A Study on Determining The Difference That Government Systems and State Forms Make on Democracy Levels of Countries

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 3, 461 - 476, 01.07.2016

Senem Kurt Topuz

Öz

The purpose of this study is to examine whether different government systems and state forms play a role in determining democracy levels of countries; in other words, to analyze whether a country’s state form and government system make any difference on the current democracy level of the country. Therefore, state forms are examined based on monarchy and republic along with unitary state and federal state categories while government systems are evaluated based on parliamentary system, presidential system, semi-presidential system, and other categories. Hence, aforementioned difference, despite the fact that mathematically federal states have a larger mean value than unitary states, is not found statistically meaningful according to the t-test results that measure the meaningfulness of the difference in all variables that represent democracy level. Monarchies, on the other hand, have a statistically higher level of democracy than republics according to the t-test results. Countries ruled by a parliamentary system among government systems have a statistically meaningful higher level of democracy in terms of functioning of government and political culture variables than countries ruled by presidential, semipresidential, and other systems do. They also have a statistically meaningful higher level of democracy in terms of political participation variable than countries ruled by so-called presidential and other systems do. As for the countries included in the “other” category, it is determined that they have a lower level of democracy in terms of electoral process and pluralism along with fundamental rights variables than other government systems do

Anahtar Kelimeler

Democracy, Government Systems, State Forms

Hükümet Sistemleri ve Devlet Şekillerinin Ülkelerin Demokrasi Seviyeleri Üzerinde Yarattığı Farklılığın Tespiti Üzerine Bir Çalışma

Öz

Bu çalışmanın amacı, farklı hükümet sistemleri ve devlet şekillerinin ülkelerin demokrasi seviyelerinin belirlenmesi noktasında bir rol oynayıp oynamadığını incelemek, bir başka ifadeyle ülkelerin bulunduğu demokrasi seviyesi üzerinde, sahip oldukları devlet şekli ve hükümet sisteminin, bir farklılık yaratıp yaratmadığını analiz etmektir. Bu noktada devlet şekilleri monarşi ve cumhuriyet ile üniter devlet ve federal devlet üzerinden; hükümet sistemleri ise parlamenter sistem, başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi ve diğer kategorileri üzerinden değerlendirilmiştir. Buna göre demokrasi seviyesini gösteren tüm değişkenlerde federal devletlerin üniter devletlere göre matematiksel olarak daha büyük ortalama değere sahip olmalarına karşın söz konusu farklılık, farklılığın anlamlılığının ölçüldüğü t testi sonuçlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Monarşiler ise cumhuriyetlere göre t testi sonuçları dikkate alındığında istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek demokrasi seviyesine sahiptirler. Hükümet sistemleri içerisinde ise parlamenter sisteme sahip ülkelerin istatistiksel olarak başkanlık, yarı başkanlık ve diğer kategorisinde yer alan ülkelere göre anlamlı şekilde hükümetin işleyişi ve siyasal kültür değişkenlerinde; başkanlık ve diğer olarak ifade edilen sistemde yer alan ülkelere göre ise anlamlı şekilde siyasal katılım değişkeninde daha yüksek demokrasi seviyesinde sahip oldukları görülmektedir. Diğer kategorisinde yer alan ülkelerin ise seçim süreci ve çoğulculuk ile temel haklar kategorisinde diğer hükümet şekillerine sahip ülkelere göre daha düşük bir demokrasi seviyesine sahip oldukları belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, Hükümet Sistemleri, Devlet Şekilleri

