EGE VE ORTA ANADOLUDA ABDALLIK GELENEĞİNİN TARİHSEL VE KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİNİN MÜZİK GELENEKLERİ VE MÜZİKAL ANALİZ ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Sayı: 2, 21 - 39, 28.12.2018

Ezgi Tekin Arıcı , Cenk Güray

Öz

Anadolu’da
Abdallık geleneğinin ortaya çıkışı ve şekillenmesinde çeşitli kültürlerin ve
tasavvufi zümrelerin oldukça önemli etkisi bulunmaktadır. Abdalların günümüzde
gerek ibadetleri gerekse yaşama biçimlerinin, ele alınan tarihsel süreçteki
Abdal yaşantısı ve geleneklerine olan benzerlikleri dikkat çekicidir.

Bu
çalışmanın temel amacı, Abdalların tarih boyunca sürdürdükleri geleneklerin,
günümüz Abdallık yaşantısına yansımalarının müzik icraları için de geçerli olup
olmadığı sorusuna yanıt aramaktır.  Bu
temel soruya ise kültürel ve tarihsel bağlantıları içinde değerlendirilen Orta
Anadolu Abdalları ile Ege Abdallarının müzik icraları üzerinde yapılacak
müzikal bir analizle yanıt aranmaktadır. Bu nedenle her iki bölge
repertuarından Hicaz, Hüseyni ve Karciğar makamlarında seçilen ağır halay ve
ağır zeybeklerin “ses merkezi temelli” analizinde, tipik ezgisel hareketlerdeki
benzerlikler incelenmiştir. Bu durum, gezgin-göçebe yaşam tarzı, Alevi-Bektaşi
inanç geleneklerine bağlılık, müzikle ibadet, müzik icracılığı gibi konularda
geçmişle bağ kurabilen Abdallık geleneğinin, her iki bölgenin repertuarı
içindeki icralarda da müzikal bir ortaklık kurabildiğini göstermesi yönüyle
önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Orta Anadolu Abdalları, Ege Abdalları, müzikal analiz

