MERKEZ PARTİ SÖYLEMLERİ VE MEDYA DİLİ BAĞLAMINDA AŞIRI SAĞIN YÜKSELİŞİNİN İNCELENMESİ: FRANSA VE ALMANYA ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 6, 144 - 162, 30.06.2018

Filiz Cicioğlu Şeyma Merve Tandoğan

Öz

Soğuk Savaş’ın son çeyreğinde Avrupa’da
yeniden yükselişe geçen aşırı sağ eğilimler için 11 Eylül 2001 terör saldırısı
bir dönüm noktası olmuştur. Avrupa’daki aşırı sağ partiler siyasette
kendilerine alan açmak ve meşruiyetlerini sağlamak için yabancıları ve 11 Eylül
sonrasında özellikle Müslümanları ötekileştiren bir söylem geliştirmişlerdir.
Bu ötekileştirici söylemin sürekli olarak aşırı sağ partiler tarafından tekrar
edilmesiyle birlikte Avrupa’da yaşayan yabancılar ve özellikle Müslümanlar
Batılı toplumlar tarafından daha görünür hale gelmiştir. Saldırıyı düzenleyen
teröristlerin kimlikleriyle Avrupa’daki Müslümanlar arasında bir bağlantı
kurularak Müslümanların Avrupa toplumları için bir tehdit olduğu sürekli olarak
tekrarlanmaya başlamıştır. Sovyetler Birliği’nin ortadan kalkmasıyla birlikte
içi boşalan “öteki” kavramı yabancılar ve Müslümanlar üzerinden yeniden
tanımlanmış ve yeni “öteki” söylemi dolaşıma sokulmuştur. Aşırı sağ partilerin toplumun belli kesimlerinden destek bulması, merkez
partilerinin oy kaybı tedirginliğiyle popülist politikalara yönelmelerine neden
olmuştur. Soğuk Savaş döneminde çokkültürlülük söylemlerini ön plana çıkaran
merkez partilerin siyasetçileri, 11 Eylül sonrasında aşırı sağ söylemlere
benzer söylemler üretmişlerdir. Siyasetçilerin yanı sıra 11 Eylül sonrasında
medyada yabancılarla ve özellikle Müslümanlarla ilgili olarak yer alan
haberlerde kullanılan ötekileştirici dil de, aşırı sağın söylemleriyle
paralellik göstermiştir. Medyada yer alan haberlerde aşırı sağ söylemin diline
uygun bir şekilde kullanılan dil, aşırı sağ söylemlerin meşrulaştırılmasına
doğrudan ve dolaylı olarak katkı sağlamıştır. Yabancılarla ilgili olarak
yapılan haberlerde kullanılan ötekileştirici dil toplumda yabancılara yönelik
olumsuz algının oluşumunda etkili olmuştur. Ortaya çıkan bu konjonktür toplumun
yabancı düşmanlığındaki artışı beraberinde getirmiştir. Bu çalışmanın amacı; 11 Eylül sonrasında merkez sağ ve sol partilerin
aşırı sağ söylemle benzerlik gösteren popülist söylemlerinin ve medyada yabancılara
yönelik olarak kullanılan ötekileştirici dilin, aşırı sağ söylemlerin
meşrulaşmasındaki etkilerinin incelenmesidir. Bunun yanı sıra aşırı sağ
söylemlerin meşrulaşması ile yabancı düşmanlığı motivasyonlu suçlar arasındaki
ilişkinin ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda Avrupa bütünleşmesinin lokomotifi olan Almanya ve
Fransa incelenmek için seçilmiştir. Almanya ve Fransa’daki merkez partilerini
temsil eden kişilerin ülkelerindeki yabancılara yönelik söylemleri, medyada
yabancılarla ilgili olarak yer alan haberler ve yaşanan ırkçı saldırılar
incelenmiştir. İnceleme sonucunda hem popülist söylemlerin hem de medya dilinin
aşırı sağ söylemleri meşrulaştırıcı işleve sahip olduğu görülmüştür. Aşırı sağ
söylemlerin meşrulaşmasıyla birlikte yabancı düşmanlığı motivasyonlu suçların
attığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Aşırı Sağ, Fransa, Almanya, Popülizm, Medya

Kaynakça

• ATİKKAN, Zeynep (2014), Avrupa Benim Batı Avrupa’da Aşırı Sağın Yükselişi, İstanbul, Metis Yayınları.
