloff, C.W., Fluegel, M.S., (1962). Chemical Composition of Mushroom Compost During Composting and Cropping. Mushroom Science. 5,46-59.
• [30]. Oei, P. (1991). Cultivation on fermented subsrate. Manual on Mushroom Cultivation. Netherlands.
• [31]. Crisan, E.V., Sands, A., (1978). Nutritional Value. The Biology and Cultivation of Edible Mushroom. Acad. Ress. Inc. Ltd., London, 37-168.
• [32]. Abou-Heılah, A. N., Kassım, M. Y., Khalıel, A.S., (1987). Chemical composition of the fruitting bodies of Agaricus bisporus. Phyton. 47(1/2), 63-68.
• [33]. Anonymous, (1990). Technical Quidelines for Mushroom Growing in the Tropics.FAO Production and Protection Paper, 106. Food and Agriculture Organization of The United Nations.
• [34]. Matilla, P., Könkö, K., Eurola, M., Pihlava, J.M., Astola, J., Vahteristo, L., Hietaniemi,V., Kumpulainen, J., Valtonen, M., Piironen, V., (2001). Contents of Vitamins, Mineral Elements, and Some Phenolic Compounds in Cultivated Mushrooms. J. Agric. Food Chem. 49, 2343-2348.
• [35]. Çolak, M., (2004). Temperature Profiles of Agaricus bisporus in Composting Stages and Effects of Different Composts Formulas and Casing Materials on Yield. African Journal of Biotechnology. 3 (9), 456-462.
• [36]. Shakeri, M., Yas, M. H., Gol, M. G. (2005). Optimal stacking sequence of laminated cylindrical shells using genetic algorithm. Mechanics of Advanced Materials and Structures. 12(4), 305-312.
• [37]. Rezaeenia, A.; Naserian, A. A.; Valizadeh, R.; Tahmasbi, A., 2012: Effect of using different levels of pistachio by-products silage on composition and blood parameters of Holstein dairy cows. African Journal of Biotechnology. 11, 6192–6196.
• [38].Bohloli, A.; Naserian, A. A.; Valizadeh, R.; Eftekhar Shahrodi, F., 2009: The Effects of pistachio by-product on apparent digestibility, chewing activity and performance of early lactation Holstein cows diets. Journal of science and technology and agriculture resource. 13, 155–165.
• [39]. Min, B. R.; Barry, T. N.; Attwood, G. T.; McNabb, W. C., 2003: The effect of condensed tannins on the nutrition and health of ruminants fed fresh temperate forages: A review. Animal Feed Science and Technology 106, 3–19.
• [40]. Frutos, P.; Hervas, G.; Giraldez, F. J.; Mantecon, A. R., 2004: Review. Tannins and ruminant nutrition. Spanish Journal of Agricultural Research 2, 191–202.
• [41]. Mahgoub, O.; Kadim, I. T.; Tageldin, M. H.; Al-Marzooqi, W.; Khalaf, S. Q.; AmbuAli, A., 2008: Pathological features in sheep fed rations containing phenols and condensed tannins. Journal of Animal and Veterinary Advance 7, 1105–1109.
• [42]. Filippich, L. J.; Zhu, J., Alsalmi, M. T., 1991: Hepatotoxic and nephrotoxic principles in terminal oblongata. Research in Veterinary Science 50, 170–177.
• [43]. Alkhtib, A., Wamatu, J., Kaysi, Y., Mona, M., Rischkowsky, B. (2017). Pistachio (pistacia vera) by-products as ruminant feed: a review on production, management and utilization in arid and semi-arid areas in the middle east. Journal of Experimental Biology and Agricultural Sciences, 5(6), 718-729.