The Effect of Excessive Workload on the Individual and Organizational Performance of Teachers

Year 2023, Volume: 23 Issue: 4, 2081 - 2103, 15.12.2023

Sevgi Taşkın Şenay Sezgin Nartgün

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1315764

Abstract

This research was conducted to determine the effect of excessive workload on individual and organizational performance, according to the opinions of high school teachers, and to examine the relationship between these opinions. The study population of the research, which is in a relational screening model, consists of 250 teachers working in the central district high schools of Bolu province in the 2020-2021 academic year. Workload, individual performance and organizational performance scales were used as data collection tools in the study. Mean, standard deviation, Mann Whitney U and Pearson Correlation analysis were used to analyze the data. According to the research results; Teachers' opinions about workload, individual performance and organizational performance are at the "I agree" level. There was no significant difference in the opinions of teachers in the excessive workload, individual performance and organizational performance scales according to the marital status variable. Low-level significant relationships were detected between the teachers' workload scale and the individual performance scale and organizational performance scale, and medium-level significant relationships were found between the individual performance scale and organizational performance scale. When the research results are evaluated, schools cannot be expected to achieve their educational goals by giving teachers responsibilities at a level that creates a perception of excessive workload. In addition, excessive work assignments, prolonged working hours, and inability to complete tasks reduce the performance of teachers. Considering the increasing competitive conditions and the changing education system, it is stated that the decrease in the performance of teachers will directly affect the educational performance of the school negatively. In this regard, while implementing educational policies and distributing tasks in schools, it can be recommended to give teachers a balanced workload and to create environments where they can demonstrate their professional competence and performance. At the same time, it may be suggested that policy-making administrators should be included in seminars and meetings in in-service training by revealing the positive and negative effects of the workload that affects teachers' work performance on the school.

Keywords

Excessive workload, organizational performance, individual performance, teacher.

Öğretmen Görüşlerine Göre İş Yükü ile Bireysel ve Örgütsel Performans Arasındaki İlişki

Abstract

Bu araştırma lise öğretmenlerinin görüşlerine göre aşırı iş yükünün, bireysel ve örgütsel performans üzerine etkisini belirlemek ve bu görüşler arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. İlişkisel tarama modelinde olan araştırmanın çalışma evreni 2020–2021 eğitim öğretim yılında Bolu ili merkez ilçe liselerinde görev yapan 250 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak iş yükü, bireysel performans ve örgütsel performans ölçekleri kullanılmıştır. Verilerin analizinde ortalama, standart sapma, Mann Whitney U ve Pearson Korelasyon analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; öğretmenlerin iş yükü, bireysel performans ve örgütsel performansa yönelik görüşleri “Katılıyorum” düzeyindedir. Öğretmenlerin görüşlerinde aşırı iş yükü, bireysel performans ve örgütsel performans ölçeklerinde medeni durum değişkenine göre anlamlı fark bulunmamıştır. Öğretmenlerin iş yükü ölçeği ile bireysel performans ölçeği ve örgütsel performans ölçeği arasında düşük düzeyde, bireysel performans ölçeği ile örgütsel performans ölçeği arasında ise orta düzeyde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları değerlendirildiğinde, öğretmenlere aşırı iş yükü algısı oluşturacak düzeyde sorumlulukların verilmesi ile okulların belirlenen eğitim hedeflerine ulaşması beklenemez. Ayrıca ölçüsüz verilen işler, çalışma zamanlarının uzaması ve işlerin üstesinden gelinememesi öğretmenlerin performansını düşürmektedir. Artan rekabet koşulları ve değişen eğitim sistemi düşünüldüğünde, öğretmenlerin performansının düşmesi, doğrudan okulun eğitsel performansını olumsuz yönde etkileyeceği belirtilmektedir. Bu bakımdan okullarda eğitsel politikalar uygulanırken ve görev dağılımı yapılırken, öğretmenlere dengeli bir iş yükü verilmesi, mesleki yeterliliklerini ve performanslarını sergileyebilecekleri ortamların oluşturulması önerilebilir. Aynı zamanda hizmet içi eğitimlerde politika üreten yöneticilere, öğretmenlerin çalışma performansını etkileyen iş yükünün, okula olan olumlu ve olumsuz etkileri gözler önüne serilerek seminer ve toplantılarda yer verilmesi önerilebilir.