• DECKER, Oliver, KIESS, Johannes ve BRÄHLER, Elmar (2013), “Toplum İçinde Köklü Değişim: 2012 Almanya’sında Aşırı Sağ Yönelimler”, (çev.) AÇIKGÖZ, Muharrem Friedrich Ebert Stiftung.
• DELANTY, Gerard (1995), Inventing Europe: Idea, Identity, Reality, Basingstoke, Palgrave Macmillan, (akt.) TEKİN, Beyza Ç. (2010), Representations and Othering in Discourse The Construction of Turkey in the EU Context, John Benjamins Publishing.
• FALLACI, Oriana (2002), The Rage and The Pride, Rizzoli International Publishing (akt). ATİKKAN, Zeynep (2014), Avrupa Benim Batı Avrupa’da Aşırı Sağın Yükselişi, İstanbul, Metis Yayınları.
• FINKIELKRAUT, Alain (2013), L’identité Malheureuse, Editions Stock, (akt.) ATİKKAN, Zeynep (2014), Avrupa Benim Batı Avrupa’da Aşırı Sağın Yükselişi, İstanbul, Metis Yayınları.
• GÖLE, Nilüfer (2010), İç İçe Girişler: İslam ve Avrupa, İstanbul, Metis Yayınları.
• HERVIK, Peter (2011), The Annoying Difference, New York, Berghahn Books.
• HOLMES, Leslie ve MURRAY, Philomema (1999), “Introduction. Citizenship and Identity In Europe”, Citizenship and Identity In Europe, Leslie Holmes ve Philomema Murray, (der.) Aldershot, Ashgate Publishing (akt.) AKDEMİR, Erhan (2013), Avrupa Birliği’nde Kimlik, Kültür Tartışmaları ve Türkiye, Bursa, Ekin Yayınevi.
• PHILIPS, Melanie (2006), Londonistan, Encounter Books (akt.) ATİKKAN, Zeynep (2014), Avrupa Benim Batı Avrupa’da Aşırı Sağın Yükselişi, İstanbul, Metis Yayınları.
• ÜNVER NOİ, Aylin (2007), Avrupa’da Yükselen Milliyetçilik, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• QURESHI, Emran ve SELLS, Michael A. (2003), “Introduction: Constructing the Muslim Enemy”, New Crusades: Constructing the Muslim Enemy, Emran Qureshi ve Michael A. Sells (der.) New York, Columbia University Press, s.1-47.
• VAISSE, Justin (2008), Muslims in Europe: A Short Introduction, Center on the United States and Europe at Brookings.
• VURAL, Hasan Saim (2005), Avrupa’da Radikal Sağın Yükselişi, İstanbul, İletişim Yayınları.
• AKÇAY, Ekrem Yaşar (2016), “Türkiye-AB İlişkileri ve ‘İmtiyazlı Ortaklık’ Meselesi”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:3, Sayı:5, s.11-30.
• AKDEMİR, Erhan (2009), “11 Eylül 2001, 11 Mart 2004 ve 7 Temmuz 2005 Terörist Saldırılarının Ardından İslam’ın Avrupa’da Algılanışı”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt 8, No 1, s.1-26.
• BUDAK, Erkan (2008), “11 Eylül Olayları Işığında Almanya’da İslam Algısı: Bir Kopuş mu, Süreklilik mi?”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 6, Sayı 15, s. 35-67.
• DÖNMEZ, Rasim Özgür (2004), “Küreselleşme, Batı Modernliği ve Şiddet: Batı’ya Karşı Siyasal İslam”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, s.81-114.
• HOBSBAWM, Eric J. (2002), “Milliyetçilik ve Etnisite” (çev.) Cem Tanır, Folklora Doğru Çeviri Araştırma Dergisi, No:64, s.19-26.