Kaynakça

• Abdullayev, N. (2009) “Demokrasi ve İstikrar Açısından Parlamenter ve Başkanlık Hükümet Şekli Karşılaştırması” İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 41: 251-268.
• Akgül, M.E. (2010) “Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Dönüşümü ve Günümüz Demokratik Rejimlerindeki Anlamı” Ankara Barosu Dergisi, 68 (4): 79-101.
• Bezci, B. (2005) “Demokrasi ve Başkanlık Sistemi” Yönetim Bilimleri Dergisi, 3( 2): 77-91.
• Çam, E. (1993) Devlet Sistemleri, İstanbul, Der Yayınları. Duverger, M. (1980) “A New Political System Model: Semipresidential Government” European Journal of Political Research 8 (2): 165-187.
• Elgie, R. (1999), “The Politics of Semi-Presidentialism”, Elgie (eds.), Comparative European Politics- SemiPresidentialism in Europe, Oxford, Oxford University Press.
• Eyüboğlu, E. “Parlamenter Bir VI. Cumhuriyete Doğru”, Kamalak (der.), Başkanlık Sistemi ve Türkiye, Ülkeler, Deneyimler ve Karşılaştırmalı Analiz, İstanbul, Kalkedon Yayınları.
• Gözler, K. (1999) “Hukuk Açısından Monarşi ve Cumhuriyet Kavramlarının Tanımı Sorunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 54 (1): 51- 62.
• Gözler, K. (2012) Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 3.Baskı, Bursa, Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Gözübüyük, A. Ş. (2004) Anayasa Hukuku Anayasa Metni ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, 13.Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Hekimoğlu, M. M. (2009) Anayasa Hukukunda Karşılaştırmalı Demokratik Hükümet Sistemleri ve Türkiye,1. Baskı, Ankara, Detay Yayınevi.
• Heywood, A. ( 2006). Siyaset, Özipek vd. (çev), Kalkan (ed.), Ankara, Liberte Yayınları
• Kalaycıoğlu, E. (2005) “Başkanlık Rejimi: Türkiye’nin Diktatörlük Tehdidiyle Sınavı”, Ergül (ed.), Başkanlık Sistemi, Ankara, Türkiye Barolar Birliği Yayın No: 77.
• Kubalı, D. (1999) “Performans Denetimi”, Amme İdaresi Dergisi, (32), 1: 31-62.
• Lijphart, A. (1992) Parliamentary Versus Presidential Government, 1st Edition, Oxford, Oxford University Press.
• Liphart, A. (1994) “Presidentialism and Majoritarian Democracy: Theoretical Observations.”, Linz and Valenzuela (eds), The Failure of Presidential Democracy, Comparative Perspective, Vol.1. Baltimore and London, The John Hopkins University Press.
• Lijphart, A. (1996) Çağdaş Demokrasiler- Yirmibir Ülkede Çoğunlukçu ve Oydaşmacı Yönetim Örüntüleri-, Özbudun ve Onulduran (çev.), Ankara, Yetkin Basımevi.
• Linz, J. (1993) “Başkanlık Sistemi veya Parlamenter Sistem Arasındaki Tercihin Siyasal ve Sosyal Sonuçları”, BDT Ülkelerinde Demokrasiye Geçiş ve Anayasa Yapımı, Özbudun ve Köker (çev.), Ankara, Yetkin Basımevi, 117–134.
• Linz, J. (1994) “Presidential or Parliamentary Democracy: Does It Make a Difference?”, Linz and Valenzuela (eds), The Failure of Presidential Democracy, Comparative Perspective, Vol.1. Baltimore and London, The John Hopkins University Press.
• Nino, C.S. (1996) The Constutition of Deliberative Democracy, New Haven&London, Yale University Press.
• Özbudun, E. (2005) “Başkanlık Sistemi Tartışmaları”, Ergül (ed.), Başkanlık Sistemi, Ankara, Türkiye Barolar Birliği Yayın No: 77.
• Rose R ve Kavanagh, D. “The Monarchy in Contemporary Political Culture” Comparative Politics, 8(4): 548-576.
• Sartori, G. (1997) Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, Özbudun (çev.), Ankara: Yetkin Yayınları.
• Siaroff, A. (2003) “Comparative Presidencies: The Inadequacy of the Presidential, Semi-Presidential and Parliamentary Distinction”, European Journal of Political Research, 42 (3): 287-312.
• Şahin, K. (2014) “Türkiye’deki Hükümet Sistemi Tartışmalarına Siyasi Kültür ve Demokrasi Eksenli Bir Yaklaşım” Sakarya İktisat Dergisi,3 (3): 29-71.
• Tataroğlu, M. (2006) “Parlamenter ve Başkanlık Sistemlerinde Siyasi İktidar ve Bürokrasi İlişkileri ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme” Yönetim ve Ekonomi, 1(13): 97-119.
• Teziç, E. (1998) Anayasa Hukuku, 5. Baskı, İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Uluşahin, N. (1999) Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi, Ankara, Yetkin Yayınları
• Valenzuela, A. (1994)”Party Politics and the Crisis of Presidentialism in Chile”, Linz and Valenzuela (eds), The Failure of Presidential Democracy, Comparative Perspective, Vol.1. Baltimore and London, The John Hopkins University Press.
• Yazıcı, S. (2002) Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri, Türkiye İçin Bir Değerlendirme, 3. Baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı (2015) http://www.mfa.gov.tr/ dis-politika-genel.tr.mfa (14.04.2015)
• Presidental Power (2015) (http://presidential-power. com/?p=1740) (30.03.2015)
• The Economist Intelligence UnitDemocracy Index (2014)
• http://www.sudestada.com.uy/Content/ Articles/421a313a-d58f-462e-9b24-2504a37f6b56/ Democracy-index-2014.pdf (26.03.2015)