Keywords

Aşırı iş yükü, bireysel performansı, örgütsel performans, öğretmen.

Thanks

Prof.Dr. Şenay SEZGİN NARTGÜN'e katkılarından dolayı teşekkür ediyorum.

References

• Acker, S. (1995). Carry on caring the work of women teachers. British Journal of Sociology of Education, 16(1), 21-36.
• Açar, A. (2015). Öğretmenlerin öğretmenlik meslek bilgisi derslerinden yararlanma düzeylerine ilişkin algıları [Yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Ağan, N. (2007). Ankara'daki dört ve beş yıldızlı konaklama işletmelerinin performans değerleme sistemlerine dair bir alan araştırması [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ağaoğlu, E. (2002). Sınıf yönetimi ile ilgili genel olgular, sınıf yönetimi. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Akdoğan, S. (2016). Etik liderlik davranışlarının örgütsel performansa etkileri üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. Gelişim Üniversitesi.
• Akşit, F. (2006). Performans değerlendirmeye ilişkin öğretmen görüşü (Bigadiç ilköğretim öğretmenleri örneği). Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 76-101.
• Aktaş, K. (2014). İtibar yönetimi, iş memnuniyeti ve örgütsel performans arasındaki ilişkinin analizi: Sağlık sektöründe bir uygulama [Yüksek lisans tezi]. Gediz Üniversitesi.
• Arifin, H.M. (2015). Yeterlilik, motivasyon ve örgüt kültürünün lise öğretmenlerinin iş doyumuna ve performansına etkisi. Uluslararası Eğitim Çalışmaları, 8 (1), 38-45.
• Argon, T., & Eren, A. (2004). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Arslantürk, Y. (2009). Dört ve beş yıldızlı konaklama işletmelerinde performans değerlendirme: Ankara ili örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(2), 19-34.
• Atik, E. (2015). Otel işletmelerinde iş yükü algısı ve iş yükünün insan kaynakları yönetiminde kullanımı [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Aycan, Z., & Eskin, M. (2005). Relative contributions of childcare, spousal support, and organizational support in reducing work–family conflict for men and women: The case of Turkey. Sex Roles, 53(7-8), 453-471. Bakker, A. B., & Demerouti, E. (2007). The job demands-resources model: State of the art. Journal of Managerial Psychology, 22(3), 309-328.
• Barutçugil, İ. (2002). Bilgi yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Bayram, L. (2006 ). Geleneksel performans değerlendirme yöntemlerine yeni bir alternatif. Sayıştay Dergisi, 360 Derece Performans Değerlendirme, 62(1), 47-65.
• Becet, A. (2019). Öğretmenlerde tükenmişlik sendromu ve sigara içme arzusu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Bedarkar, M., & Pandita D. (2014). A study on the drivers of employee engagement impacting employee performance. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 133, 106-115.
• Bingöl, D. (2006). İnsan kaynakları yönetimi. Denizli: Arıkan Basım Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Borman G. D., & Dowing, N. M. (2008). Teacher attrition and retention: A metaanalytic and narrative review of the research. Review of Educational Research, 78, 367-409.
• Brewer, G., & Selden, S. (2000). Why elephants gallop: Assessing and predicting organizational performance in federal agencies. Journal of Public Administration Research and Theory, 10, 685-712.
• Büyükgöze, H., & Özdemir, M. (2017). İş doyumu ile öğretmen performansı ilişkisinin duygusal olaylar kuramı çerçevesinde incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 311-325.
• Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cam, E. (2004). Çalışma yaşamında stres ve kamu kesiminde kadın çalışanlar. Journal of Human Sciences, 1(1),1-10.
• Can, A. (2015). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Can, N.(2004). Öğretmenlerin geliştirilmesi ve etkili öğretmen davranışları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1),103-119.
• Can, H., Akgün A., & Kavuncubaşı Ş. (1998). Kamu ve özel kesimde personel yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cedoline, A. J. (1982). Job burnout in public education: Symptoms, causes, and survival skills. Teachers College Press.
