Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Mutluluk Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2023, Volume: 23 Issue: 4, 1844 - 1862, 15.12.2023

Münir Semih Aytaç Mehmet Emin Usta

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1172364

Abstract

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin bakış açılarına göre okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişkinin ortaya konulmasıdır. Araştırmanın evreni, 2019-2020 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa ili merkez ilçelerinde ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 11.405 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmaya ilişkin veriler 611 öğretmenden elde edilmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama ve korelasyonel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmaya ilişkin veriler “Okul Müdürleri Liderlik Stilleri Ölçeği” ve “Öğretmen Örgütsel Mutluluk Ölçeği” ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistikler ve Spearman Rho korelasyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırmanın sonucunda ulaşılan bulgulara göre okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik stilini sergilediğine ilişkin öğretmen algısının “yüksek”, okul yöneticisinin sürdürümcü liderlik stilini sergilediğine ilişkin öğretmen algısının “orta”, okul yöneticisinin serbest bırakıcı liderlik stilini sergilediğine ilişkin öğretmen algısının ise “düşük” düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin örgütsel mutluluk algılarının “katılıyorum” düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin sergiledikleri liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk algı düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel mutluluk algılarının dönüşümcü liderlik stili ile pozitif ve yüksek düzey, sürdürümcü liderlik stili ile negatif ve düşük düzey, serbest bırakıcı liderlik stili ile negatif ve orta düzey ilişkisi olduğu gözlenmiştir. Öğretmenlerin örgütsel mutluluk algı düzeylerini yükseltmek için okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik stiline uygun tutum ve davranışlar sergilemeleri önerilmektedir.

Keywords

Liderlik, Liderlik Stilleri, Mutluluk, Örgütsel Mutluluk, Öğretmen Örgütsel Mutluluğu

Analyzing the Relationship Between School Administrators' Leadership Styles and Teachers' Perceptions of Organizational Happiness

Abstract

The aim of this study is to examine the relationship between school administrators' leadership styles and teachers' organizational happiness perceptions. The universe of the research consists of 11,405 teachers working in primary, secondary and high schools in the central districts of Şanlıurfa in the 2019-2020 academic year. Data of the research were obtained from 611 teachers. Survey and correlation model was used in the research. The data of the research were collected by using the School Principals Leadership Styles Scale and the Teacher Organizational Happiness Scale. Descriptive statistics and Spearman Rho correlation analysis were used in the analysis. According to the findings, it was determined that the perception of the teachers regarding the transformational leadership style of the school administrators was "high", the perception of the teachers regarding the follower leadership style was at the "moderate" level, and the laissez-faire leadership style was at the "low" level. It has been determined that the organizational happiness perceptions of the teachers participating in the research are at the level of "agree". It has been determined that there is a significant relationship between the leadership styles of school administrators and the organizational happiness perception levels of teachers. Teachers' organizational happiness perceptions were positive, high level with transformational leadership style; There is a negative, low-level relationship with the follower leadership style, and a negative, medium-level relationship with the laissez-faire leadership style. In order to increase teachers' organizational happiness perception levels, it is recommended that school administrators exhibit attitudes in accordance with the transformational leadership style.

Keywords

leadership, leadership styles, happiness, organizational happiness, teacher organizational happiness

