Farklı Sıra Arası Uygulamalarının Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Ot Verimi ve Kalitesine Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 26 Sayı: 2, 1 - 13, 21.12.2016

Cafer Olcayto Sabancı Hakan Kır Tamer Yavuz Ali İhsan Karayel Sibel Başköy

Öz

Kırşehir
koşullarında 2013 ve 2014 yıllarında yürütülen bu çalışmada, bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) genotipleri
değişik sıra aralığında yetiştirilmiş, ot verimleri ve kaliteleri
belirlenmiştir. Beş mürdümük genotipi üç sıra arası mesafesinde (20, 40 ve 60
cm) ve üç tekerrürlü olarak tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme
deseninde yetiştirilmiştir.  Sıra arası
uygulamaları ana parselleri, mürdümük genotipleri alt parselleri oluşturmuştur.
İki yıllık ortalama sonuçlara göre bitki boyları 28,3-32,9 cm, yeşil ot, kuru
madde ve ham protein verimleri sırasıyla, 303,5-482,8; 82,4-160,0; 17,7-31,5
kg/da arasında değişmiştir. Verimler açısından sıra araları arasındaki farklar
önemsiz bulunmuş, en yüksek değerler 20 cm uygulamasından elde edilmiştir. ADF
ve NDF sırasıyla % 20,24-28,42 ve % 24,17-34,69 arasında değerlere sahip
olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mürdümük, Lathyrus sativus L., sıra arası, ot verimi, ADF, NDF

The Effect of Different Row Spacing Applications on Forage Yield and Quality of Grasspea (Lathyrus sativus L.)

Öz

Herbage yield and some quality
characters of grasspea (Lathyrus sativus
L.) genotypes grown in different row spacings were determined under
ecological conditions of Kırşehir in 2013 and 2014. Five grasspea genotypes
were grown by using three row spacings (20, 40 and 60 cm) in a split plot
design with three replications. Row spacings were fixed as main plots and the
genotypes as subplots. According to the two year average results, plant height
changed from 28.3 to 32.9 cm. The green, dry matter and crude protein yields
ranged between 303.5-482.8 kg da^-1, 82.4-160.0 kg da^-1 and
17.7-31.5 kg da^-1, respectively. The differences among row spacing
were not significant, the highest ones were obtained from 20 cm application.
ADF and NDF values were between 20.24-28.42 % ve 24.17-34.69 %, respectively.