• ZUQUETE, José Pedro (2008), “The European Extreme Right and Islam: New Directions?”, Journal of Political Ideologies, Cilt 13, Sayı 3, s.321-344.
• BOSCH, Nicole ve Mario Peucker (2007), “Ethnic Discrimination and Xenophobia in Germany Annual Report 2006”, Europäisches Forum für Migrationsstudien.
• EUMC (2005), Racism and Xenophobia in the EU Member States.
• EUMC (2006), Muslims in the European Union-Discrimination and Islamophobia.
• EUMC (2006), The Annual Report on the Situation Regarding Racism and Xenophobia in the Member States of the EU.
• INTERPOL (2010), “2000-2010 Fighting 21st Century Crime”.
• SAKARYA ÜNİVERSİTESİ DİASPORA ARAŞTIRMALARI MERKEZİ (2016), “Almanya İnsan Hakları Bülteni”.
• “Haben Sie Persönlich Angst vor in Deutschland Lebenden Muslimen” (2010), https://de.statista.com/statistik/daten/studie/169288/umfrage/angst-vor-muslimen-in-deutschland/ (erişim tarihi: 18.03.2018).
• “Woran denken Sie beim Stichwort Islam?” (2016), https://de.statista.com/statistik/daten/studie/563145/umfrage/umfrage-zu-assoziationen-zum-islam/ (erişim tarihi: 18.03.2018).
• ALİ, Ayaan Hirsi (2013), “The Problem of Muslim Leadership”, The Wall Street Journal”, https://www.wsj.com/articles/SB10001424127887323475304578503613890263762 (erişim tarihi: 07.03.18).
• ASSER, Martin (2010), “What the Muhammad Cartoons Portray”, BBC, http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4693292.stm (erişim tarihi: 21.05.18)
• BBC (2018), “Almanya İçişleri Bakanı Horst Seehofer: İslam Ülkemize Ait Değil”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43433426 (erişim tarihi: 19.05.18)
• BBC (2016), “Charlie Hebdo’dan ‘Toplum Eleştirisi’ mi ‘Irkçılık’ mı?”, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160113_charlie_hebdo_aylan_kurdi (erişim tarihi: 04.03.2018).
• CONNOLLY, Kate (2010), “Angela Merkel Declares Death of German Multiculturalism”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2010/oct/17/angela-merkel-germany- multiculturalism-failures (erişim tarihi: 06.01.2018).
• DAILY SABAH (2018), “French Interior Minister ‘Shocked’ Over Student Union Rep. Wearing Headscarf”, https://www.dailysabah.com/islamophobia/2018/05/18/french-interior-minister-shocked-over-student-union-rep-wearing-headscarf (erişim tarihi: 31.05.18)
• DEUTSCHE WELLE (2010), “Müslüman Göçmenleri Suçladı, Siyasette Yıldızı Parladı”, http://www.dw.com/tr/m%C3%BCsl%C3%BCman-g%C3%B6%C3%A7menleri- su%C3%A7lad%C4%B1-siyasette-y%C4%B1ld%C4%B1z%C4%B1- parlad%C4%B1/a-5976127 (erişim tarihi: 08.03.2018).
• DEUTSCHE WELLE (2016), “Polonya’da Tartışma Yaratan Kapak”, http://www.dw.com/tr/polonyada-tart%C4%B1%C5%9Fma-yaratan-kapak/a-19060103 (erişim tarihi: 04.03.2018).
• ERUS, Reha (2006), “Fallaci: Cami Yapılırsa Havaya Uçururum”, Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/fallaci-cami-yapilirsa-havaya-ucururum-4500830 (erişim tarihi: 07.03.2018).
• FRANCE 24 (2012), “France Minister Slammed for ‘Unequal Civilisations’ Comment”, http://www.france24.com/en/20120205-france-minister-slammed-unequal-civilisations-politics-gueant (erişim tarihi: 09.03.2018)
• FRANKFURTER RUNDSCHAU (2017), “Medien Erzeugen Verzerrtes Bild von Flüchtlingen”, http://www.fr.de/kultur/netz-tv-kritik-medien/medien/seit-silvester-in-koeln-medien-erzeugen-verzerrtes-bild-von-fluechtlingen-a-1323914 (erişim tarihi: 18.03.2018).