References

• Akan, D., Yıldırım, İ., & Yalçın, S. (2014). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi (OMLSÖ). Electronic Journal of Social Sciences, 13(51), 392-415. doi:10.17755/esosder.28743
• Aslan, G. (2021). İlkokul ve ortaokulların hayati sorunları ve çözüm önerileri: Okul yöneticilerinin görüşlerine dayalı nitel bir analiz. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 204-242. https://doi.org/10.14689/enad.25.9
• Arslan, Y. (2018). Öğretmenlerin farklılıkların yönetimi yaklaşımlarına ilişkin algıları ile örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişki [Doktora tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Atasoy, R. (2020). The Relationship between school principals' leadership styles, school culture and organizational change. International Journal of Progressive Education, 16(5), 256-274. doi:10.29329/ijpe.2020.277.16
• Balcı, A. (2021). Okul yöneticiliğinin meslekleşmesi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 62-78. doi: 10.52848/ijls.880112
• Bass, B. M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectation. New York: Free Press.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18(3), 19-31.
• Bentler, P.M. (1990). Comparative fit indexes in structural models. Psychological Bulletin, 107(2), 238-246. doi: 10.1037/0033-2909.107.2.238.
• Birdoğan Kuvvet, A. (2019). Okul müdürlerinin öğretim liderlikleri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Bollen, K. A. (1986). Sample size and Bentler and Bonett’s nonnormed fit index. Psychometrika, 51(3), 375-377. doi: 10.1007/BF02294061
• Brief, A. P., & Weiss, H. M. (2002). Organizational behavior: Affect in the workplace. Annual Review of Psychology, 53(1), 279-307. http://dx.doi.org/10.1146/annurev.psych.53.100901.135156
• Bulut, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının incelenmesi: Bir norm çalışması [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Bulut, A. (2020). Eğitim kurumlarında yönetsel tarz ve örgütsel mutluluk arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans Tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2018). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde veri analizi. Pegem Akademi.
• Çelebi, N. , Vuranok, T. & Turgut, I. (2015). İlk ve ortaokullarda öğretmenlerin ödül sistemine ilişkin görüşleri . Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (34) , 75-104 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/19407/206286
• Çetin, S. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel adalet algı düzeyleri ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Demircan, T. (2019). Öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being, the science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55 (1), 34-39. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.34
• Düzgün, O. (2016). Ortaokulda görev yapmakta olan öğretmenlerin mutluluk düzeyleri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Elekoğlu, F., & Demirdağ, S. (2020). Okul müdürlerinin 21. yüzyıl becerileri, iletişim becerileri ve liderlik stillerinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 101-117. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kebd/issue/67224/1049179
• Fisher, C. D. (2010). Happiness at work. International Journal Of Management Reviews, 12(4), 384-412. http://dx.doi.org/10.1111/j.1468-2370.2009.00270.x
• Frey, B. S., & Stutzer, A. (2001). Happiness and economics: How the economy and institutions affect human well-being. Princeton University Press.
• Gavin, J., & Mason, R. (2004). The virtuous organization: The value of happiness in the workplace. Organizational Dynamics, 33(4), 379-392. doi:10.1016/j.orgdyn.2004.09.005
• Green, S. B., ve Salkind, N. J. (2016). Using SPSS for Windows and Macintosh, books a la carte. Pearson. Halitoğlu, Ş. N., & Akpınar, B. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin stres algısı arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (82) , 661-673 . DOI: 10.17755/esosder.1028315
• Hıdıroğlu, A. (2018). Okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki (Tekirdağ örneği) [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• IBM. (2017). Spss Statistics (Version 25.0) [Computer software]. IBM. https://www.ibm.com/tr-tr/products/spss-statistics
• Kabal, D. (2019). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve mutluluk düzeyleri üzerine bir çalışma (Kocaeli örneği) [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
• Kalkan, Ü., Altınay Aksal, F., Altınay Gazi, Z., Atasoy, R., & Dağlı, G. (2020). The relationship between school administrators’ leadership styles, school culture, and organizational image. Sage Open, 10(1). https://doi.org/10.1177/2158244020902081
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 4(4), 443-465.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi [Doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Kotaoğlu, Z. (2019). Temel eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin yöneticilerine güveni ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki (Sakarya ili örneği) [Yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar ilkeler teknikler (33. Baskı). Nobel Yayınları.