Kaynakça

• Aksüt, A. (2017, Ocak 21). Abdallar. http://www.turkmensitesi.com: http://www.turkmensitesi.com/abdallar.html adresinden alındıAltınok, B. Y. (2013). Abdallar ve Neşet Ertaş. Türk Yurdu(306).Altınöz, İ. (2005). Osmanlı Toplumunda Çingeneler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.Arıcı, E. T. (2017). Orta Anadolu ve Ege Abdal Kültürleri Arasındaki İlişkinin Müzikal Analiz Üzerinden Değerlendirilmesi. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Türk Din Musikisi Tarihi, Yüksek Lisans Tezi.Avcı, A. H. (2012). Osmanlı Gizli Tarihinde Pir Sultan Abdal ve Bütün Deyişleri. Ankara: Barış.Ay, R. (2014). Anadolu'da Derviş ve Toplum. İstanbul: Kitap.Ayata, S. (2006). Kırşehir Yöresi Abdallarının Dini İnançları Üzerine Bir Araştırma. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bil.imler Enstitüsü, Doktora Tezi.Aydın, A. (2011). Aydın Germencik'te Halk Oyunları ve Halk Müziği Geleneği. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halk Oyunları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.Aydın, A. F. (2017, Haziran 17). Ağır Zeybek Oyunlarının Eşlik Çalgısı Olarak Kaba Zurna. https://www.academia.edu adresinden alındı.Aydın, A. F. (2017, Mart 7). Ege Bölgesi'nde Yaşayan Abdallar. (E. Tekin, Röportaj Yapan)Barkan, Ö. L. (1942). İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler. Vakıflar Dergisi, 279-304.Cenk Güray, O. L. (2017). Cemil: Bin Yıllık Sesin Hafızası. Tanburi Cemil Bey Sempozyum Bildirileri (s. 101-115). içinde İstanbul: Küre Yayınları.Cevdet Özdemir, G. D. (2014). Acarlar Sosyal Yapı Analizi. Osmangazi Üniversitesi-Sosyal Bilimler Dergisi, 75-94.Çelebi, E. (2014). Menakıbu'l-Kudsiyye fi Menasibi'l-Ünsiyye. (A. Y. İsmail E. Erünsal, Dü.) Ankara: TTK.Dayıoğlu, E. (Yöneten). (2015). Keman Sanatçısı Abdal Mehmet Nazlı Belgeseli [Sinema Filmi].Dayıoğlu, E. (2016, Aralık 25). Ege Bölgesi Abdalları. (E. Tekin, Röportaj Yapan)Dedegarkınoğlu, H. (2010). Mürşid Dede Garkın Kimdir. A. T. Gülten (Dü.) içinde, Ortaçağ Anadolu'sunda Bir Türkmen Şeyhi Dede Garkın (s. 129-143). Şanlıurfa: Önsöz.Erdal, H. B. (2008). Osmanlı'dan Cumhuriyete Yörükler ve Türkmenler. (İ. E. Hayati Beşirli, Dü.) Ankara: Phoenix.Erkan, S. (2008). Kırşehir Yöresi Halk Müziği Geleneğinde Abdallar. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Est., Edebiyat Anabilim Dalı,Yüksek Lisans Tezi.Güray, C. (2012). Bin Yılın Mirası. İstanbul: Pan.Hartavioğlu, Z. (2013). Barak Müziği ve Geleneğinin Tespiti. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Eğitimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.İnalcık, H. (2009). Devlet-i Aliyye. İstanbul: İş Bankası Yayınları.Karamustafa, A. T. (2015). Tanrının Kuraltanımaz Kulları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Keskin, A. (2014). Geleneksel Abdal Müziğinin Temsili ve Neşet Ertaş. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 7(34), 99-112.Kılıç, F., Arslan, M. ve Bülbül, T. (2007) Otman Baba Velâyetnâmesi (Tenkitli Metin).A Ankara: Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.Köprülü, F. (2004). Edebiyat Araştırmaları (Cilt 2). Ankara: Akçağ.Köprülü, F. (2012). Anadolu'da İslamiyet. Ankara: Akçağ.Kudret Emiroğlu, S. A. (2003). Antropoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.Kulaksız, C. (2012). Halk Kültüründe Abdallar ve Bozlaklar. Ankara.Ocak, A. Y. (2011). Osmanlı Sufiliğine Bakışlar. İstanbul: Timaş.Ocak, A. Y. (2014). Babailer İsyanı. İstanbul: Dergah.Ocak, A. Y. (2016). Kalenderiler. İstanbul: Timaş.Öz, B. (2001). Alevilik Nedir. İstanbul: Der.Özcan, Ö. (2001). Neşet Ertaş. İstanbul: Simurg.Özdemir, E. (2008). Emirdağı Musiki Geleneğinde Abdallar ve Yeni On Altı Türkü. Sakarya.Öztürk, E. (2013). Velilik İle Delilik Arasında. İstanbul: Kitap.Öztürk, M. (2001). Anadolu Erenlerinin Kaynağı Horasan. Ankara: Kültür Bakanlığı.Öztürk, O. M. (2006). Zeybek Kültürü ve Müziği. İstanbul: Pan.Öztürk, O. M. (2014). Makam Müziğinde Ezgi ve Makam İlişkisinin Analizi ve Yorumlanması Açısından Yeni Bir Yaklaşım: Perde Düzenleri ve Makamsal Ezgi Çekirdekleri. İstanbul: İTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzikoloji ve Müzik Teorisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi.Sümer, F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler). Ankara: Ankara Üniversitesi.Şahin, H. (2014). Selçuklu ve Erken Dönem Osmanlı Döneminde Vefaiyye Tarikatı. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 39-54.Şener, C. (2006). Türkiye'de Yaşayan Etnik ve Dinsel Gruplar. İstanbul: Etik.Taşğın, A. (2013). Dediği Sultan Menakıbı, Konya ve Çevresinde Ahmet Yesevi Halifelerinin İzleri. İstanbul: Çizgi Kitabevi.Telci, C. (2016). Seyyid Gazi Tekkesi ve Yıllık Merasimleri Hakkında. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi(14), 61-79.Timisi, A. H. (2007). Anadolu Kültürü ve Semahlar. İstanbul: Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Entitüsü, Türk Musikisi Ana Sanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi.Tokel, B. B. (2012). Neşet Ertaş Kitabı. İstanbul: Kapı.Yıldız, Y. (2012). Kaman Abdallarının Halk Bilimi Açısından İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halk Bilimi Anabilimdalı,Yüksek Lisans Tezi.Yılmaz, A. (2008). Kırşehir Örneklemesiyle Anadolu Abdalları. Kırşehir Belediyesi Kültür-Tarih Yayınları.Yörükan, Y. Z. (2006). Anadolu'da Aleviler ve Tahtacılar. İstanbul: Ötüken.