Varoluşçuluk Bağlamında Edebiyat ve Felsefe, Şiir ve Endişe

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 43 - 66, 30.06.2019

Murat Kara

Öz

Edebiyat ve felsefe arasındaki
ilişki geçmişten günümüze kadar birçok araştırmacının dikkatini çekmiş ve onlar
tarafından bu konuda bazı çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda başlangıçta
genellikle bir alan öncelenmiş, birinin diğerinden üstün olduğu dile
getirilmiş; farklılıklarının yanı sıra benzer yönleri de bulunan iki alanın
birbirinin yerine geçemeyeceği, bununla birlikte birbirinden istifade
edebileceği gözden kaçırılmıştır. Ancak önceki felsefî düşüncelerden farklı
olarak insana yaklaşan ve insanlık durumlarını açıklamada edebî dili kullanmayı
tercih eden varoluşçu filozofların ortaya çıkmasıyla birlikte edebiyat ve
felsefe arasındaki ilişki de yeniden gündeme gelmiştir. Bu noktadan sonra
yapılan araştırmalarda genellikle roman ve hikâye gibi kurgusal türler ile
felsefe konusu üzerinde durulmuş, şiir ile felsefe konusuna pek değinilmemiş,
varoluşçulukla birlikte bir değere sahip olan endişe kavramı ile şiir
arasındaki ilişki ise hiç araştırılmamıştır. Varoluşçuluk bağlamında
edebiyat ve felsefe arasındaki ilişkiye ışık tutan bu çalışmada edebiyat ve
felsefenin sınırları, iki alanın birbirine dönüşmesi, edebiyatın felsefeden
felsefenin edebiyattan nasıl istifade edebileceği, iki alanın benzerlik ve
farklılıkları ve nihayetinde şiir ve endişe arasındaki bağlantı konularında
ortaya çıkan problemlere çözüm getirmek amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Varoluşçuluk, Felsefe, Şiir