• Celep, C. (2000). Teachers' organizational commitment in educational organizations. In National Forum of Teacher Education Journal 10(3), 1999-2000.
• Chughtai, A. A., & Buckley, F. (2008). Work engagement and its relationship with state and trait trust: A conceptual analysis. Journal of Behavioral and Applied Management, 10(1), 47-71.
• Çalık, T. & Sezgin, F. (2005). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13, 53-66.
• Çelikten, M., Sanal, M., & Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Çorbacıoğlu, F. F. (2018). İş yerinde mobbingin çalışan performansına etkisi üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. T.C. Ufuk Üniversitesi.
• Çöl, Ö., S. (2008). İş yerinde psikolojik şiddet: Hastane çalışanları üzerine bir araştırma. Çalışma ve Toplum, (4), 131.
• Dağdeviren, M., Kurt, M., Akay, D. (2003). Çalışanların toplam iş yükü seviyelerinin belirlenmesine yönelik bir model uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 20(4), 517-525.
• Dee, T.S., & Wyckoff, J. (2015). Teşvikler, seçim ve öğretmen performansı: IMPACT'tan kanıtlar. Politika Analizi ve Yönetimi Dergisi, 34 (2), 267-297.
• Deadrick, D. L., & Gardner, D. G. (2008). Maximal and typical measures of job performance: An analysis of performance variability over time. Human Resource Management Review, 133-145.
• Deal, T.E., & Peterson, K.D. (2016). Okul kültürünün şekillendirilmesi. San Fransisco California USA: Jossey-Bass Inc. Publishers.
• Demerouti, E. ve Cropanzano, R. (2010). From thought to action: Employee work engagement and job performance. Work engagement: A handbook of essential theory and research, 65, 147-163.
• Demir, F. (1999). İş güvencesi. İzmir: Barış Yayınları.
• Demir, M. (2009). Konaklama işletmelerinde duygusal zekâ, örgütsel sapma, çalışma yaşamı kalitesi ve işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişkinin analizi [Doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Develi, A. (2015). Ortaokul okul müdürlerinin yenilikçi ve değişim özelliklerinin öğretmenler üzerindeki etkisi [Yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Dolgun, U. (2003). Girşimcilik. İstanbul: Alfa Yayımcılık.
• Dolgun, U. (2010). İnsan kaynakları yönetimi. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Dongjiao, Z. (2015). Okul kültürünün iyileştirilmesi (Cilt 7). Nehir Yayıncıları.
• Duman, N. (2015). Yöneticilerde zihinsel iş yükünün öznel iyi oluşa etkisinde boş zaman davranışlarının rolü [Yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Ekici, B. (2002). Performans denetimi ve il yönetiminde uygulanabilirliği. Türk İdare Dergisi (436), 135-137.
• Gable, S. L., & Haidt, J. (2005). What is positive psychology? Review of General Psychology, 9(2), 103-110.
• Galton, M., & MacBeath, J. (2008). Teachers under pressure. London: Sage.
• Gökçe, A. T., & Özen, C. (2019). Öğretmen görüşlerine göre okulda angarya. Anı yayıncılık, Türkiye.
• Göksoy, S., & Akdağ, Ş. K. (2014). Primary and secondary school teachers perceptions of workload. Creative Education, 5(11), 877-885.
• Greenberg, M. (1995). The poetics of cities: Designing neighborhoods work. The Ohio State University Press.
• Grumet, M. R. (1988). Bitter milk: Women and teaching. Amherst: University of Massachusetts Press.
• Gümüştekin G.E. ve Öztemiz B. (2005).Örgütlerde stresin verimlilik ve perfomansla etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,14(1), 271-288.
• Güney, S. (2001). Yönetim ve organizasyon. (Ed: S. Güney) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Güneş, Ç., & Uysal, H. H. (2019). The relationship between teacher burnout and organizational socialization among English language teachers. Dil ve Dilbilimi Çalışmaları Dergisi, 15(1), 339-361.
• Hatipoğlu, A., & Kavas, E. (2016). Veli yaklaşımlarının öğretmen performansına etkisi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(4).
• Helvacı, M. A. (2002). Performans yönetimi sürecinde performans değerlendirmenin önemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 155-169.