Anahtar Kelimeler

Grasspea, Lathyrus sativus L., row spacing, forage yield, ADF, NDF

Kaynakça

• Acar, Z., İ. Ayan, ve N. Genç. 1997. Samsun koşullarında yüzlek-eğimli arazilerde yetiştirilen mürdümük hat ve populasyonlarının ot verimi ve bazı özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 441-445, Samsun.
• Acar, Z., C. O. Sabancı, M. Tan, C. Sancak, M. Kızılşimşek, U. Bilgili, İ. Ayan, A. Karagöz, H. Mut, Ö. Önal Aşçı, U. Başaran, B. Kır, S. Temel, G. B. Yavuzer, R. Kırbaş, ve M. A. Pelen. 2015. Yem bitkileri üretiminde değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi 12-16 Ocak 2015. Cilt 1, s. 508-547.
• Alay, F. 2008. Tokat - Kazova koşullarında farklı tohumluk miktarlarının mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarında verim ve bazı agronomik özellikleri üzerine etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Osman Paşa Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Andiç C, H. Akdeniz, İ. Yılmaz, Ö. Terzioğlu. B. Keskin, N. Andiç, M. Deveci, ve Ö. Arvas. 1996. Van kıraç şartlarında adi mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının ot verimi üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır Mera ve Yem Bitkileri Kongresi 17-19 Haziran 1996. s. 704-709 Atatürk Üni. Zir. Fak. Erzurum.
• Anonim. 2016. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik. gov.tr.
• Assefa A. and G. Animut. 2013 Supplementation of raw, malted and heat treated grass pea (Lathyrus Sativus) grain on body weight gain and carcass characteristics of farta sheep. International Journal of Soil and Crop Sciences Vol. 1 (1): 1-6.
• Aydın, R., A. Kamalak, O. Canbolat. 2007. Effect of maturity on the potential nutritive value of bur medic (Medicago polymorha) hay. Journal of Biological Sciences 7 (2): 300-304.
• Balabanlı, C. ve B. Kara. 2003. Mürdümük hatlarının (Lathyrus sativus L.) Isparta koşullarında bazı agronomik özellikleri ile verim potansiyellerinin belirlenmesi, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 12 (1-2): 57-63.
• Başaran, U., H. Mut, Ö. Önal Aşci, Z. Acar, ve İ. Ayan. 2011. Variability in forage quality of Turkish grass pea (Lathyrus sativus L.) landraces. Turkish Journal of Field Crops 16 (1): 9-14.
• Bayram, G., M. Türk, E. Budaklı, ve N. Çelik, 2003. Bursa ekolojik koşullarında yetiştirilen yaygın mürdümük (lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi. 13-17 Ekim 2003. Cilt I. Tarla Bitkileri Islahı. s. 371-375. Dicle Üniversitesi Basımevi, Diyarbakır.
• Bucak, B. 1999. Harran ovası koşullarında kışlık olarak yetiştirilen yerel mürdümük (Lathyrus spp.) hatlarında botanik ve tarımsal özelliklerin belirlenmesi üzerine araştırmalar, Doktora Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Cherney, J.H., J.J. Volanec, and W.E. Nyquist. 1985. Sequential fiber analysis of forage as influenced by sample weight. Crop Sci. 5: 1113-1115.
• Cherney, D., J.R., Cherney, J.H. and A. H. Davidson. 1997. Characterization of legume and grass residues following in vitro and in sacco ruminal digestion. proc. The XVIII. International Grassland Cong., June 8-17, Winnipeg and Saksatoon, Session 17: 17-23. Çeçen, S., M. Öten. ve C. Erdurmuş. 2005. Batı Akdeniz sahil kuşağında bazı tek yıllık baklagil yem bitkilerinin ikinci ürün olarak değerlendirilmesi, Akdeniz Üniv. Zir.Fak. Derg. 18(3): 331-336.
• Çelik, N., M. Türk, G. Bayram, ve E. Budaklı. 2004. Bursa ekolojik koşullarında yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerine bir araştırma, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (2): 73-84.
• Gedik, A. 2007. Bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) varyete, hat ve çeşitleri arasındaki morfolojik, tarımsal ve moleküler farklılıkların saptanması üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Karadağ, Y. ve U. Büyükburç. 2003 Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus Sativus L.) hatlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi 20 (1): 135-141.
• Karadağ, Y. ve S. İptaş. 2007. Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hat ve varyetelerinin agronomik potansiyelleri üzerine bir araştırma. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi 25-27 Haziran 2007 pp. 123-126, Erzurum.