Kaynakça

• Akay, H. (1998). Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatında Yeni Fikirler. İstanbul: Kitabevi Yayınları.Akay, H. (2006). Şiir Alâmetleri. İstanbul: 3F Yayınları.Akay, H. (2017). Anlamın Çağrısı. İstanbul: Şule Yayınları.Akış, Y. (2014). Bir Varoluşçu Drama Yazarı Olarak Søren Kierkegaard. M. Günay & A.O. Gündoğan içinde, Felsefe ve Edebiyat (s. 289-307). Konya: Çizgi Kitabevi.Aksan, D. (1999). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Engin Yayınevi.Aktaş, Ş. (1995). Hilmi Yavuz’un Bildirisi Üzerine Tartışmalar. B. Ayvazoğlu içinde, Şeyh Galib Kitabı (s. 65-70). İstanbul: İBB Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.Aktaş, Ş. (1996). Yenileşme Dönemi Türk Şiiri ve Antolojisi (1860-1920) I. Ankara: Akçağ Yayınları.Aristoteles. (1999). Poetika. Çev. İsmail Tunalı. İstanbul: Remzi Kitabevi.Aytaç, G. (2011). Felsefi Roman. Ankara: Phoenix Yayınları.Başer, N. (2015). Edebiyat ve Felsefe: Çakışmalar ve Çatışmalar. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 249-259). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Büyükdüvenci, S. (2015). Felsefe ve Edebiyat İlişkisi Üzerine Bazı Düşünceler. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 27-32). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Çüçen, A. K. (2012). Martin Heidegger: Varlık ve Zaman. İstanbul: Sentez Yayınları.Çüçen, A. K. (2015). Varoluş ve Edebiyat. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 37-56). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Daşcıoğlu, Y. (2015). Dilin İçinde Dil, Doğanın İçinde Perde: Şiirde Metafor ve İmge. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi,Cilt CIX, S 767, Kasım- Aralık. 167-173.Derrida, J. (2010). Edebiyat Edimleri. Çev. M. Erkan & A.Utku. İstanbul: Otonom Yayınları.Duralı, Ş. T. (2016). Edebiyat ve Felsefe İlişkisi Üzerine Mülâhazalar. Karabatak, Dosya: Edebiyat ve Felsefe. S 26, Mayıs-Haziran. 62-68.Gariper, C. (2017), Rubai Bağlamında Şiir ve Felsefe. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 17 (17), Ocak-Haziran. 105-116.Günay, M. (2014). Edebiyatın İçindeki Felsefe. M. Günay & A.O. Gündoğan içinde, Felsefe ve Edebiyat (s. 265-268). Konya: Çizgi Kitabevi.Gündoğan, A. O. (2014). Edebiyat ile Felsefe İlişkisi Üzerine. M. Günay & A.O. Gündoğan içinde, Felsefe ve Edebiyat (s. 51-62). Konya: Çizgi Kitabevi.Gündoğan, A. O. (2015). Felsefe ve Hayat Arasında Edebiyat. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 95-104). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Gürsoy, K. (2014). Felsefe ve Edebiyat. M. Günay & A.O. Gündoğan içinde, Felsefe ve Edebiyat (s. 41-50). Konya: Çizgi Kitabevi.Haşim, A. (1973). Şiirler. Haz. K. Akyüz. İstanbul: MEB Yayınları.Hegel, G. W. F. (1991). Hukuk Felsefesinin İlkeleri. Çev. Ç. Karakaya. İstanbul: Sosyal Yayınları.Heidegger, M. (2013). Hümanizm Üzerine. Çev. Y. Örnek. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.Karataş, T. (2015). Açılış Konuşması. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 13-16). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Kayıran, Y. (2007). Felsefi Şiir Tinsel Poetika. İstanbul: YKY.Kısakürek, N. F. (2003). Çile. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.Kierkegaard, S. (2004). Kaygı Kavramı. Çev. V. Taşdelen. Ankara: Hece Yayınları.Okay, O. (2005). Poetika Dersleri. Ankara: Hece Yayınları.Öktem, Ü. (2010). Felsefe Edebiyat Etkileşimi: Felsefî Roman. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 50-1, 1-17.Platon. (1992). Devlet. Çev. S. Eyüboğlu& M. A. Cimcoz. İstanbul: Remzi Kitabevi.Poyraz, H. (2015). Edebiyat ve Felsefeye Aradan Bakmak. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 157-164). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Sağlık, Ş. (2015). Metafiziği, Logosu, Ethosu ve Momosu Mithosta Buluşturan Roman Deli Filozof. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 377-420). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Sarı, A. (2015). Felsefe Edebiyata Kendini Nasıl Eklemler?. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 67-94). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Sarıalioğlu, K. (2013). Modern Türk Edebiyatında Şiir ve Felsefe İlişkisi (Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.Soykan, Ö. N. (2015). Şair Kimdir, Filozof Kimdir, Nerelerde Buluşurlar. V. Taşdelen (Ed) Felsefe Edebiyat Sempozyumu içinde (ss. 317-322). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yayınları.Şen, C. (2010). Türk Romanında Felsefî Açılımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.Tanpınar, A. H. (2001). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.Taşdelen, V. (2004), Kierkegaard ve Kaygı Kavramı, V. Taşdelen içinde, Kaygı Kavramı (s. 13-61). Ankara: Hece Yayınları.Taşdelen, V. (2013). Felsefeden Edebiyata. Ankara: Hece Yayınları.Taşdelen, V. (2015). Hastalık Durumları ve Şifa Olarak Söz. Hece, 19( 225). 97-100.Umran, S. (2004). Şiirde Metafizik Gerçek. İstanbul: İz Yayınları.Umran, S., & Akay, H. (2006). Cumhuriyet Dönemi Şiirimizin Altın Sayfaları. İstanbul: 3F Yayınları.Uygur, N. (1985). İnsan Açısından Edebiyat. İstanbul: Remzi Kitabevi.Ülken, H. Z. (1951). Felsefeye Giriş. Ankara: A. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları.Verneaux, R. (1994). Egzistansiyalizm Üzerine Dersler. Çev. M. Korlaelçi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.Yavuz, H. (1995). ‘Hoşça Bak Zâtına’ya da ‘Epimelesthai Seautou’: Bir Arkeoloji Denemesi. B. Ayvazoğlu içinde, Şeyh Galib Kitabı (s. 59-65). İstanbul: İBB Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.Yavuz, H. (1997). Felsefe Yazıları. İstanbul: Boyut Kitapları.Yavuz, H. (2008). Edebiyat ve Saat Üzerine Yazılar. İstanbul: YKY.Wellek, R., & Varren, A. (1993). Edebiyat Teorisi. Çev. Ö. F. Huyugüzel. İzmir: Akademi Kitabevi.