Orta Kızılırmak Vadisinden Toplanan Beyaz Taneli Yerel Kuru Fasulye Genotiplerinin Morfolojik Varyabilitesinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 314 - 323, 22.04.2019

Ömer Sozen Mehmet Yağmur Ufuk Karadavut H. Didem Sağlam Adem Bardak Mustafa Kan Arzu Kan

https://doi.org/10.30910/turkjans.557127

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışma, Orta Kızılırmak Vadisi sınırları içinde yer alan 8 il ve bu illere
bağlı 27 ilçeden toplanan 176 adet beyaz taneli yerel kuru fasulye genotipinin
morfolojik varyabilitesinin belirlenerek ıslah çalışmalarında
kullanılabilirliğini amaçlamıştır. Bölgeden toplanan ve genotiplere ayrılan
materyallerinKırşehir ilimerkez ilçesinde yer alan çiftçi arazisinde 5 Mayıs
2017 tarihinde her bir genotip 1 sıraya gelecek biçimde 50 cm sıra aralığında
ve 5 metre sıra uzunluğunda ekimleri gerçekleştirilmiştir. Çıkışla beraber tüm
genotiplerin morfolojik karakterizasyonları Uluslararası Bitki Tanımlama
Merkezinin (IPGRI) belirlediği tanımlama kriterlerine göre gerçekleştirilmiştir.Gerçekleştirilen
morfolojik karakterizasyon sonucunda genotiplerin16 tanesinin bodur, 153
tanesinin yarı bodur ve 7 tanesinin ise sırık tip formunda oldukları tespit
edilmiştir. Çalışmada aynı zamanda morfolojik
karakterizasyonu gerçekleştirilen 176 adet beyaz taneli yerel kuru fasulye
genotipinin agronomik özellikleri belirlenmiş olup her bir özelliğe ait minimum
ve maximum değerler ortaya konulmuştur.176 adet beyaz taneli yerel kuru fasulye
genotipinde bitki boyu 36.85-232.6 cm, bitkide bakla sayısı 5-87 adet, bitkide
tane sayısı 9-266 adet ve yüz tane ağırlığı ise 20.45-50.75 g arasında
değişmiştir. Yapılan çalışma sonucunda özellikle ıslah açısından ümitvar
genotiplerin olduğu ve bu genotiplerde seleksiyon çalışmasına devam edilmesi
gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orta Kızılırmak Vadisi, kuru fasulye, genotip, cluster analizi, temel bileşen analizi

Kaynakça

• Akdağ, C., Şahin, M. 1994. Tokat şartlarına uygun kuru fasulye çeşitlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1): 101-111.
• Anonim,2016. Gıda ve Tarım Örgütü.http://www.fao.org/statistics (Erişim tarihi: 15.12.2018).
• Atıcı, F.Ö. 2013. Giresun İlinden Toplanan Yerel Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Bazı Bitkisel Özellikleri ile Verim ve Verim Öğelerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, 63 s., Ordu.
• Aydoğan, C. 2017. İleri İspir Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Hatlarında Verim ve Kalite Çalışmaları. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Brown, J.S. 1991. Principal component and cluster analysis of cotton cultivar variability a cross the U.S. cotton belt.Crop Sci., 31: 915-922.
• Ceyhan, E., Önder, M., Kahraman, A. 2009. Fasulye genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 23(49): 67-73.
• Düzdemir, O. 1998. Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinde Verim ve Diğer Bazı Özellikler Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Tokat.
• Düzdemir, O., Akdağ, C. 2001. Türkiye kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının karakterizasyonu-II. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1): 101-105.
• Kahraman, A., Önder, M. 2009. Konya bölgesinde yetiştirilen kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde verim ve bazı verim öğelerinin belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt 1, s. 309-313, Hatay.
• Kayaalp, G.T., Yazgan, E., Şahinler, S. 2000. Conference: Araştırma’2000 Sempozyumu, Ankara.
• Özbekmez, Y. 2015. Ordu Ekolojik Koşullarında Bazı Kuru Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşit ve Genotiplerinin Verim, Verim Öğeleri ile Tohum ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi), Ordu.
• Özçelik, H., Gülümser, A. 1988. Bazı bodur fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(1): 99-108.
• Pekşen, E., Artık, C. 2005. Anti Besinsel Maddeler ve Yemeklik Tane Baklagillerin Besleyici Değerleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2):110-120.
• Pekşen, E. ve Gülümser, A. 2005. Bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde verim ve verim unsurları arasındaki ilişkiler ve path analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(3): 82-87.
• Perez, H.M., Guerra, H.E., García, V.B. 1997. Determination termination of Insoluble Dietary Fiber Compounds: Cellulose, Hemicellulose and Lignin in Legumes Departamento de Nutrition Bromatología. Facultad de Farmacia Universidad de Granada, 18071, Granada. Spain.
• Sepetoğlu, H. 1994. Yemeklik Dane Baklagiller. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, No:24, 262 s.
• Sözen, Ö., Özçelik, H., Bozoğlu, H. 2014a. Orta Karadeniz Bölgesi’nden toplanan yerel kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde morfolojik varyabilitenin istatistiksel analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(1): 34-41.
• Sözen, Ö., Özçelik, H., Bozoğlu, H. 2014b. Doğu Karadeniz Bölgesi yerel fasulye (Phaseolus vulgaris L.) popülasyonlarının karakterizasyonu ve morfolojik değişkenliğin ortaya konulması. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 7(1): 29-36.
• Steel, C.J., Sgarbieri, V.C., Jackix, M.H. 1995. Use of extrusion technology to overcome undesirable properties of hard-to-cook dry beans (Phaseolus vulgaris L.). J. Agric. Food Chem., 43: 2487-2492.
• Şentürk, M.A. 2016. Çankırı Koşullarında Bazı Kuru Fasulye Genotiplerinin Verim ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Karatekin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi), 45s., Çankırı.
• Varankaya, S. 2011. Yozgat Ekolojik Şartlarında Yetiştirilen Fasulye (Phaseolus vulgarisL.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi), Konya.
• Wallace, D.H., Gniffke, P.A., Masaya, P.N., Zobel, R. 1991. Photoperiod, temperature and genotype interaction effects on days and notes required fob flowering of bean. Journal of American Soc. for Hort. Science, 116(3): 534-543.
• Yıldız, K., Çamurcu, Y., Doğan, B. 2010. Veri madenciliğinde temel bileşenler analizi ve Negatifsiz matris çarpanlarına ayırma tekniklerinin karşılaştırmalı analizi. Akademik Bilişim’10-XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 10-12 Şubat 2010, Muğla Üniversitesi.
• Yılmaz, N., Özkorkmaz, F., Açıkgöz, M.A., Uyanık, M. 2011. Ordu ili Akkuş içesi ekolojik koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşit ve ekotiplerinin tohum ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye IV. Tohumculuk Kongresi Bildiriler Kitabı, (2): 168-174.