Gelişmekte Olan Ülke Çokuluslu İşletmelerin Uluslararasılaşma Teorileri: Bir Literatür Taraması

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 50 - 69, 24.10.2018

Esin Can Nilay Utlu

Öz

Günümüzde gelişmekte olan
ülkelerde doğan çokuluslu işletmelerin(GOÜÇUİ) uluslararasılaşma süreçleri,
ulusal ve uluslararası alanda sağladığı ekonomik büyüme ve kalkınma dolayısıyla
dikkat çekmektedir. Bugüne kadar gelişmiş ülkelerin uluslararasılaşma
süreçleri üzerinde yapılan araştırmalar yoğunluk göstermiş, günümüzde ise
gelişmekte olan ülkelerin uluslararasılaşma süreçleri ağırlıklı olarak incelenmeye
başlanmıştır. 2018 yılında, T.C. Ekonomi Bakanlığı tarafından sunulan “Yurtdışı
Yatırım Anketi Sonuçları” raporuna göre, gelişmekte olan ülke ekonomilerinin
2017’de gerçekleştirdiği yurtdışı yatırımlar, bir önceki seneye göre %59
oranında artarak 40milyar$’a ulaştığı belirtilmiştir. Ayrıca UNCTAD Dünya Yatırım
Raporu’nda(2016), yurtdışına en çok yatırım yapan ilk 20 ekonomi içinde 6 adet gelişmekte
olan ülke yer aldığını bildirilmiştir. Araştırmanın
amacı, bugüne kadar yapılan GOÜÇUİ uluslararasılaşma teorilerini ele alan
çalışmaları derlemek ve önemini ortaya koymaktır. Buradan hareketle, literatür
taraması yöntemi ile teoriler analiz edilmiştir. Araştırmada, gelişmekte olan
ülke piyasası, çokuluslu işletme kavramlarının tanımlarına yer verilmiş ve
GOÜÇUİ’lerin uluslararasılaşma süreçlerinde sahip oldukları avantajlar teorik
açıdan incelenmiştir. Araştırma sonucunda, incelenen
teorilerin, GOÜÇUİ’ler
için yurt dışı yatırımlarının başlatılma zamanı, pazar seçimi ve giriş
şekillerinin nasıl bir süreçte ilerlemesi gerektiğine dair günümüzde geçerli
olabilecek önerilerde bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırma,
gelecekteki akademik çalışmalar için teorik bir derleme niteliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gelişmekte Olan Ülke, Çokuluslu İşletme, Uluslararasılaşma Teorileri