• KARADAĞ, Cüneyt (2018), “Almanya’da 1075 İslam Karşıtı Suç Eyleminde Bulunuldu”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/almanyada-1075-islam-karsiti-suc-eyleminde-bulunuldu/1138704 (erişim tarihi: 19.05.18)
• KULAKSIZOĞLU, Beklan (2010), “Almanya’da ‘İslam Düşmanlığı’ Yükselişte”, Deutsche Welle, http://www.dw.com/tr/almanyada-islam- d%C3%BC%C5%9Fmanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1-y%C3%BCkseli%C5%9Fte/a- 6109852 (erişim tarihi: 18.03.2018)
• LADEPECHE (2018), “Charlie Hebdo: La Caricature Qui Relance La Polémique Sur La Présidente de l’UNEF Voilée”, https://www.ladepeche.fr/article/2018/05/25/2804716- charlie-hebdo-caricature-relance-polemique-presidente-unef-voilee.html (erişim tarihi: 31.05.18)
• MİLLİYET (2006), “Ölümünden Sonra da Tartışılıyor”, http://www.milliyet.com.tr/olumunden-sonra-da-tartisiliyor-pembenar-detay-kultursanat-532949/ (07.03.2018).
• NOELLE, Elisabeth (2004), “Der Kampf der Kulturen”, Frankfurter Allgemeine Zeitung, http://www.faz.net/aktuell/politik/allensbach-studie-der-kampf-der-kulturen-1176643-p2.html (erişim tarihi. 09.04.18)
• NTV (2010), “Mustafa’yı Vur Dediler, Oy Patlaması Yaptılar”, https://www.ntv.com.tr/dunya/mustafayi-vur-dediler-oy-patlamasi-yaptilar,cf4CFD2VCkWl92R_RhyLag?_ref=infinite (erişim tarihi: 19.05.18)
• OSCE, 2010 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/germany?year=2010 (erişim tarihi: 29.03.18)
• OSCE, 2011 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/germany?year=2011 (erişim tarihi: 29.03.18)
• OSCE, 2012 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/france?year=2012 (erişim tarihi: 29.03.18)
• OSCE, 2013 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/france?year=2013 (erişim tarihi: 29.03.18)
• OSCE, 2014 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/france?year=2014 (erişim tarihi: 29.03.18)
• OSCE, 2015 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/france?year=2015 (erişim tarihi: 29.03.18)
• OSCE, 2016 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/france?year=2016 (erişim tarihi: 29.03.18)
• OSCE, 2016 Hate Crime Data, http://hatecrime.osce.org/germany?year=2016 (erişim tarihi: 29.03.18)
• STRØMMEN, Øyvind (2011), “Caught In The Web”, https://www.eurozine.com/caught-in-the-web/ (erişim tarihi: 06.03.2018).
• TELEGRAPH (2010), “Marine Le Pen: Muslims in France like Nazi occupation”, 12 Aralık 2010, https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/8197895/Marine-Le-Pen-Muslims-in-France-like-Nazi-occupation.html (erişim tarihi: 13.03.18).
• TELEGRAPH (2011), “Nicolas Sarkozy Declares Multiculturalism Had Failed”, https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/8317497/Nicolas-Sarkozy-declares-multiculturalism-had-failed.html (erişim tarihi: 06.01.2018).
• VON HEIN, Matthias (2016), “Üç Günde Bir Kundaklama”, Deutsche Welle, http://www.dw.com/tr/%C3%BC%C3%A7-g%C3%BCnde-bir-kundaklama/a-18985354 (erişim tarihi: 08.03.2018).
• WILLSHER, Kim (2013), “French Magazine Faces Legal Inquiry Over Racist Slur Against Politician”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2013/nov/13/french-magazine-racist-far-right-minute-crafty-monkey (erişim tarihi: 06.03.2018).
• YENİ ŞAFAK (2006), “Mekke Almanya Sessiz İslamlaşma”, https://www.yenisafak.com/dunya/mekke-almanya-sessiz-islamlasma-37143 (erişim tarihi: 31.05.18).