ÖĞRETMENLERİN ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜKLERİNİN KAYNAK VE SONUÇLARINA İLİŞKİN BİR MODEL ÖNERİSİ

Yıl 2010, Cilt: 24 Sayı: 4, 137 - 154, 06.07.2011

Sema Polatcı Elif Boyraz

Öz

Amaç-Tokat il merkezindeki ortaöğretim kurumlarında çalışan
öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülüğünün; rol stresörleri, duygusal zeka, müşteri
odaklılık ve iş çıktıları ile ilişkisini belirlemektir.
Metodoloji-Kolayda örnekleme ile belirlenen 17 lisede 223 öğretmene
anket uygulanmıştır. Verilerin analizinde yapısal eşitlik modeli kullanılmıştır.
Bulgular- Duygusal zeka ve rol belirsizliği öğrenilmiş güçlülüğü;
öğrenilmiş güçlülük ve duygusal zeka müşteri odaklılığı; rol belirsizliği ve
müşteri odaklılık iş tatminini; rol belirsizliği işten ayrılma niyetini
yordamaktadır. Müşteri odaklılık değişkeni, öğrenilmiş güçlülük ve iş tatmini
ilişkisine tam aracılık; öğrenilmiş güçlülük değişkeni, duygusal zeka ve müşteri
odaklılık ilişkisine kısmi aracılık etmektedir.
Katkı- Araştırmanın, öğrenilmiş güçlülüğü yordayan değişkenlerin ve
rol stresörleri, öğrenilmiş güçlülük, müşteri odaklılık ve iş çıktıları arasındaki
ilişkilerin belirlenmesi ile yerli literatürdeki boşluğun doldurulmasına katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenilmiş Güçlülük, Müşteri Odaklılık, Duygusal Zeka, Yapısal Eşitlik Modeli