• Muthén, L. K., & Muthén, B. O. (2017). Mplus (Version 8)[Computer software]. Los Angeles, CA: Author. Özdamar, K. (2002). Paket programlarla istatistiksel veri analizi-1. Kaan Kitabevi.
• Özgener, S. ve Kılıç, G. (2009). Eğitim kurumlarında liderlik tarzları ve örgüt kültürünün performans üzerindeki etkisi. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi içinde (s.21-23). Osmangazi Üniversitesi.
• Polat, S. & Kazak, E. (2014). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki . Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1 (1) , 71-92. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10317/126546
• Pryce‐Jones, J. (2010). Happiness at work. Maximizing your psychological capital for success, Chicester: Willey Blackwell.
• Saenghiran, N. (2013). Towards enhancing happiness at work: A case study. Social Research Reports, 5(25), 21-33. https://www.researchreports.ro/images/researchreports/social/srr_2013_vol025_002.pdf
• Sancak, T. (2019). Öğretmenlerin okullardaki mekân düzenlemelerine ilişkin memnuniyetleri ile mutluluk ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H.(2003). Evaluating the fit of structural equation models: Test of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Method of Psychological Research Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. https://www.stats.ox.ac.uk/~snijders/mpr_Schermelleh.pdf
• Schmitt, N. (1996). Uses and abuses of coefficient alpha. Psychological assessment, 8(4), 350-353. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.615.4053&rep=rep1&type=pdf
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Anı Yayıncılık.
• Selbi, C. (2018). Okullarda öğretmenlerin örgütsel mutluluğunu etkileyen faktörlerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Sharma, S., Mukherjee, S., Kumar, A., & Dillon, W.R. (2005). A simulation study to investigate the use of cutoff values for assessing model fit in covariance structure models. Journal of Business Research, 58(1), 935-43. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2003.10.007
• Sipahi, B., Yurtkoru, E.S. & Çinko, M. (2006). Sosyal bilimlerde Spss’le veri analizi. Beta Yayıncılık.
• Steiger, J. H. (1990). Structural model evaluation and modification: An interval estimation approach. Multivariate Behavioral Research, 25(2), 173-180.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74. http://www.nebisumer.com/wpcontent/uploads/2015/03/SumerN.2000.YEM_TPY.pdf
• Şentürk, Y. E. (2019). Okul yönetim sürecinde müdürlerin liderlik stillerinin rehber öğretmenler açısından değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş:(Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları). Ekinoks Yayınları.
• Şimşek, Ş., Çelik, A. ve Akgemli, T. (2016). Davranış bilimlerine giriş ve örgütsel davranış. Eğitim Yayınevi.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesiyle SPSS ile veri analizi (4. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Titrek, A. (2019). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve sosyal girişimcilik becerilerine yönelik görüşleri (Kocaeli ili örneği) [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Tösten, R., Avcı, Y. E. & Şahin, S. (2018). The relations between the organizational happiness and the organizational socialization perceptions of teachers: The sample of physical education and sport. European Journal of Educational Research, 7(1), 151-157. https://doi.org/10.12973/eu-jer.7.1.151
• Tucker, L. R., & Lewis, C. (1973). A reliability coefficient for maximum likelihood factor analysis. Psychometrika, 38 (1), 1-10. https://doi.org/10.1007/BF02291170
• Türk Dil Kurumu. (2020). http://sozluk.gov.tr adresinden 5 Eylül 2020 tarihinde alınmıştır.
• Türk Eğitim Sendikası (2022). Ekonomiye, mesleğe, eğitim yönetimine ve ÖMK’ya dair öğretmenler günü raporu https://turkegitimsen.org.tr/storage/2022/11/Ogretmenler-gunu-rapor-21.11.2022-2.pdf
• Usta, M. E. ve Boğa, F. (2021). Okul yöneticilerinin okul yönetiminde yaşanan sorunlara ilişkin görüşleri. Harran Maarif Dergisi, 6 (1), 18-49. doi: http://dx.doi.org/10.22596/2020.0601.18.49
• Vural, G. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin çalışanların motivasyonu üzerindeki etkisi: Rize ili örneği [Yüksek lisans tezi]. Avrasya Üniversitesi.
• Yalçın, S. (2014). Öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş yaşam kalitesi ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Yıldırım, M. C. (2008). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin öğretmenlerin ödüllendirilmesine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 56(56), 663-690.
• Yıldız Gül, N. (2019). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Yılmaz, Ö. (2019). Farklı okul türlerinde görev yapan öğretmenlerin spiritüel iyi oluş düzeyleri ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Yurtseven, S. (2019). Öğretmenlerin mesleki mutluluklarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yürek, U. (2018). Yöneticilerin öz yeterlik algıları ile liderlik stilleri arasındaki ilişki (Tatvan ilçesi örneği) [Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Warr, P. (2007). Work, happiness and unhappiness. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.