• Karadağ, Y., S. İptaş, ve M. Yavuz. 2008. Anadolu’nun Orta-Kuzey iklim özelliğine sahip Tokat ve Amasya illerine uyumlu mürdümük (Lathyrus sativus L.) çeşit adaylarının belirlenmesi, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 1 (2): 19-26.
• Karadağ Y. ve F. Alay. 2011 Tokat-Kazova koşullarında farklı tohumluk miktarlarının mürdümük (Lathyrus Sativus L.) hatlarında verim ve verim özellikleri üzerine etkisi, IX. Türkiye Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt III, Çayır Mera Ve Yem Bitkileri, s. 1955-1958, Bursa.
• Karadağ Y., M. Yavuz. M. Karaalp, S. Akbay, ve H. Kır. 2011. Bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının Tokat-Kazova ekolojik koşullarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye 1X. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri, Cilt III. s. 1625-1630. 12-15 Eylül 2011. Uludağ Üni. Zir. Fak. Bursa.
• Kendir, H. 1999. Adi mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarında tohum verimi ve verim komponentleri, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (3): 73-81.
• Kır, H. 2014. Kırşehir Koşullarında Farklı Biçim Zamanları ve Karışım Oranlarının Macar Fiği + Tahıl Karışımlarının Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri, Doktora Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Tokat. Kökten, K., Z. Kavurmacı, ve A. Bakoğlu. 2011. Elazığ koşullarında mürdümük (Lathyrus sativus L.)’te farklı sıra arasının tohum verimi ve verim öğeleri üzerine etkisi, Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 1 (1): 37-42.
• Okkaoğlu. H., H. Geren, ve R. Avcıoğlu. 2011. Mikorizanın farklı tuz (NaCl) konsantrasyonlarında kıbrıs mürdümüğü (Lathyrus ochrus)’nün bazı morfolojik ve tarımsal özelliklerine etkileri. Türkiye 1X. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri, Cilt III. s. 1927-1930. 12-15 Eylül 2011. Uludağ Üni. Zir. Fak. Bursa.
• Rayburn, E. B. 1998. Using q Forage Test to İdentify İmprovements in Forage Managemen. West Virginia University Extension Service, PO Box 6108, Morgantown.
• Russell, F. 1986. Microcomputer statistical program (MSTAT) version 4.00/EM. Mcihigan State University. Mstat/crop and soil sciences. 324B. Agricultural Hall. East lansing, Michigan. USA.
• Sabancı, C. O. ve H. Özpınar. 2000. Bazı yem bitkilerinin Menemen koşullarına adaptasyonları üzerine araştırmalar II. mürdümük (Lathyrus sativus L.), Anadolu, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi 10 (1): 43-51.
• Sabancı, C. O. 2009. Baklagil Yem Bitkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Vakfı. Yay. No. 2. Van. 224 s.
• Serin, Y. ve M. Tan. 1996. Baklagil Yem Bitkileri. Atatürk Üni. Zir. Fak. Yay. No. 190. Erzurum.
• Shukla, N. P. ve M. Lal. 1991. Response of Winter Legumes to Moisture Regimes and Phosphorus. Indian, J. Agron. 36: 282-283.
• Steel, R. G. D., and J. H. Torrie. 1980. Principles and procedures of statistics. Mc Graw Hill Book Company Inc., New-York. Temel, S., B. Keskin. V. Yıldız, ve A. E. Kır. 2015. Iğdır ovası taban koşullarında adi fiğ (Vicia sativa L.) çeşitlerinin kuru ot verimi ve kalite özelliklerinin incelenmesi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 5 (3): 67-76.
• Van Soest, P.J., J. D. Robertson, and B. A. Lewis. 1991. Methods for dietary fibre, neutral detergent fibre and non-starch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science 74. 3583-3597.
• Vogel, K.P., J.F. Pedersen, S. D. Masterson, and J.J. Toy. 1999. Evaluation of a filter bag system for NDF, ADF and IVDMD forage analysis. Crop Sci. 39: 276-279.
• Yavuz, M. 2005. Deterjan Lif Sistemi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 22 (1): 93-96.
• Yılmaz, M. F., A. Erol, ve M. Kaplan. 2013. Bazı adi fiğ (Vicia sativa L.) genotiplerinde ot verimleri ve bitkisel özelliklerin belirlenmesi. Türkiye X. Tarla Bitkileri Kongresi, 10-13 Eylül 2013 Konya, Cilt 3. s. 397-402.
• Yurtsever, N. 1984. Deneysel Istatistik Metotları. Köy Hizmetleri Toprak ve Gübre Arş. Enst. Müdürlüğü Yayınları Genel Yayın No. l21 Ankara.