Kaynakça

• Akgün, S. (2004) The Effects Of Situation And Learned Resourcefulness On Coping Responses. Social Behavior And Personality, 32(5), ss. 441 448.
• Ashill, N. J. ve Rod, M. (2009) “Job Resourcefulness, Symptoms of Burnout and Service Recovery Performance: An Examination of Call Centre Frontline Employees”, Journal of Services Marketing, 23(5), ss. 338 350.
• Aslan, H. ve Çeçen, A. R. (2007) “Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine Göre Mizah Tarzlarının İncelenmesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), ss. 1 14.
• Babin, B. J.; Boles, J. S. (1998) “Employee Behavior in a Service Environment: A Model and Test of Potential Differences between Men and Women”, Journal of Marketing, 62(2), ss. 77 91.
• Boles, J.S. vd. (2003) “Interrelationships of Role Conflict, Role Ambiguity, and Work-Family Conflict with Different Facets of Job Satisfaction and the Moderating Effects of Gender”, Journal of Personal Selling & Sales Management, 23(2), ss. 99 113.
• Brashear, T. G. vd. (2003) “An Empirical Test of Antecedents and Consequences of Salesperson Job Satisfaction Among Polish Retail Salespeople”, Journal of Business Research, 56, ss. 971 978.
• Brown T.J. vd. (2002) “The Customer Orientation of Service Workers: Personality Trait Influences on Self and Supervisor Performance Ratings”, Journal of Marketing Research, 39, ss. 110 120.
• Brown, S. P. ve Peterson, R. A. (1993). “Antecedents and Consequences of Salesperson Job Satisfaction: Meta-Analysis and Assessment of Causal Effects”, Journal of Marketing Research, 30, ss. 63 77.
• Chan, D. W. (2006) “Emotional Intelligence and Components of Burnout among Chinese Secondary School Teachers in Hong Kong”, Teaching and Teacher Education, 22, ss. 1042 1054.
• Chung, B. G. ve Schneider, B. (2002) “Serving Multiple Masters: Role Conflict Experienced by Service Employees”, Journal of Services Marketing, 16(1), ss 70 87.
• Dönmez, B. ve Genç, G. (2006) “Genel Liselerdeki Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine İlişkin Algıları”, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(12), ss. 41 60.
• Güloğlu, B. ve Aydın, G. (2007) “İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Öğrenilmiş Güçlülük ve Otomatık Düşünce Biçimi Arasındakı İlişki”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, ss. 157 168.
• Hackman, J.R. ve Oldham G. R. (1975) “Development of the Job Diagnostic Survey”, Journal Of Applied Psychology, 60 (2), ss. 159 170.
• Harris, E. G. vd. (2007) “Hospital Employee Job Resourcefulness: An Emprical Study and Implications for Health Care Marketing”, Health Marketing Quarterly, 24(1/2), ss. 63 75.
• Harris, E. G. vd. (2006) “Role Stresors, Service Worker Job Resourcefulness and Job Outcomes: An Emprical Analysis”, Journal of Business Research, 59, ss. 407-415.
• Harris, E. G. ve Artis, A. B. (2005) “Exploring Patient, Co-Worker, and Management Burnout in Health Care: An Empirical Study”, Health Marketing Quarterly, 22(3), ss. 3 20.
• Harris, E. G. ve Lee, J. M. (2004) “The Customer, Co-Worker, and Management Burnout Distinction in Service Settings: Personality Influencers and Outcomes”, Services Marketing Quarterly, 25(4), ss.13 31.
• Hartline M.D. ve Ferrell, O. C. (1996) “The Management of Customer-Contact Service Employees: An Empirical Investigation”, Journal of Marketing, 60, ss. 52 70.
• Kennett, D. J. ve Keefer, K. (2006) “Impact of Learned Resourcefulness and Theories of Intelligence on Academic Achievement of University Students: An Integrated Approach”, Educational Pschology, 26(3), ss. 441 457.
• Levesque, L. vd. (2003) Maintaining Exercise İnvolvement: The Role of Learned Resourcefulness In Process of Change Use”, Psychology of Sport And Exercise, 4, ss. 237 253.
• Licata, J. W. vd. (2003) “On The Trait Antecedents and Outcomes of Service Worker Job Resourcefulness: A Hierarchical Model Approach”, Journal of the Academy of Marketing Science, 31(3), ss. 256 271.
• Locke, E.A. (1969) “What is Job Satisfaction?”, Organizational Behavior and Human Performance, 4, ss. 309 336.
• McWhirter, B.T. (1997) “Loneliness, Learned Resourcefulness, and Self- Esteem in College Students”, Journal of Counseling and Development, 75, ss. 460 469.
• Öztürk, S. A. (2005), Hizmet Pazarlaması., 5. Baskı, Ekin Kitabevi, Ankara.
• Rizzo J. R. vd. (1970) “Role Conflict and Ambiguity in Complex Organizations”, Administrative Science Quarterly, 15, ss. 150 163.
• Rod, M. ve Ashill, N. J. (2009) “Symptoms of Burnout and Service Recovery Performance”, Managing Service Quality, 19(1), ss. 60 84.
• Rosenbaum, M. (1980) “A Schedule for Assessing Self-Control Behaviors: Preliminary Findings”, Behavioral Therapy, 11, ss. 109 121.
• Rosenbaum, M. (1983) “Learned Resourcefulness as a Behavioral Repertoire for the Self-Regulation of Internal Events: Issues and Speculations”, M. Rosenbaum, C. M. Franks, Y. Jaffe (Der.), Perspectives on Behavior Therapy in the Eighties, New York, Springer, ss. 54 73.
• Rosenbaum, M. (1990), “The Role of Learned Resourcefulness in the Self- Control of Health Behavior”, M. Rosenbaum (Der.), Learned Resourcefulness: On Coping Skills, Self-Control, And Adaptive Behavior, New York, Springer, ss. 3 30.
• Rosenbaum, M. ve Ben-Ari, K. (1985) “Learned Helplessness and Learned Resourcefulness: Effects of Non-Contingent Success and Failure on Individuals Differing in Self-Control Skills”, Journal of Personality and Social Psychology, 48, ss. 198 215.
• Rosenbaum, M. ve Jaffe, Y. (1983) “Learned Helpplessness: The Role of Individual Differences in Learned Resourcefulness”, British Journal of Social Psychology, 22, ss. 215 225.
• Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990) “Emotional Intelligence”, Imagination, Cognition And Personality, 9(3), ss. 185 211.
• Schutte, N. S. vd. (1998) “Developing and Validation of a Measure of Emotional Intelligence”, Personality and Individual Differences, 25, ss. 167 177.
• Seligman, M. E. ve Maier, S. F. (1967) “Failure to Escape Traumatic Schock”, Journal of Experimental Psychology, 74(1), ss. 1 9.
• Singh, J. (2000) “Performance Productivity and Quality of Frontline Employees in Service Organizations”, Journal Of Marketing, 64 (2), ss. 15 34.
• Slater, S.F. ve Narver, J. C. (1995) “Market Orientation and the Learning Organization,” Journal of Marketing, 59(3), ss. 63 74.
• Şimşek, Ö. F. (2007), Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş (Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları), Ekinoks, Ankara.
• Türküm, A. S. vd. (2005) “Üniversite Öğrencilerinin Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri ile Sorunlar Karşısında Gösterdikleri Tepkiler: Anadolu Üniversitesi’nde Bir Araştırma”, Psikofarmakoloji Dergisi, 13 (4), ss. 267 273.
• Psikiyatri, Psikoloji,
• Varinli, İ. vd. (2009a) “Duygusal Zekanın Müşteri Odaklılık ve Satış Performansı Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, 9(1), ss. 113 130.
• Varinli, İ. vd. (2009b) “Satış Elemanlarının Duygusal Zekasının Bir Göstergesi Olarak Algılanan Performans, Satış ve Müşteri Odaklılık”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), ss. 159 174.
• Wheeler, A. R. ve Sablynski, C.J. (2007) “When Person-Organization (Mis)fit and (Dis)satisfaction Lead to Turnover”, Journal of Managerial Psychology, 22(2), ss. 203 219.
• Wood, C. J. (1991) “Are Students and School Personnel Learning to Be Helpless-Oriented or Resourceful Oriented? Part 1: Focus on Students”, Journal Of Educational And Psychological Consultation, 2(1), ss. 15 48.
• Yılmaz, V. (2005) “Tüketici Memnuniyeti ve İhtiyaçlarının Marka Sadakatine Etkisi: Sigara Markasına Uygulanması”, Sosyal Bilimler Dergisi, 1, ss. 257 271.
• Zauszniewski, J. A. vd. (2002) “Predictors of Resourcefulness in School-Aged Children”, Issues in Mental Health Nursing, 23, ss. 385 401.
• Zauszniewski, J.A. ve Martin, M.H. (1999) “Developmental Task Achievement and Learned Resourcefulness in Healthy Older Adults”, Archives of Psychiatric Nursing, 13(1), ss. 41 47.
• Zeithaml V. A. ve Bitner, M. J. (1996), Services Marketing, 1. Baskı, McGraw Hill, ABD.