• Hochschild, A. R.l (1983). The managed heart: The commercialization of human feeling. Berkeley: University of California Press.
• Hoşgörür, V., & Taştan, N. (2017). Eğitimin işlevleri. Pegem Atıf İndeksi, 283-305.
• Huey, F.M., & Wickens, C.D. (1993). Workload transition: Implications for individual and team performance. Washington, DC: National Academy.
• Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• İnce, M. (2002). İşletmelerde insan kaynakları eğitiminin çalışanların performansları üzerine olan etkileri ve işletmelerde bir uygulama [Doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavcar, C. (1999). Nitelikli öğretmen sorunu. Türk Eğitim Sistemi Sempozyumu. Ankara: Tekışık Yayıncılık.
• Kaya, B. (2010). Öğretim elemanlarının iş değerleri açısından örgütsel davranış modellerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi.
• Kayar, S. (2015). Örgüt iklimi ve örgütsel vatandaşlığın çalışan performansına etkisi [Yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Kazak, E. (2019). Okulda angarya iş ve işlemlerin performansın niteliği ve iş çıktıları üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(4), 692-744
• Keleş Ay, F. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş yükü algısı ve iş-aile çatışması [Yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Keser, A. (2006). Çağrı merkezi çalışanlarında iş yükü düzeyi ile iş doyumu ilişkisinin araştırılması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(11), 100-119.
• Kestane, D. (2001). Modern kamu yönetiminin tamamlayıcı bir unsuru olarak hizmet içi eğitim ve Türk kamu kesiminde sistemin görünümü. Maliye Dergisi, 136, 36-48.
• Kılınç, E(2012). Hekim ve hemşirelerde örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel sessizlik, çalışan performansı ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Kırca, A. (2019). Öğrenen örgüt ile öğretmen morali arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kızıltepe, Z. (2002). İyi ve etkili öğretmen. Eğitim ve Bilim, 27(126), 10-14.
• Korkmazer, F., & Aksoy, A.(2018). Sağlık çalışanlarının iş yükü fazlalığı algısının yaşam kalitesi ve iş-aile çatışması ile ilişkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(12), 607-619.
• Kösedağı, Y. (2014). Yöneticilerin duygusal zekâsı ve yenilikçi kurum kültürü ile çalışan performansı arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Krejcie, R. V. ve Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educ Psychol Meas.
• Kulaklıkaya, K. (2013). İşkoliklik, tükenmişlik sendromu ve iş yükü algısı arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Küçükahmet, L. (2012). Öğretmenlik mesleği. Leyla Küçükahmet (Ed). Eğitim Bilimine Giriş (9. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları, 179-238.
• Lee, S., & Lee, J. (2010). Kindergarten teachers’ burnout and ego-resiliency based on their teaching experience. Korean Journal of Early Childhood Education, 30(6), 51-65.
• Levinson, H. (1965). Reciprocation: The relationship between man and organization. Administrative Science Quarterly, 9, 370-390.
• Maslach, C., Schaufeli, W., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
• Nartgün, Ş. S. (2006). Öğretim elemanlarının örgütsel değerlere ilişkin görüşleri (Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Journal of Values Education, 4(12), 129-148.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S., & McMurrian, R. (1996). Development and validation of work-family conflict and familywork conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81, 400– 410.
• Ordukaya, H. (2011). Fiziksel iş yükü ve ergonomi. Kalkınmada Anahtar Verimlilik Dergisi, 273-274.
• Öğrüç Ildız, G. (2009). Proje yönetimi: İnşaat firmalarında proje müdürlerinin iş yükü, iş stresi, iş tatmini ve motivasyon ilişkisi [Doktora tezi]. Kültür Üniversitesi.
• Öner, M. (1999). Yöneticinin el kitabı. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Özkalp, E., & Kırel, Ç. (2018). Örgütsel Davranış (8. Baskı). İstanbul: Ekin Yayınları.