Kaynakça

• Andersen, O. (1993). The Internalization Process of Firms: A Critical Analysis. Journal of International Business Studies, 24(2), 209-231.
• Andreff, W., & Balcet, G. (2013). Emerging Countries' Multinational Companies Investing in Developed Countries: At Odds with the HOS Paradigm. The European Journal of Comparative Economics, 10(1), 3-26.
• Arnold, D., & Quelch, J. (1998). New Strategies in Emerging Markets. MITSloan Management Review, 7-20.
• Aybar, B., & Thirunavukkarasu, A. (2005). Emerging market multinationals: an analyzing of performance and risk characteristics. Journal of Asia-Pasific Business, 6(2), 5-39.
• Barney, J. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17(1), 99-120.
• Bilkey, W. J., & Tesar, G. (1977). The Export Behavior of Smaller-Sized Wisconsin Manufacturing Firms. Journal of International Business Studies, 8, 93-98.
• Buckley, P. J., & Castro, F. B. (1998). The Investment Development Path: The Case of Portugal. Transnational Corporations, 7(1), 1-15.
• Can, E. (2012). Uluslararası İşletmecilik . İstanbul: Beta Basım.
• Coviello, N. E., & Martin, K. A. (1999). Internationalization of Service SMEs: An Integreted Perspective From the Engineering Consultion Sector. Journal of International Marketing, 7(4), 42-66.
• Çavuşgil, S. T. (1980). On The Internationalization Process Of Firms. European Research, 8, 273-281.
• Çavuşgil, S. T. (1997). Measuring the Potential of Emerging Markets: An Indexing Approach. Business Horizons, 87-91.
• Çavuşgil, T., & Knight, G. A. (1996). The Born Global Firm: A Challenge to Traditional Internalization Theory. Advences in International Marketing, 8, 11-26.
• Daniels, J. D., & Radebough, L. H. (1994). International Business Environments and Operations. Canada: Addison Wesley publishing Company.
• DEİK. (2014). Dünyada ve Türkiye’de Yurtdışı Doğrudan Yatırımlar. İstanbul: Yurtdışı Yatırımlar İş Konseyi.
• Dunning, J. H. (1988). The Eclectic Paradigm of Intenational Production; A Restatement and Some Possible Extentions. Journal of International Bussiness Studies, 19, 1-31.
• Dunning, J. H., & Lundan, S. M. (2008). Multinational Enterprises and the Global Economy (Second Edition). U.S.: Edward Elger Publishing.
• Erkutlu, H., & Eryiğit, S. (2001). Uluslararasılaşma Süreci. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 156-165.
• FT. (2016). Emerging Markets. Financial Times website.
• Hoskisson, R., Eden, L., Lau, C., & Wright, M. (2000). Strategy in Emerging Economies. Academy of Management Journal, 249-267.
• IIF. (2012). Capital Flows to Emerging Market Economies. IFF research note.
• IMF. (2002). World Economic Outlook. Washington D.C.: IMF website.
• Johanson, J., & Vahlne, J.-E. (1977). The Internationalization Process of the Firm--A Model of Knowledge Development and Increasing Foreign Market Commitments. Journal of International Business Studies, 8(1), 23-32.
• Johanson, J., & Wiedersheim‐Paul, F. (1975). The Internatıonalızatıon of the Firm — Four Swedish Cases, Journal of Management Studies, 12, 305-323.
• Kayam, S. S., & Hisarcıklar, M. (2009). Türkiye’den Çıkan Doğrudan Yatırımları Belirleyen Etmenler, 1992-2005. İktisat İşletme ve Finans, 24(280), 47-70.
• Kaymakçı, O. (2013). Küresel Ekonomide Çok Uluslu Şirketler ve Türkiye'deki Yansımaları. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 224-249.
• Kinsey, J. (1998). Marketing in Developing Countries. New York: Mc-Millian Publishing.
• Mathew, J. A. (2006). Dragon Multinationals: New Players in the 21st Century Globalization. Asia Pacific Journal of Management, 23, 5-27.
• Miller, R. R. (1998). Selling to Newly Emerging Markets. New York: Quorum Books.
• Moon, H.-C., & Roehl, T. W. (2001). Unconventional Foreign Direct Investment and The Imbalance Theory. International Business Review, 10, 197-215.
• Narula, R., & Dunning, J. H. (2000). Industrial Development, Globalisation and Multinational Enterprises: New Realities for Developing Countries. Oxford Development Studies, 28(2), 1-34.
• OECD. (2005). Corporate Responsibility Practices of Emerging Market Companies. Working Papers on International Investment.
• Oviatt, B. M., & McDougall, P. P. (2005). Toward a Theory of International New Ventures. Journal of International Business Studies, 36, 29-41.
• Rasmussen, E. S., & Madsen, T. K. (2002). The Born Global Concept. 28th EIBA Conference (s. 1-26). Danimarka: Department of Marketing, University of Southern Denmark.
• Reid, S. (1981). The Decision Maker and Export Entry and Expansion. Journal of International Business Sudies, 12, 101-112.
• Ronen, S. (1986). Comparative and Multinational Management. Canada: Wiley Series in International Bussiness.
• S&P. (2012). Statistical Note on S&P Global BMI Indices. S&P website.
• Sakr, M., & Jordaan, A. (2016). Emerging Multinational Corporations: Theoretical and Conceptual Framework. Economic Research South Africa.
• UNCTAD. (1999). Foreign Direct Investmen Report and Development. New York, Cenevre: World Investment Report UNCTAD.
• UNCTAD. (2015). World Investment Report. UNCTAD website.
• UNCTAD. (2016). World Investment Report 2016: Annex Table; FDI Outflows By Region and Economy, 1990-2015. UNCTAD.
• Wai, H., & Yeung, C. (2002). Entrepreneurship in International Business: An Institutional Perspective. Asia Pacific Journal of Management, 19, 29-61.
• WB. (2016). Country and Lending Groups. WB website.
• Yadong, L., & Tung, R. L. (2007). International Expansion of Emerging Market Enterprises: A Springboard Perspective. Journal of International Business Studies, 38(4), 481-498.
• Zain, M., & Ng, S. I. (2006). The Impacts of Network Relationships on SMEs' Internationalization Process. Thunderbird International Business Review, 48(2), 183-205.
• Zammori, F. (2010). The Analytic Hierarchy and Network Processes: Applications to the US Presidential Election and to the Market Share of Ski Equipment in Italy. Applied Soft Computing 10, 1001-1012.
• Zanfei, A. (2007). The Links between International Production and Innovation: a Double Network Approach. Working Papers Series in Economics, Mathematics and Statistic. İtalya: University of Urbane.