• Özkan, M., & Arslantaş, H. İ. (2013). Etkili öğretmen özellikleri üzerine sıralama yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 311-330.
• Özşahin, M., & Zehir, C. (2011). Yüksek performanslı işletmelerde liderlik, girişim odaklılık ve örgütsel performans ilişkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 115-140.
• Öztürk M. A. (2019).Sınıf öğretmenlerinin iş yükü algısı ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki [Doktora Tezi]. Ahi Evran Üniversitesi.
• Park, S. H., & Luo, Y. (2001). Guanxi and organizational dynamics: Organizational networking in Chinese firms. Strategic management journal, 22(5), 455-477.
• Sadık, Ö. (2014). Sınıf öğretmenlerinin maruz kaldıkları yıldırma davranışları, algıladıkları sosyal destek ve mesleki iş doyumları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlilikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 40-45. Senemoglu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Serinkan, C. ve Bardakcı, A. (2009). Pamukkale üniversitesindeki akademik personelin iş tatminleri ve tükenmişlik düzeylerine ilişkin bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 115-132.
• Su, B.A. (2001). Ergonomi. Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları, 5.
• Szilagyi, A. D., & Wallace, M. J. (1983). Organizational behavior and performance. Good Year Books. Brown Higher Education
• Şahin, F. (2012). Büyük adam düşüncesinden liderlikte özellikler kuramına kavramsal bir bakış. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(1), 141-163.
• Şahin, I. (2010). Organizational social capital and perceived performance of drug law enforrcemendt departments: A case study of Turkey [Dissertation master thesis]. Florida University of Central.
• Şehitoğlu, Y., & Zehir, C. (2010). Türk kamu kuruluşlarında çalışan performansının, çalışan sessizliği ve örgütsel vatandaşlık davranışı bağlamında incelenmesi. Amme İdare Dergisi, 43(4), 87-110.
• Şimşek, M.Ş., & Çelik A. (2012). İşletme bilimine giriş. Konya: Eğitim Akademi Yayınları, 10-168.
• Şişman, M. (1999). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Şimşek, C. L., & Şimşek, A. (2010). Türkiye’de bilim tarihi öğretimi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterlilikleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 169-198.
• Tezer, F. (1998). İdeal öğretmenin kişilik özellikleri [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Tezuçar, C. (2019). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri benimseme düzeyleri ile öğretmen özellik ve davranışlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Turgut, H. (2014). Algılanan örgütsel desteğin işletme performansına etkisinde iç girişimciliğin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 29-62.
• Tutar, H., & Altınöz, M. (2010). Örgütsel iklimin iş gören performansı üzerine etkisi: OSTİM imalat işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(02), 196-218.
• Uyargil, C. (2008). Performans değerlendirme. İnsan Kaynakları Yönetimi, 7, 211-266.
• Uygur, A. (2007). Örgütsel bağlılık ile iş gören performansı ilişkisini incelemeye yönelik bir alan araştırması. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 71-85.
• Wickens, C. D., & Kramer, A. (1985). Engineering psychology. Annual Review of Psychology, 36(1), 307-348. Vural, B. A., & Coşkun, G. (2007). Örgüt kültürü. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yalçın, O. M., & Özgen, B. (2017). Okul öncesi öğretmenliği bölümü öğrencilerinin mesleğe yönelik tutumlarının ve öz güven düzeylerinin incelenmesi (KKTC). Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(3), 63-80.
• Yazıcıoğlu, İ. (2010). Örgütlerde iş tatmini ve iş gören performansı ilişkisi: Türkiye ve Kazakistan karşılaştırması. Bilig, 55(1), 243-264.
• Yorgun, S. (2010). Sömürü, koruma ve pozitif ayrımcılıktan çalışma hayatının egemen gücü olmaya doğru kadınlar: 21. yüzyıl ve pembeleşen çalışma hayatı. Sosyoekonomi, 11(1), 167-190.
• Yüksel, Ö. (2004). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Gazi Kitapevi.